بورس اوراق بهادار تهران، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود.[۷] همچنین سهام بورس اوراق بهادار تهران در بورس تهران عرضه شده‌است.
فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمی‌گردد. در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به‌منظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار نمود.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌ها و موسسه‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایه‌داری تلاش‌هایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند.[۸]
با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده‌است. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس به‌عنوان پیش‌زمینه اجرای خصوصی‌سازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون اداره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
تاریخچه بورس ایران
ایدهٔ اولیهٔ ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام «وان لوترفلد» دربارهٔ تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامهٔ آن را نیز تهیه کرد.
هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد.
به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دههٔ ۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، نحوهٔ تأسیس و ادارهٔ بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و در اردیبهشت ۱۳۴۵ لایحهٔ قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.
بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ بر پایه قانون مصوب اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۵ تأسیس شد. دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: دوره نخست (۱۳۵۷–۱۳۴۶)، دوره دوم (۱۳۶۷–۱۳۵۸)، دوره سوم (۱۳۸۳–۱۳۶۸) و دوره چهارم (از ۱۳۸۴ تاکنون)[۲]
بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.
از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آنها پدید آمد. بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهرهٔ مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.
بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌است.
بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دورهٔ تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.[۱۰]
از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد. درحالی‌که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹٫۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰٫۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان سال مذکور ۹٫۸۲۱ واحد را تجربه کرد. همچنین کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۴، با توجه به اقدامات مؤثر فوق‌الذکر در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید.
تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت.
از جمله رویدادهای اساسی این دوره عبارتند از:
از سال ۱۳۸۹ سامانه معاملات برخط (آنلاین) با هدف توسعه بازار سرمایه، سهولت و عدالت در معاملات راه‌اندازی شد و رفته‌رفته منجر به افزایش حجم معاملات و فعالان این بازار گردید.[۱۱][۱۲]
بی‌سابقه‌ترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت.[۱۳][۱۴]
گمانه‌های مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیس‌جمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
سایت بورس نیوز در ۴ بهمن ماه ۹۳ در مطلبی با عنوان سرمایه سوزی به جای سرمایه‌گذاری نوشت: استنباط می‌شود که دولتی‌ها تمایل به سرمایه سوزی در بازار سرمایه در جهت مهار نقدینگی جامعه داشتند، ولی اکنون عملاً کنترل آن از دستشان خارج شده‌است و همه چیز خواسته یا ناخواسته به مذاکرات اسفند ماه گره خورده‌است؛[۱۵]
پس از یکشنبه سیاه، شاخص کل بورس تهران سیر نزولی گرفت و سرانجام به ۷۰ هزار واحد سقوط کرد. در حالی که شاخص کل افت حدود ۱۰ درصدی را تجربه کرد، سهامداران در بسیاری از نمادها تا ۵۰ درصد سقوط را تجربه کردند. پس از سقوط ناگهانی، شاخص بورس تهران روند آرام و نزولی خود را تا اوائل زمستان ۱۳۹۴ ادامه داده بود. به‌طوری‌که تا آن زمان شاخص بورس در ۶۲ هزار واحد به سر می‌برد.[۱۶]
در روز ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ شاخص بورس درحالی که به تازگی عدد ۲ میلیون واحد را رد کرده بود شروع به ریزش کرد تا تاریخ ۸ مهر ۱۳۹۹ حدوداً ۲۵ درصد از ارزش خود را از دست داد. البته برخی از شرکت‌ها افت تا ۷۰ درصد را تجربه کردند. در روز دوشنبه ۲۸ مهر ۹۹ شاخص بورس باقدرت بسیار حمایت ۱۵۰۰۰۰۰ را از دست داد. به گفته برخی از تحلیل گران حباب بورس ترکیده‌است و تا جلب مجدد اعتماد عمومی مردم این ریزش ادامه خواهد داشت.
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا یعنی شرکت پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن نماد شبندر یعنی شرکت پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
همچنین در روز سه شنبه ۱۳۹۹/۲/۲۳ شاخص کل بورس با کاهش ۲۶۳۱۸ واحدی (معادل ۲٫۵۱٪) سقوط کرد و به شاخص ۱٬۰۲۱٬۴۴۴ بازگشت. یکی از دلایل این اتفاق منفی شدن سهم‌های بزرگ بانکی و پتروشیمی در بازار بود که به دنبال آن اکثر سهم‌های بازار در این روز با افت ۵- درصدی و صف‌های فروش سنگین روبرو شدند. برخی از کارشناسان معتقدند دلیل این اتفاق نابلدی و عدم آشنایی سهامداران تازه‌وارد به بازار بورس و عدم توانایی کنترل هیجان و همچنین انتظارات رشدهای پی در پی بوده‌است.[۱۷]
البته امسال یعنی سال ۱۳۹۹ رکورد نزول و ریزش شاخص نیز شکسته شد
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
در روز شنبه ۱۳۹۹/۰۲/۲۰ شاخص کل بورس با افزایش ۴۲۲۹۴ واحدی (معادل ۴٫۳۲٪) توانست از شاخص ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ واحدی عبور کند و رکورد تاریخی جدیدی را در بازار سرمایه ایران به ثبت برساند. کارشناسان دلیل رونق بازار سرمایه و استقبال مردم از این بازار را در سال ۹۹، عرضه سهام شرکت‌های دولتی توسط دولت، آزادسازی سهام عدالت و عدم جذابیت بازارهای موازی همچون ارز، طلا، مسکن و … می‌دانند.[۱۸]
نماد شرکت خودروسازی سایپا (با نام خساپا) بعد از حدود دوماه توقف در رور دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹ با صف خرید تاریخی ۱۳ میلیاردی بازگشایی شد. دلیل استقبال سهامداران که عمدتاً هم سهامداران تازه‌وارد بودند افزایش نرخ قیمت خودرو و عقب افتادگی خساپا در این دوماه از بازار بوده‌است. به نحوی که در روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه شنبه هفته آخر اردیبهشت۹۹ عده زیادی از سهامداران، سهم‌های خود را به فروش گذاشتند تا برای خرید این نماد در صف میلیاردی بنشینند. بازگشایی نمادهای خساپا و خودرور رفتار هیجانی سهامداران تازه‌وارد و سیو سود توسط سهامداران قدیمی توانست کل بازار بورس را در سه روز به وضعیت قرمز رنگ در بیاورد. صف خرید ۱۳ میلیاردی نماد شرکت سایپا در تاریخ بورس تهران بی نظیر بوده و این صف به علت ناآشنا بودن تازه واردان بورسی با وضعیت معاملات است. این موضوع یکی از عوامل عجیب معاملات در بورس تهران بود که در هیچ جای دنیا شباهت نداشته‌است. این پدیده نشان داد بازار ایران تا حرفه ای شدن راه طولانی در پیش خواهد داشت.[۱۹]
فلسفه وجودی:
ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان به‌منظور ایجاد
ارزش افزوده برای ذی‌نفعان
چشم‌انداز سازمانی:
بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲：۳۰(ساعت ۸:۴۵ الی ۹ زمان پیش گشایش بازار است، در این زمان هر کس سفارش‌ها خرید یا فروش خود را ثبت می‌کند و راس ساعت ۹ معاملات انجام می‌شود) و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می‌شود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمی‌توانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار سعادت آباد که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت‌های کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شده‌اند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستم‌های نمایش‌گر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی پیشبینی شده‌استفاده کنند. یاداوری می‌شود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعات معاملات می‌تواند برای مدیریت ترافیک و جلوگیری از اختلال هسته برای برخی نمادهای بورسی تغییر پیذا کند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
Iran in Crisis?: Nuclear Ambitions and the American Response. Roger Howard. Zed Books, 2004. ISBN 1-84277-475-1 pp.155
بورس اوراق بهادار تهران، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود.[۷] همچنین سهام بورس اوراق بهادار تهران در بورس تهران عرضه شده‌است.
فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمی‌گردد. در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به‌منظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار نمود.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌ها و موسسه‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایه‌داری تلاش‌هایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند.[۸]
با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده‌است. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس به‌عنوان پیش‌زمینه اجرای خصوصی‌سازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون اداره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
تاریخچه بورس ایران
ایدهٔ اولیهٔ ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام «وان لوترفلد» دربارهٔ تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامهٔ آن را نیز تهیه کرد.
هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد.
به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دههٔ ۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، نحوهٔ تأسیس و ادارهٔ بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و در اردیبهشت ۱۳۴۵ لایحهٔ قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.
بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ بر پایه قانون مصوب اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۵ تأسیس شد. دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: دوره نخست (۱۳۵۷–۱۳۴۶)، دوره دوم (۱۳۶۷–۱۳۵۸)، دوره سوم (۱۳۸۳–۱۳۶۸) و دوره چهارم (از ۱۳۸۴ تاکنون)[۲]
بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.
از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آنها پدید آمد. بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهرهٔ مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.
بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌است.
بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دورهٔ تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.[۱۰]
از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد. درحالی‌که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹٫۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰٫۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان سال مذکور ۹٫۸۲۱ واحد را تجربه کرد. همچنین کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۴، با توجه به اقدامات مؤثر فوق‌الذکر در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید.
تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت.
از جمله رویدادهای اساسی این دوره عبارتند از:
از سال ۱۳۸۹ سامانه معاملات برخط (آنلاین) با هدف توسعه بازار سرمایه، سهولت و عدالت در معاملات راه‌اندازی شد و رفته‌رفته منجر به افزایش حجم معاملات و فعالان این بازار گردید.[۱۱][۱۲]
بی‌سابقه‌ترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت.[۱۳][۱۴]
گمانه‌های مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیس‌جمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
سایت بورس نیوز در ۴ بهمن ماه ۹۳ در مطلبی با عنوان سرمایه سوزی به جای سرمایه‌گذاری نوشت: استنباط می‌شود که دولتی‌ها تمایل به سرمایه سوزی در بازار سرمایه در جهت مهار نقدینگی جامعه داشتند، ولی اکنون عملاً کنترل آن از دستشان خارج شده‌است و همه چیز خواسته یا ناخواسته به مذاکرات اسفند ماه گره خورده‌است؛[۱۵]
پس از یکشنبه سیاه، شاخص کل بورس تهران سیر نزولی گرفت و سرانجام به ۷۰ هزار واحد سقوط کرد. در حالی که شاخص کل افت حدود ۱۰ درصدی را تجربه کرد، سهامداران در بسیاری از نمادها تا ۵۰ درصد سقوط را تجربه کردند. پس از سقوط ناگهانی، شاخص بورس تهران روند آرام و نزولی خود را تا اوائل زمستان ۱۳۹۴ ادامه داده بود. به‌طوری‌که تا آن زمان شاخص بورس در ۶۲ هزار واحد به سر می‌برد.[۱۶]
در روز ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ شاخص بورس درحالی که به تازگی عدد ۲ میلیون واحد را رد کرده بود شروع به ریزش کرد تا تاریخ ۸ مهر ۱۳۹۹ حدوداً ۲۵ درصد از ارزش خود را از دست داد. البته برخی از شرکت‌ها افت تا ۷۰ درصد را تجربه کردند. در روز دوشنبه ۲۸ مهر ۹۹ شاخص بورس باقدرت بسیار حمایت ۱۵۰۰۰۰۰ را از دست داد. به گفته برخی از تحلیل گران حباب بورس ترکیده‌است و تا جلب مجدد اعتماد عمومی مردم این ریزش ادامه خواهد داشت.
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا یعنی شرکت پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن نماد شبندر یعنی شرکت پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
همچنین در روز سه شنبه ۱۳۹۹/۲/۲۳ شاخص کل بورس با کاهش ۲۶۳۱۸ واحدی (معادل ۲٫۵۱٪) سقوط کرد و به شاخص ۱٬۰۲۱٬۴۴۴ بازگشت. یکی از دلایل این اتفاق منفی شدن سهم‌های بزرگ بانکی و پتروشیمی در بازار بود که به دنبال آن اکثر سهم‌های بازار در این روز با افت ۵- درصدی و صف‌های فروش سنگین روبرو شدند. برخی از کارشناسان معتقدند دلیل این اتفاق نابلدی و عدم آشنایی سهامداران تازه‌وارد به بازار بورس و عدم توانایی کنترل هیجان و همچنین انتظارات رشدهای پی در پی بوده‌است.[۱۷]
البته امسال یعنی سال ۱۳۹۹ رکورد نزول و ریزش شاخص نیز شکسته شد
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
در روز شنبه ۱۳۹۹/۰۲/۲۰ شاخص کل بورس با افزایش ۴۲۲۹۴ واحدی (معادل ۴٫۳۲٪) توانست از شاخص ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ واحدی عبور کند و رکورد تاریخی جدیدی را در بازار سرمایه ایران به ثبت برساند. کارشناسان دلیل رونق بازار سرمایه و استقبال مردم از این بازار را در سال ۹۹، عرضه سهام شرکت‌های دولتی توسط دولت، آزادسازی سهام عدالت و عدم جذابیت بازارهای موازی همچون ارز، طلا، مسکن و … می‌دانند.[۱۸]
نماد شرکت خودروسازی سایپا (با نام خساپا) بعد از حدود دوماه توقف در رور دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹ با صف خرید تاریخی ۱۳ میلیاردی بازگشایی شد. دلیل استقبال سهامداران که عمدتاً هم سهامداران تازه‌وارد بودند افزایش نرخ قیمت خودرو و عقب افتادگی خساپا در این دوماه از بازار بوده‌است. به نحوی که در روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه شنبه هفته آخر اردیبهشت۹۹ عده زیادی از سهامداران، سهم‌های خود را به فروش گذاشتند تا برای خرید این نماد در صف میلیاردی بنشینند. بازگشایی نمادهای خساپا و خودرور رفتار هیجانی سهامداران تازه‌وارد و سیو سود توسط سهامداران قدیمی توانست کل بازار بورس را در سه روز به وضعیت قرمز رنگ در بیاورد. صف خرید ۱۳ میلیاردی نماد شرکت سایپا در تاریخ بورس تهران بی نظیر بوده و این صف به علت ناآشنا بودن تازه واردان بورسی با وضعیت معاملات است. این موضوع یکی از عوامل عجیب معاملات در بورس تهران بود که در هیچ جای دنیا شباهت نداشته‌است. این پدیده نشان داد بازار ایران تا حرفه ای شدن راه طولانی در پیش خواهد داشت.[۱۹]
فلسفه وجودی:
ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان به‌منظور ایجاد
ارزش افزوده برای ذی‌نفعان
چشم‌انداز سازمانی:
بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲：۳۰(ساعت ۸:۴۵ الی ۹ زمان پیش گشایش بازار است، در این زمان هر کس سفارش‌ها خرید یا فروش خود را ثبت می‌کند و راس ساعت ۹ معاملات انجام می‌شود) و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می‌شود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمی‌توانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار سعادت آباد که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت‌های کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شده‌اند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستم‌های نمایش‌گر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی پیشبینی شده‌استفاده کنند. یاداوری می‌شود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعات معاملات می‌تواند برای مدیریت ترافیک و جلوگیری از اختلال هسته برای برخی نمادهای بورسی تغییر پیذا کند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
Iran in Crisis?: Nuclear Ambitions and the American Response. Roger Howard. Zed Books, 2004. ISBN 1-84277-475-1 pp.155
بورس اوراق بهادار تهران، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود.[۷] همچنین سهام بورس اوراق بهادار تهران در بورس تهران عرضه شده‌است.
فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمی‌گردد. در این سال، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به‌منظور بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی به ایران آمدند؛ اما مطالعات آن دو، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار نمود.
از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌ها و موسسه‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
در اوایل دوران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، نظام تازه ایران با هدف مبارزه با سرمایه‌داری تلاش‌هایی برای تعطیلی بورس تهران انجام داد که نافرجام ماند.[۸]
با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده از ۱۰۵ شرکت، به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ تقلیل یافت. علت این امر، تملک بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی توسط دولت بوده‌است. از سال ۱۳۶۸ و در چارچوب برنامه پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس به‌عنوان پیش‌زمینه اجرای خصوصی‌سازی آغاز گردید. نخستین رویداد تأثیرگذار بر بورس نیز تصویب لایحه قانون اداره بانکها در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۵۸ توسط شورای انقلاب بود.
تاریخچه بورس ایران
ایدهٔ اولیهٔ ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد که به درخواست دولت ایران، شخصی بلژیکی به نام «وان لوترفلد» دربارهٔ تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و طرح قانونی تأسیس و اساسنامهٔ آن را نیز تهیه کرد.
هر چند که در همان زمان بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار، و وقوع جنگ جهانی دوم تمام کارهای انجام شده متوقف شد.
به‌دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دههٔ ۱۳۴۰ و با توجه به ارتباط گسترده سیاسی و اقتصادی ایران آن دوره با غرب، نحوهٔ تأسیس و ادارهٔ بورس، تشکیلات و سازمان آن، و کیفیت تصدی دولت، کم و بیش مشخص شد و در اردیبهشت ۱۳۴۵ لایحهٔ قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. به دنبال آن، قانون تأسیس بورس اوراق بهادار از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ و از آن درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد قانون مزبور اقدام کند، اما در عمل به دلیل آماده نبودن بخش صنعتی و بازرگانی، اجرای این قانون تا بهمن ۱۳۴۶ به تعویق افتاد.
بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ بر پایه قانون مصوب اردیبهشت‌ماه ۱۳۴۵ تأسیس شد. دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: دوره نخست (۱۳۵۷–۱۳۴۶)، دوره دوم (۱۳۶۷–۱۳۵۸)، دوره سوم (۱۳۸۳–۱۳۶۸) و دوره چهارم (از ۱۳۸۴ تاکنون)[۲]
بورس اوراق بهادار تهران از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، فعالیت خود را به‌طور رسمی با پذیرش سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران به عنوان بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی آن زمان و سپس سهام شرکت نفت پارس، اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه و اوراق قرضه عباس‌آباد آغاز کرد. در آن زمان برقراری معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و مؤسسات پذیرفته شده در بورس، عامل مهمی در جهت تشویق شرکت‌ها به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار تهران بود. حجم معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۵۷ به دلیل تبعیت از افزایش آهنگ رشد محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده حاصل در بخش صنعت و همچنین به دلیل پذیرش و دادوستد اوراق قرضه، از ۸۳ میلیارد ریال به ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش یافت. طی پانزده سال فعالیت آغازین بورس، در مجموع سهام ۱۰۵ شرکت در بورس پذیرفته شد.
از نیمه دوم سال ۱۳۵۷ با بروز اعتصاب و تعطیلی واحدهای تولیدی و بازرگانی در جریان انقلاب اسلامی، بورس اوراق بهادار تهران به‌دلیل بی‌اعتمادی به دولت و وضع مالی شرکت‌ها، و فرار سرمایه با سقوط سهام و کاهش معاملات روبه‌رو شد و به حالت نیمه‌تعطیل درآمد. همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر ۱۳۵۸ باعث دسته‌بندی صنایع در چهار گروه شد که به موجب آن سازمان صنایع ملی ایران برای اداره امور آنها پدید آمد. بدین‌ترتیب بر اثر ملی شدن بانکها، بیمه و صنایع کشور تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شدند؛ ضمن آن که دادوستد اوراق قرضه نیز به دلیل داشتن بهرهٔ مشخص، ربوی تشخیص داده شد؛ بنابراین به‌دلیل عوامل فوق و وقوع جنگ ایران و عراق، دادوستد سهام و اوراق قرضه در بورس اوراق بهادار تهران تا سال ۱۳۶۱ تقریباً متوقف شد. در سال ۱۳۶۲ تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین‌بودن قیمت‌های پیشنهادی خریداران، عرضه‌کنندگان چندان زیاد نبودند. در سال ۱۳۶۳، به دنبال تصمیم دولت مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانه‌های دولتی، به کارگران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام، اندکی افزایش یافت و تا سال ۱۳۶۷ افزایش حجم معاملات با نرخ کاهشی ادامه یافت. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل متحد از جانب ایران در تابستان ۱۳۶۷ و همچنین تصویب قانون جدید مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات تعاون ملی برای بازسازی در اواخر سال ۱۳۶۷ و مهم‌تر از هر چیز تصویب قانون برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در همین سال، باعث رونق بورس اوراق بهادار تهران و رشد حجم معاملات شد.
بررسی روند فعالیت بورس در دوره ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که روند یکنواختی بر فعالیت بورس حاکم نبوده‌است.
بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۷۶، دورهٔ تازه‌ای از فعالیت خود را تجربه کرده‌است و زمینه‌های تحولات بعدی بازار سرمایه با اعمال برنامه‌های اصلاحی از این سال پایه‌ریزی شده‌است. ایجاد فضای رقابتی سالم، افزایش علاقه‌مندی و اعتبار فعالیت‌ها و به‌کارگیری شیوه‌های مؤثر تنظیم و نظارت از سال ۱۳۷۷ به‌طور نسبی ایجاد شد و بورس نشانه‌های مثبتی مبنی بر بازگشت رونق را تجربه کرد.[۱۰]
از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد. درحالی‌که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹٫۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰٫۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان سال مذکور ۹٫۸۲۱ واحد را تجربه کرد. همچنین کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۴، با توجه به اقدامات مؤثر فوق‌الذکر در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید.
تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت.
از جمله رویدادهای اساسی این دوره عبارتند از:
از سال ۱۳۸۹ سامانه معاملات برخط (آنلاین) با هدف توسعه بازار سرمایه، سهولت و عدالت در معاملات راه‌اندازی شد و رفته‌رفته منجر به افزایش حجم معاملات و فعالان این بازار گردید.[۱۱][۱۲]
بی‌سابقه‌ترین سقوط شاخص بورس در تاریخ ۴۷ ساله این بازار تا قبل از ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ که با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ به ثبت رسید موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف گشت.[۱۳][۱۴]
گمانه‌های مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت. دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیس‌جمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهمترین این حدسیات بود.
سایت بورس نیوز در ۴ بهمن ماه ۹۳ در مطلبی با عنوان سرمایه سوزی به جای سرمایه‌گذاری نوشت: استنباط می‌شود که دولتی‌ها تمایل به سرمایه سوزی در بازار سرمایه در جهت مهار نقدینگی جامعه داشتند، ولی اکنون عملاً کنترل آن از دستشان خارج شده‌است و همه چیز خواسته یا ناخواسته به مذاکرات اسفند ماه گره خورده‌است؛[۱۵]
پس از یکشنبه سیاه، شاخص کل بورس تهران سیر نزولی گرفت و سرانجام به ۷۰ هزار واحد سقوط کرد. در حالی که شاخص کل افت حدود ۱۰ درصدی را تجربه کرد، سهامداران در بسیاری از نمادها تا ۵۰ درصد سقوط را تجربه کردند. پس از سقوط ناگهانی، شاخص بورس تهران روند آرام و نزولی خود را تا اوائل زمستان ۱۳۹۴ ادامه داده بود. به‌طوری‌که تا آن زمان شاخص بورس در ۶۲ هزار واحد به سر می‌برد.[۱۶]
در روز ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ شاخص بورس درحالی که به تازگی عدد ۲ میلیون واحد را رد کرده بود شروع به ریزش کرد تا تاریخ ۸ مهر ۱۳۹۹ حدوداً ۲۵ درصد از ارزش خود را از دست داد. البته برخی از شرکت‌ها افت تا ۷۰ درصد را تجربه کردند. در روز دوشنبه ۲۸ مهر ۹۹ شاخص بورس باقدرت بسیار حمایت ۱۵۰۰۰۰۰ را از دست داد. به گفته برخی از تحلیل گران حباب بورس ترکیده‌است و تا جلب مجدد اعتماد عمومی مردم این ریزش ادامه خواهد داشت.
رکورد نزول شاخص در روز شنبه ۱۳۹۳/۱۲/۲۳ با افت شدید ۳۵۹۰ واحدی با بازگشایی چند نماد پالایشی شکسته شد که بیشترین اثر کاهشی مربوط به نماد شپنا یعنی شرکت پالایش نفت اصفهان با ۱۴۴۷ واحد کاهش بوده و پس از آن نماد شبندر یعنی شرکت پالایش نفت بندرعباس که ۱۳۵۳ واحد در کاهش شاخص اثرگذار بود.
همچنین در روز سه شنبه ۱۳۹۹/۲/۲۳ شاخص کل بورس با کاهش ۲۶۳۱۸ واحدی (معادل ۲٫۵۱٪) سقوط کرد و به شاخص ۱٬۰۲۱٬۴۴۴ بازگشت. یکی از دلایل این اتفاق منفی شدن سهم‌های بزرگ بانکی و پتروشیمی در بازار بود که به دنبال آن اکثر سهم‌های بازار در این روز با افت ۵- درصدی و صف‌های فروش سنگین روبرو شدند. برخی از کارشناسان معتقدند دلیل این اتفاق نابلدی و عدم آشنایی سهامداران تازه‌وارد به بازار بورس و عدم توانایی کنترل هیجان و همچنین انتظارات رشدهای پی در پی بوده‌است.[۱۷]
البته امسال یعنی سال ۱۳۹۹ رکورد نزول و ریزش شاخص نیز شکسته شد
رکورد افزایش شاخص در روز یکشنبه ۱۳۹۴/۰۱/۱۶ با صعود شدید ۲۴۳۵ واحدی شاخص بازار سرمایه با اعلام توافق اولیه برجام برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و ۱+۵ دارندگان حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان رقم خورد.
در روز شنبه ۱۳۹۹/۰۲/۲۰ شاخص کل بورس با افزایش ۴۲۲۹۴ واحدی (معادل ۴٫۳۲٪) توانست از شاخص ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ واحدی عبور کند و رکورد تاریخی جدیدی را در بازار سرمایه ایران به ثبت برساند. کارشناسان دلیل رونق بازار سرمایه و استقبال مردم از این بازار را در سال ۹۹، عرضه سهام شرکت‌های دولتی توسط دولت، آزادسازی سهام عدالت و عدم جذابیت بازارهای موازی همچون ارز، طلا، مسکن و … می‌دانند.[۱۸]
نماد شرکت خودروسازی سایپا (با نام خساپا) بعد از حدود دوماه توقف در رور دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۹۹ با صف خرید تاریخی ۱۳ میلیاردی بازگشایی شد. دلیل استقبال سهامداران که عمدتاً هم سهامداران تازه‌وارد بودند افزایش نرخ قیمت خودرو و عقب افتادگی خساپا در این دوماه از بازار بوده‌است. به نحوی که در روزهای یکشنبه، دوشنبه و سه شنبه هفته آخر اردیبهشت۹۹ عده زیادی از سهامداران، سهم‌های خود را به فروش گذاشتند تا برای خرید این نماد در صف میلیاردی بنشینند. بازگشایی نمادهای خساپا و خودرور رفتار هیجانی سهامداران تازه‌وارد و سیو سود توسط سهامداران قدیمی توانست کل بازار بورس را در سه روز به وضعیت قرمز رنگ در بیاورد. صف خرید ۱۳ میلیاردی نماد شرکت سایپا در تاریخ بورس تهران بی نظیر بوده و این صف به علت ناآشنا بودن تازه واردان بورسی با وضعیت معاملات است. این موضوع یکی از عوامل عجیب معاملات در بورس تهران بود که در هیچ جای دنیا شباهت نداشته‌است. این پدیده نشان داد بازار ایران تا حرفه ای شدن راه طولانی در پیش خواهد داشت.[۱۹]
فلسفه وجودی:
ایجاد بازاری منصفانه، کارآ و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان به‌منظور ایجاد
ارزش افزوده برای ذی‌نفعان
چشم‌انداز سازمانی:
بورس برتر منطقه و موتور محرک رشد اقتصادی کشور
معاملات سهام در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت ۹ تا ۱۲：۳۰(ساعت ۸:۴۵ الی ۹ زمان پیش گشایش بازار است، در این زمان هر کس سفارش‌ها خرید یا فروش خود را ثبت می‌کند و راس ساعت ۹ معاملات انجام می‌شود) و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می‌شود. معاملات سهام فقط از طریق سامانه معاملات بورس که یک سیستم کاملاً مکانیزه است، قابل انجام است و دارندگان سهام نمی‌توانند خارج از سامانه معاملاتی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند و معاملات باید به لزوم از طریق کارگزاران و طی نشست معاملاتی انجام شود. در حال حاضر علاوه بر تالار سعادت آباد که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت‌های کارگزاری در شهرهای دیگر دایر شده‌اند که سهامداران میتوانند با مراجعه به آنان از تسهیلات مستقر در این تالارها از جمله سیستم‌های نمایش‌گر قیمت و سفارش‌ها، بروشورهای اطلاع‌رسانی و دوره‌های آموزشی پیشبینی شده‌استفاده کنند. یاداوری می‌شود که خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهامداران در تالارها نیست و سهامداران میتوانند با دریافت مجوز معاملات آنلاین (برخط) از شرکت‌های کارگزاری، بدون دخالت مستقیم کارگزار و از طریق اینترنت برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.
ساعات معاملات می‌تواند برای مدیریت ترافیک و جلوگیری از اختلال هسته برای برخی نمادهای بورسی تغییر پیذا کند.
ساعت معاملات قراردادهای آتی از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ میباشد.
Iran in Crisis?: Nuclear Ambitions and the American Response. Roger Howard. Zed Books, 2004. ISBN 1-84277-475-1 pp.155
در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی مصادف با حکومت رضاشاه پهلوی، مطالعات اولیه بر روی شکل‌گیری بورس در ایران آغاز شد. در این سال، «ران لوترفلد» بلژیکی که برای دربار ایران کار می‌کرد، اساسنامه داخلی بورس را پس از انجام مطالعات گسترده درباره تأسیس بورس و شروع معاملات سهام در ایران را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد. اما با توجه به شرایط آن زمان و شروع جنگ جهانی دوم و سایر مسائل داخلی کشور، موضوع بررسی و تأسیس بورس در کشور ما بیش از ۲۵ سال به تأخیر افتاد!
پس از ایجاد ثبات نسبی در کشور و در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعت و معدن ایران تشکیل و موافقتنامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون تنظیم گردید. در زمستان همان سال هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران به کشورمان دعوت شدند. اما در نهایت و پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵، قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶ و حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعت و معدن که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می رفت، به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
تاریخچه بورس ایران را می‌توان به ۴ دوره زمانی تقسیم کرد. در دوره اول که به زمان پیش از انقلاب اسلامی ایران برمی‌گردد، بورس ایران با عرضه سهام بانک صنعت و معدن، شرکت نفت پارس، سیمان تهران، سیمان شمال، بانک توسعه صنعتی، اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه عباس آباد، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اسناد خزانه شروع به کار کرده و تا سال ۱۳۵۷ تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به عدد ۱۰۵ رسید.
با پیروزی انقلاب اسلامی بورس اوراق بهادار تهران نیز وارد فصل جدیدی شد. رویدادهای سیاسی و شروع جنگ تحمیلی در آن زمان و همچنین اتفاقات اقتصادی پس از آن، اعم از ادغام بانکها و شرکت‌های بیمه و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران منجر به کاهش تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۸ شد.
تاریخچه بورس ایران
دوره سوم از سال ۶۸ آغاز شده و با شکل‌گیری سیاست‌های دولت مبنی بر گسترش بازار سرمایه همراه شد. به طوری که در سال ۱۳۷۵ تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به حدود ۲۵۰ شرکت رسید. در این سال‌ها افزایش عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس، عرضه این سهام از طریق شبکه بانکی در سرتاسر کشور و همچنین عرضه سهام به کارگران به نرخ‌های ترجیحی براساس مصوبات دولت، منجر به فراگیر شدن تب و تاب بورس در کشور شد. در ادامه و تا سال ۱۳۸۳ شاخص‌های بورس از رشد بسیار خوبی برخوردار بوده و حضور پرتعداد سهامداران در تالارهای بورس اوراق‌بهادار نویدگر روزهای خوش برای بازار سرمایه در ایران بود.
عکس زیر تصویری از تالار حافظ بورس در تهران را در اواسط دهه ۷۰ نشان می‌دهد.
آغاز دوره زمانی چهارم در بورس ایران همزمان با رونق و شکوفایی این بازار در سال ۱۳۸۳ اتفاق افتاد. اگرچه بورس ایران در تاریخ فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی را داشته است، اما به جرات می‌توان گفت که یکی از مهمترین تحولات تاریخ بورس در ایران، تصویب قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بود که با رفع برخی نارسایی‌ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه توسعه گسترده بورس در کشورمان را فراهم کرد.
براساس این قانون، بخش نظارتی بورس از بخش های عملیاتی آن تفکیک شد، به این معنا که سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بازار سرمایه ایران تشکیل شد. راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین در سال ۱۳۸۹ نیز نقطه عطف دیگری در گسترش معاملات بورس ایران، چه از نظر ارزش معاملات و چه از نظر فراگیر بودن در جامعه بود. لازم به ذکر است سازمان بورس که خود تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس فعالیت می‌کند، وظایف متعددی دارد که یکی از مهمترین وظایف آن، تأسیس و نظارت بر عملکرد بورس‌های مختلف است.
امروز، چهار بورس بزرگ کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می کنند:
ارزش بورس اوراق بهادار تهران در حال حاضر و در اوایل سال ۱۳۹۹ به بیش از ۳۶۰۰ هزار میلیارد تومان (۲۰۰ میلیارد دلار) می‌رسد. طراحی انواع اوراق بهادار، راه‌اندازی نهادهای متنوع مالی، گسترش فعالیت‌های آموزشی و همچنین اطلاع‌رسانی نسبتا بیشتر موجب شده تعداد سهامداران بورس در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته باشد. پیشبینی می‌شود که این روند همچنان ادامه داشته باشد تا جایی که به مانند کشورهای توسعه‌یافته، بازار سرمایه همواره در اولویت اول مردم برای سرمایه‌گذاری خوب و با هدف تولید ثروت بیشتر قرار گیرد.
سلام
ممنون از نگارنده و انتشار دهنده این مقاله. مفید بود. به امید رشد روز افزون و همه گیر تر شدن این بازار ارزرشمند. امیدواریم به آینده بورس ایران
سلام . درصورتیکه که فردی در سال ۱۳۵۳ و قبل از آن سهام شرکت های بورسی را خریداری کرده باشد و در حال حاضر در قید حیات نیست .
ورثه به چه طریقی میتوانند از سهام و آخرین وضعیت آن مطلع شوند .
سلام
با مراجعه به شرکتی که سهامش رو در اختیار داشتن
و یا مراجعه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی
متشکرم بابت این مطالب مفید
سپاس از همراهی شما
سلام فکر میکنم نام کسی که اساسنامه رو داد وان لوترفلد باشه نه ران لوترفلد اگر اشتباه میگن راهنماییم کنید
سلام
در تمامی منابع نام این شخص “ران لوترفلد” ذکر شده است
بسیار عالی
ممنون از همراهی شما
بسیار عالی
ممنون از همراهی شما
ممنون بابت مقاله خوبتون
حوشحالیم که همراه ما هستید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
فرستادن دیدگاه
© طراحی و توسعه این سایت توسط مجموعه ادیب نیا انجام شده است و تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به امیرحسین ادیب نیا میباشد.
پیش از آن‌که به طور مستقیم به ارائه تعریف و اینکه بورس کجاست بپردازیم، لازم است نگاهی بر فلسفه تشکیل آن داشته باشیم، یکی از مهمترین نیازهای هر شرکتی، نیاز به تأمین مالی است. راه‌های تأمین مالی در اقتصاد ایران متعدد است که با توجه به اینکه موضوع این مقاله نیستند، اشاره‌ای به آنها نخواهیم داشت، اما جهت شفاف‌تر شدن موضوع، شرکتی را در نظر بگیرید که جهت تأمین مالی به بانک مراجعه کرده و وام می‌گیرد، درواقع دریافت وام یکی از راهکارهای تأمین مالی شرکت‌هاست که ویژگی‌های خاص خود را دارد و با توجه به ویژگی‌های یک شرکت می‌تواند برای آن مناسب باشد یا خیر. بورس نیز محلی جهت تأمین مالی شرکت‌ها را فراهم می‌کند، محلی که شرکت‌ها در آن نه از بانکها که از سهامداران خود پول دریافت کرده و در ازای آن بخشی از سهام شرکت خود را واگذار میکنند (که البته ممکن است بانکها نیز در نقش سرمایه‌گذار و از طریق زیرمجموعه‌های سرمایه‌گذاری خود وارد سهامداری یک شرکت شوند و در این تأمین مالی سهیم باشند که البته این موضوع با ارائه وام کاملاً متفاوت است)، با در نظر گرفتن این مقدمه در ادامه به بررسی دقیق‌تر تعریف، دلیل تشکیل، تاریخچه و مزایای این نوع از تأمین مالی خواهیم پرداخت.
بورس کجاست؟ بازاری متشکل و قانونمند است که در آن خرید و فروش انواع اوراق بهادار ازجمله سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده، اوراق مشارکت دولتی و مؤسسات معتبر خصوصی و انواع اوراق اجاره و ابزارهای مالی، مابین تعداد زیادی از خریداران و فروشندگان، تحت ضوابط و قوانین و مقررات مشخصی معامله می‌شود. مشخصه مهم بورس اوراق بهادار، الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه و تأمین‌کنندگان منابع مالی است. وظیفه اصلی بورس‌ها، فراهم کردن زمینه “تأمین مالی” برای شرکت‌ها از طریق بازارهای اولیه و فراهم آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار پذیرفته‌شده و نیز سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و اعضای آن و حمایت از سهامداران و منافع ملی است. ازجمله مواردی که بهابازار را از سایر بازارها جدا می‌کند کارکرد دوگانه آن است. بدین معنی که ازیک طرف مرکز جمع‌آوری و تجهیز پس‌اندازها و نقدینگی جامعه و از طرف دیگر محلی بسیار مناسب برای تأمین منابع مالی پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و در اصل محل تخصیص سرمایه‌ها به شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌شده است. بنابراین بهابازار مرجع رسمی و مطمئنی است که دارندگان پس‌انداز میتوانند محل مناسب و ایمنی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده و نقدینگی مازاد خود را در شرکت‌های سهامی عام و سایر اوراق سرمایه‌گذاری کرده و یا با خرید اوراق مشارکت دولتی پذیرفته‌شده و شرکت‌های معتبر و سایر ابزارها از سود برخوردار شوند. شرکت‌ها هم میتوانند از این منابع تجهیز‌شده استفاده مطلوبی کرده و برنامه‌ها و اهداف سازمانی خود را عملیاتی کنند.
بورس یعنی نوسان، به زبانی دیگر بهابازارها مانند موجود زنده‌ای هستند که با نوسان و بالا و پایین رفتن شاخص‌ها و قیمت‌ها به حیات خود ادامه می‌دهند و فعالان در مقاطع مختلف زمانی شاهد دوران تولد، بلوغ و مرگ شاخص‌ها و یا شرکت‌ها میشوند. برخی صاحب‌نظران، بورس‌های اوراق بهادار را به مثابه پلنگی می‌دانند که از سرعت، تحرک و جست‌وخیز ویژه‌ای برخوردارند، اما به همان نسبت میتوانند باعث به خطر افتادن، کاهش و یا از بین رفتن سرمایه‌ها شوند. به عبارتی دیگر، سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها، هرچند می‌تواند منجر به کسب سودهای قابل‌توجه شود، اما ممکن است به همان نسبت موجب از دست رفتن سرمایه شود. از بازارهای اوراق مشارکت با سپرده بانکی هم به مثابه گربه یاد می‌شود که آسیبی به صاحب سرمایه نمی‌زنند، اما در عوض فایده چندانی هم برای دارندگان آنها ندارند. به عبارتی دیگر، هرچند سرمایه‌گذاری در بازارهای پول و اوراق مشارکت، ریسک کمتری دارد، اما این بازارها بازدهی چندانی هم به همراه ندارند. ذکر این نکته ضروری است که با توجه به تعریف پایه‌ای و علمی بورس اوراق بهادار، به کارگیری کلمه بازار بورس اشتباه بوده که متأسفانه اکثر مردم و حتی برخی از کارشناسان بازار سرمایه این اصطلاح غلط را به کار میگیرند، چراکه بورس خود بازاری است که در آن سهام شرکت‌ها و انواع اوراق مورد معامله قرار می‌گیرد. پس نباید دو واژه بازار و بورس را در کنار هم به کاربرد، بلکه می‌توان از عباراتی چون بازار سهام، بورس اوراق‌بهادار و بازار سرمایه استفاده کرد. دیگر اینکه گروهی از مردم ناآشنا با بازار سهام عنوان میکنند که میخواهند بهابازار بخرند که چنین جمله‌ای نیز اساساً غلط است، درواقع آنچه مورد معامله قرار می‌گیرد سهام (دارایی مالی) شرکت‌هایی است که در این بازار عرضه‌شده‌اند.
سرمایه که طی قرن‌های متمادی موضوعی مهم برای گروه‌ها و افراد هر جامعه‌ای بوده و هست، می‌تواند از طریق مبادرت به فعالیت اقتصادی، رشد یا کاهش داشته باشد. این متغیر بسیار حیاتی در یک نگاه کلی در اختیار بخش‌های مختلف هر جامعه شامل بنگاهای اقتصادی و تولیدی، مردم و مشاغل، دولت، بانکها و بیمه‌ها و… قرار دارد و مآمن اصلی آن بازار است. به منظور حفظ اصل سرمایه و دستیابی به سود، برقراری و ثبات بازارها و وجود ضوابط و حاکمیت بر آنها ضرورت دارد و در این میان بازارهای کالا و خدمات، پول و ارز و بازار سرمایه، سه بازار اصلی و مهم در اقتصاد هر کشوری محسوب میشوند. طبق نتایج به دست آمده، با ورود بخش اصلی سرمایه‌های جامعه به دو بازار کالا – خدمات و سپرده بانکی، ارز و افزایش نیازهای کاذب و تبدیل‌شدن محصولات این دو بازار به کالای سرمایه‌ای، می‌توان به راحتی شاهد افزایش نرخ تورم بود، چراکه سرمایه‌ها به جای تزریق به بخش اصلی اقتصاد یعنی تولیدی صرف بازارهای کاذب و واسطه‌ای غیر مولد میشوند و اکثر مردم و بخش‌ها فقط در فکر منافع شخصی و گروهی و کسب سود هستند. به همین علت، اقتصادهای پیشرفته از سال‌ها پیش تغییرات اساسی در ماهیت و ساختار سرمایه و بازارها داده‌اند و به سمت بازار سرمایه رفته‌اند. بازار سرمایه و بورس‌ها به دلیل کارکرد مهم در جمع‌آوری سرمایه‌ها و تخصیص منابع به شرکت‌ها و پروژه‌ها و درنتیجه کنترل نقدینگی جامعه و سرمایه‌های سرگردان، نقش مهمی در کاهش و مهار تورم دارند. به همین دلیل است که اقتصادهای نوظهوری چون چین، هندوستان، برزیل و کره جنوبی دنباله روخط مشی اقتصادی کشورهای طراز اول اقتصاد شده‌اند و به سمت اقتصاد بازارمحور و توسعه و تقویت بازارهای سرمایه حرکت کرده‌اند. چراکه حضور شرکت‌هایی با ماهیت سهامی عام در بازارهای سرمایه و به کارگیری انواع اوراق بهادار موجب جذب نقدینگی و سرمایه‌های راکد مردم از یک‌سو و سرریز شدن این سرمایه‌های حتی اندک به بخش واقعی اقتصاد یعنی تولید از سوی دیگر می‌شود.
تاریخچه بورس ایران
شرکت‌های بزرگ و مطرح هم که به صورت سهامی عام فعالیت میکنند با دریافت این سرمایه‌ها اقدام به اجرای برنامه‌های طرح و توسعه کرده و هم قادر به حفظ توان رقابت میشوند. این نوع شرکت‌ها بهترین نشانه و مظهر همگرایی اقتصادی در جوامعی هستند که با تولید و فروش به توسعه و اهداف برنامه‌ریزی شده دست می‌یابند. نتیجه‌این روند در بلندمدت، افزایش تأسیس و ورود به بازار سرمایه شرکت‌های سهامی عام و رشد عرضه و تقاضای سهام این شرکت‌ها و کسب منفعت گروهی برای همگان است. درواقع رونق اقتصادی و افزایش تولید، فروش و صادرات به افزایش ارزش سهام شرکت‌های سهامی عام و رونق معاملات انواع اوراق بهادر قابل معامله و همچنین تقویت و توسعه بازار سرمایه کمک می‌کند. این در حالی است که دولت‌ها، مؤسسات و شرکت‌های مختلف برای تأمین‌سرمایه و منابع مالی موردنظر جهت عملی کردن طرح‌های توسعه سعی میکنند از طریق پذیره‌نویسی سهام و اوراق‌بهادار یا واگذاری بخشی از تملک خود به سایرین، سرمایه‌های موردنیاز را تأمین کنند. از همین طریق شراکت و سهیم شدن دیگران به وجود می‌آید و با واگذاری یا پذیره‌نویسی، سندی به عنوان «سهم» ارائه و سپس داد و ستد می‌شود که در واژگان اقتصادی یکی از انواع بسیار مهم اوراق بهادار معرفی‌شده است. حال در صورت واگذاری این نوع سند توسط دولت‌ها یا سهامداران عمده و اصلی به دیگران، باید ارزش روز هر سهم مشخص و سپس معامله شود، ولی از آنجایی که تعیین ارزش روز هر سهم برای همگان مقدور نیست و به تخصص و بازاری متشکل و نظامند نیاز دارد، بازارهای سهام با برخورداری از ماهیت مکانیزمی مدرن و قانونمند، بستر عرضه و تقاضا و خرید و فروش و تعیین ارزش روز (به بیان بهتر قیمت) سهام شرکت‌ها را فراهم و تسهیل میکنند. از طرف دیگر، از آنجایی که تأسیس شرکت سهامی عام برای همگان امکان‌پذیر نیست، سرمایه‌گذاران و دارندگان پول با بررسی صنایع و شرکت‌های مختلف، ضمن تحقق بخشیدن نسبی ایده‌های مدنظر میتوانند به کسب سود و بازدهی نایل آمده و از منافع حاصل از تولید و فروش و مزیت شرکت‌های سهامی عام بهره‌مند شوند.
علاوه‌بر بورس اوراق بهادار، بازارهای مالی دیگری هم در دنیا وجود دارند که مهمترین آنها بهابازار یا بورس کالاست که محلی برای معاملات انواع فلز، محصولات کشاورزی، سیمان، پتروشیمی، مواد معدنی و…است، بورس نفت و فراورده‌های نفتی و پتروشیمی (که معروف‌ترین آن بورس نفت لندن و آمریکا است)، بهابازار ارز، بهابازار مسکن، برق و غیره نیز از انواع دیگر بورس‌ها هستند. در ایران هم علاوه بر بورس اوراق بهادار، سه نوع دیگر بهابازار شامل فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی با عملکرد مستقل و محصولاتی متفاوت فعال هستند. اما برخلاف این بازار که هر فردی با هر میزان سرمایه قادر به انجام معاملات سهام و دیگر اوراق است در بورس کالا و انرژی عمدتاً تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اصلی محصول فعال بوده و با سرمایه قابل‌توجه اقدام به خرید و فروش حواله محصول برای تحویل در زمان و مکان خاصی میکنند.
هرچند برخی استفاده از واژه بهابازار را به معنای فرانسوی آن و به معنی کیف پول ربط می‌دهند، اما برای توضیح تاریخچه تشکیل بهابازارها در دنیا باید به اوایل قرن پانزدهم میلادی و شهر بروژ بلژیک بازگشت. جایی که صرافان و سپس تعدادی از دارندگان انواع کالا و اوراق و خریداران و فروشندگان در برابر منزل اشراف‌زاده‌ای به نام «واندر بورس» جمع می‌شدند تا محصولاتی را معامله کنند. براین اساس بوده و هست که برای هر مکان و محلی که انواع کالا و اوراق مبادله شود می‌توان واژه بهابازار را به کاربرد و با این سابقه است که تعدادی از کسبه و تجار و مردم دانسته یا نادانسته از واژه بورس مانند بورس مسکن، بورس اتومبیل، طلا، سکه، پوشاک و … استفاده میکنند. این در حالی است که در دیگر کشورها به جای واژه بهابازار از کلماتی چون Stock Exchange یا Stock Market استفاده می‌شود. درخصوص دلیل و چگونگی تشکیل بازارهای سهام یا بورس اوراق بهادار در دنیا باید به تشکیل شرکت‌های سهامی خاص و با مسئولیت محدود و سپس شرکت‌های سهامی عام اشاره کرد. بعد از شکل‌گیری شرکت‌های سهامی خاص و با مسئولیت محدود (اولین آن شرکتی به نام Moseovie در روسیه در سال ۱۵۵۳ بود) که باهدف کاهش ریسک سرمایه‌گذاری به وجود آمده بودند، شکل تکامل‌یافته و نهایی شرکت‌ها در قالب سهامی عام ایجاد شدند. تشکیل این نوع شرکت‌ها درواقع به معنی این است که شرکت ازلحاظ سودآوری به آن حد رسیده که بتواند با جذب نقدینگی جامعه، ضمن استفاده از منابع مالی عموم، سود فعالیت‌های به دست آمده را بین دارندگان سهام توزیع کند.
تأسیس شرکت‌های سهامی عام که هدف نهایی مؤسسین در کشورهای توسعه‌یافته است برای اولین بار در دنیا در سال ۱۶۰۲ میلادی در هلند راه‌اندازی شد. با وقوع انقلاب صنعتی اروپا و تغییر مکانیزم اقتصادی غالب کشورها از کشاورزی به تولیدی – صنعتی تأسیس شرکت‌های عام، قوت و شدت بیشتری گرفت. این جریان و لزوم وجود محل و ساز و کاری برای دادوستد سهام شرکت‌های سهامی عام در حال ازدیاد باعث شد تا اولین بورس اوراق بهادار به شکل ابتدایی در آمستردام هلند تشکیل شود. هرچند برخی معتقدند اولین بورس اوراق بهادار در سال ۱۴۶۰ میلادی در شهر آنورس بلژیک تأسیس‌شده، اما در آن زمان هنوز شرکت‌های سهامی عام ظهور نیافته بودند. به هر حال بازارهای سهام لندن، نیویورک، وین، توکیو و دیگر بازارها بعد از بهابازار آمستردام تشکیل شدند و هم‌اکنون بسیاری از کشورها، بورس را به عنوان قلب تپنده اقتصاد خود می‌دانند و از طریق این بازار و با توسعه کمی و کیفی و حتی ادغام با دیگر بورس‌ها، سعی در جذب منابع مالی سرگردان و کنترل تورم، حفظ و افزایش توان رقابت و تحقق اهداف اقتصادی و حتی سیاسی دارند.
در خصوص چگونگی و زمان راه‌اندازی بورس اوراق بهادار در ایران نیز باید به تلاش‌های صورت گرفته در اوایل دهه ۱۳۱۰ از طریق حضور کارشناسان هلندی و بلژیکی در تهران به منظور بررسی‌های اولیه اشاره کرد که به علت وقوع جنگ جهانی دوم و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به نتیجه‌ای نرسید سال‌ها بعد و در اردیبهشت ۱۳۴۵ مجلس شورای ملی وقت، قانون کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران را تصویب کرد تا با توجه به برنامه توسعه اقتصادی و واگذاری بنگاه‌ها به کارگران، امکان دادوستد سهام و نقل و انتقالات شرکت‌ها فراهم شود به این ترتیب ۱۵ بهمن ۱۳۴۶ با انجام اولین معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی (که در آن زمان یکی از بزرگترین مجتمع‌های تولیدی و اقتصادی کشور بود) و سهام شرکت نفت پارس، بازار سهام ایران در خیابان استانبول تهران در ساختمان مرکزی بانک ملی ایران تأسیس شد و در ادامه میزبان اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه، اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه تپه‌های عباس‌آباد شد. افتتاح و راه‌اندازی این نوع بورس به گونه‌ای بود که بر اساس تصاویر موجود، چند کارگزار با نشستن دور یک میز، سفارش‌های خرید و فروش محدود سهام سرمایه‌گذاران را ابتدا در تابلوی سیاه و سپس در دفاتر انجام و به ثبت می‌رساندند. بورس اوراق بهادار تا سال ۵۷ پذیرای ۱۰۲ شرکت سهامی عام با مجموع سرمایه ۲۳ میلیارد تومان و همچنین اوراق قرضه و اسناد خزانه بود و شرکت‌هایی از صنایع سیمان با ۶ شرکت، مواد غذایی با ۱۱ شرکت، لوازم‌خانگی و تولیدات ساختمانی با ۱۳ شرکت، فولاد با ۱۰ شرکت، مواد شیمیایی با ۱۱ شرکت، سرمایه‌گذاری با ۵ شرکت، حمل‌ونقل با ۵ شرکت، نساجی با ۱۱ شرکت، بانک‌های تخصصی و تجاری ۲۴ بانک، خدماتی ۵ شرکت و تولیدات کاغذ و مقوا ۴ شرکت در این بازار نوپا حضور داشتند. با وقوع انقلاب و سپس جنگ تحمیلی در سال‌های ۵۸-۵۷، فعالیت‌های بورسی تهران تا سال ۶۸ متوقف شد، اما با توجه به اهداف برنامه اول توسعه، فعالیت بورس اوراق بهادار تهران مجدداً آغاز شد که از این تاریخ تاکنون با فراز و نشیب‌های متعددی مواجه شد. در این مدت دو رویداد تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار در سال ۸۴ و ابلاغ و اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و فراهم شدن امکان واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و همچنین ظهور ابزارها و بازارهای نوین مالی، موجب تحولاتی اساسی و گسترده در بازار سرمایه ایران شد.
تجربه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار سهام نشان داده این گروه راحت‌تر و سریع‌تر از شرکت‌های سهامی عام خارج از بورس یا فرابورس میتوانند به منابع مالی موردنیاز دست یابند. این امکان از طریق اعمال افزایش سرمایه و انتشار و فروش سهام جدید فراهم می‌شود و با عدم پرداخت بهره بانکی به وام‌های دریافتی، هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد. درنتیجه این فرایند که نقش مهمی در حیات پایدار بنگاه‌ها دارد، توان رقابت شرکت‌های حاضر در بازار سهام از شرکت‌های دیگر افزایش می‌یابد. علاوه بر این شرکت‌ها در صورت مواجه با کمبود نقدینگی میتوانند با به کارگیری ابزارهایی مانند صکوک و اوراق مشارکت، این ریسک مهم را کاهش دهند و بهتر از سایر شرکت‌ها تولید و فروش داشته‌باشند.
طبق قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌های سهامی عام پس از پذیرش در بورس یا فرابورس و عرضه سهام از معافیت مالیاتی ۱۰ درصدی برخوردار میشوند و به جای ۲۵ درصد، ۲۲٫۵ درصد مالیات می‌دهند. (این معافیت برای شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس نیست) ولی اگر ۲۰ درصد سهام سایر شرکت‌ها به صورت سهام شناور آزاد باشد، ۱۰ درصد دیگر از مالیات کاسته می‌شود. یعنی این دسته شرکت‌ها به جای ۲۲٫۵ درصد، ۲۰ درصد مالیات پرداخت میکنند. این مزیت برای شرکت‌های بزرگ با درآمد بالا بسیار مهم و قابل‌توجه بوده و اکثر شرکت‌های حاضر در بازار سهام از این مزیت بهره‌مند هستند.
اطلاق تالار شیشه‌ای از عناوین معروف بازارهای سهام است. این اصطلاح هرچند به معنای ظریف و شکننده بودن شرایط حاکم بر بازار است، اما از آنجا نشأت می‌گیرد که همه شرکت‌های پذیرفته‌شده، ضمن رعایت استانداردهای معین، باید تصویر کامل و به روز شده‌ای از واقعیت‌ها و شرایط تولید و فروش و سود و زیان خود را در قالب صورت‌های مالی و ترازنامه و برگزاری مجامع سالانه و فوق‌العاده به طور کاملاً شفاف به سهامداران و مسئولان اعلام کنند تا همه از چندوچون شرکت‌ها مطلع شده و تصمیم‌گیری کنند. درجه و کیفیت این شفافیت با نظارت همیشگی سازمان بورس بر اطلاعات منتشرشده بنگاه‌ها و حتی کمک به رفع نواقص و مشاوره، بیشتر و کامل‌تر می‌شود. این جریان در کنار امکان مشاهده لحظه به لحظه معاملات و قیمت سهام در تابلوها به شفافیت هرچه بیشتر شرکت‌های پذیرفته‌شده کمک شایانی می‌کند و سهامداران عمده و خرد، اعضای هیئت‌مدیره شرکت‌های اصلی و هلدینگ، مقامات ناظر سازمان بهابازار و ارگان‌هایی مانند بانکها، حتی سازمان مالیات و وزارتخانه‌های اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت از همه مسائل مثبت و منفی شرکت‌ها مطلع بوده و بهتر میتوانند تصمیم‌گیری کنند. بنابراین شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان بهابازار و حاضر در بورس یا فرابورس از حداکثر سلامت صورت‌های مالی برخوردارند و همگان از دریچه بازار سهام قادر به مشاهده آخرین شرایط شرکت‌ها میشوند ولی برخی صاحبان عمده شرکت‌های خارج از بازار سهام به دلایلی همچون وجود اما و اگرها در صورت‌های مالی، عدم تمایل به مطلع شدن و بهره بردن عموم مردم از مزایای شرکت، وجود سخت‌گیری‌ها و لزوم رعایت استانداردها، حاضر به پذیرش در بازار نیستند که درنهایت می‌تواند زمینه غیرشفاف بودن شرکت‌ها و وجود ابهام و بروز نگرانی‌هایی را فراهم کند.
شرکت‌های بورسی و فرابورسی به علت لزوم رعایت شرایط پذیرش مانند سودآوری و ارائه صورت‌های مالی معتبر و حسابرسی شده و امکان رصد کردن امکان از وضعیت سهام، بیش از سایر شرکت‌ها اعتبار داخلی و حتی بین‌المللی دارند. این مزیت موردتوجه ویژه صاحبان عمده شرکت‌ها و مسئولان قرار دارد، زیرا رقابت بنگاه‌ها و حضور در میدان سخت و پیچیده تولید و فروش و لزوم سودآوری چنان اهمیتی دارد که مدیران و صاحبان بنگاه‌ها از کوچکترین فرصت برای افزایش سهم خود از بازار فروش محصولات و ارائه خدمات حداکثر استفاده را میکنند. بنابراین با حضور شرکت‌ها در بازار سهام، ضمن فراهم شدن امکانی مناسب برای تبلیغات غیرمستقیم زمینه آشنایی بیشتر مردم و نهادها و کسب اعتبار داخلی و بین‌المللی در رسانه‌ها و افکار عمومی جامعه ایجاد می‌شود. همچنین باور افکار عمومی مردم کشورهای جهان اول این است که هر شرکت خواهان اعتبار و سهم بیشتر بازار محصولات و خدمات باید ابتدا شرکتی سهامی عام بوده و سپس در زمره شرکت‌های حاضر در بازار سهام باشد تا بتواند اعتماد عمومی را جلب کند. درمجموع هرچند طی سال‌های اخیر این مزیت در ایران موردتوجه اغلب بنگاه‌ها قرارگرفته و حضور در بهابازار و فرابورس به فرصتی برای کسب اعتبار و شناساندن بیشتر تبدیل‌شده، اما هنوز تعداد شرکت‌های بازار سهام کشور به درجه مطلوبی نرسیده است. به نظر می‌رسد در آینده‌ای نه چندان دور با بهبود فضای کسب‌وکار و افزایش فضای رقابتی و حضور سرمایه‌گذاران و بنگاه‌های خارجی، استفاده از این مزیت و سایر مزایای حضور شرکت‌ها در بازار سهام افزایش یابد. در انتها باید گفت، «اصلی‌ترین، مهمترین و همیشگی‌ترین ماهیت بورس، نوسان و تغییر و تحول قیمت سهام شرکت‌های حاضر و درنتیجه نوسان شاخص‌ها و تغییر حجم معاملات و سهام معامله شده و افزایش یا کاهش خریداران و فروشندگان است به عبارتی دیگر، نوسان و افت و خیز قیمت سهام و شاخص‌ها، مشخصه جدانشدنی و همیشگی بورس‌های اوراق بهادار در هر کشوری بوده و بالا و پایین شدن قیمت سهام و ترسیم نمودارهای نزولی و صعودی شاخص‌ها، ذات همیشگی بورس‌ها است».
به این مقاله امتیاز دهید
میانگین امتیازات: ۴ / ۵. تعداد امتیاز: ۴
اولین نفری باشید که به این مقاله امتیاز میدهید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
دیدگاه
نام *
ایمیل *
وب سایت
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.
برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.
خانه / سرمایه گذاری و بورس / تاریخچه پیدایش بورس در ایران و تحلیل بازار بورس ایران
شرکت سبدگردان هدف در ۱۳۹۱/۱۱/۲۴ تحت شماره ۴۳۵۰۱۵ و شناسه ملی ۱۰۳۲۰۸۵۰۹۷۳ با مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار، درتهران و همزمان با شماره ۱۱۱۴۰ نزد سازمان بورس اوراق بهادار تاسیس گردید.
تاریخچه بورس ایران
دفتر مرکزی: تهران، خیابان میرزای شیرازی، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15
برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه 10000604 پیامک کنید.
© 1399 سبدگردان هدف تمام حقوق محفوظ است.
در این مطلب از بلاگ بامبو قصد دارم به سوال بورس چیست؟ پاسخ دهم و در ادامه تاریخچه بورس در ایران را برای شما بازگو کنم. تا انتها با این مطلب همراه باشید.
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که بورس چیست؟ باید بگویم اندیشه ایجاد بازار بورس زمانی شکل گرفت که عده ای از بازرگانان اروپایی از فعالیت های تجاری خود ضرر کردند، بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا به وسیله آن بتوانند جلوی این ضرر را بگیرند و یا آن را به حداقل برسانند.
نتیجه آن شد که تعدادی از بازرگانان عده‌ای را در فعالیت‌های خود شریک کردند تا با این روش سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند.
این تجربه موفقیت آمیز بود بنابراین به تدریج هر تاجری سعی می‌کرد تا فعالیت‌های تجاری خود را با این روش ادامه دهد؛ به خصوص که این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود.
به مرور، این تجربه قانونمند شد و به تشکیل شرکت های سهامی منجر شد. اولین تجربه مربوط به تشکیل یک شرکت سهامی در کشور روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را بدون این که آفریقا را دور بزند، از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد و این کاری بود که احتمال ضرر آن بیشتر بود.
تاریخچه بورس ایران
برای انجام این کار عده‌ای از تجار سرمایه لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت صورت گرفت.
بعدها با گسترش مبادلات در اروپا به سرمایه های زیادتر و شرکای بیشتری نیاز شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران رابطه برقرار کرد. چنین مراکزی تأسیس شدند و بورس نام گرفتند.
بورس چیست؟
ارزش خالص دارایی (NAV) چیست و چه اهمیتی دارد؟
اولین بازار بورس دنیا
اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند.
در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.
بورس کلمه‌ای فرانسوی به معنای کیف پول است. تاریخچه پیدایش واژه بورس هم به قرن پانزدهم میلادی بازمی‌گردد.
در آن زمان، بازرگانان و کسبه شهری به نام بورُوژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تِربورس (TerBeurze) در مقابل خانه بزرگ‌زاده‌ای به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خرید و فروش کالاهای خود بر اساس حراج می‌پرداختند.
از آن تاریخ به بعد مکان‌هایی که مردم در آنجا به حراج کالا مبادرت می‌کردند و به‌تدریج شکل توسعه‌یافته‌تر و مسقف به خود گرفت، بورس می‌گفتند.
فلسفه کلیدی شکل‌گیری بازار بورس در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های آنها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. مبنای اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.
مطالعات اولیه درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵هجری‌شمسی برمی‌گردد. در این سال، فردی بلژیکی به نام «ران لوترفِلد» پس از انجام مطالعات گسترده درباره تأسیس بورس در ایران، اساسنامه داخلی بورس را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملاً موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵ سال به تأخیر افتاد.
بالاخره در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقتنامه اولیه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.
در اواخر همان سال یعنی سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
سرمایه گذاری بلند مدت چیست؟ آشنایی با انواع سرمایه گذاری بلند مدت
یکی از مهمترین نیازهای هر شرکتی، نیاز به تأمین مالی است. راه‌های متعددی برای تأمین مالی در اقتصاد ایران وجود دارد.
شرکتی را در نظر بگیرید که جهت تأمین مالی به بانک مراجعه کرده و وام می‌گیرد، درواقع دریافت وام یکی از راهکارهای تأمین مالی شرکت‌هاست که ویژگی‌های خاص خود را دارد و با توجه به ویژگی‌های یک شرکت می‌تواند برای آن مناسب یا نامناسب باشد.
بورس نیز محلی جهت تأمین مالی شرکت‌ها را فراهم می‌کند، محلی که شرکت‌ها در آن نه از بانکها که از سهامداران خود پول دریافت کرده و در ازای آن بخشی از سهام شرکت خود را واگذار میکنند (که البته ممکن است بانکها نیز در نقش سرمایه‌گذار و از طریق زیرمجموعه‌های سرمایه‌گذاری خود وارد سهامداری یک شرکت شوند و در این تأمین مالی سهیم باشند که البته این موضوع با ارائه وام کاملاً متفاوت است).
برای شناخت و فهمیدن این موضوع که واقعا بورس چیست و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از “بازار” و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می توان گفت که:
بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد.
ساده‌تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله‌ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.
این شرایط می تواند مکان خاصی یا شبکه‌ای ارتباطی مثل اینترنت باشد.
در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی های واقعی و دارایی‌های مالی، مورد معامله قرار میگیرند.
دارایی‌های واقعی همان دارایی‌های فیزیکی هستند (مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و …)
دارایی‌های مالی و دارایی‌های کاغذی، مثل سهام و اوراق مشارکت.
بورس بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد.
سرمایه گذاری چیست ؟ چرا همه ما نیاز به سرمایه گذاری داریم؟
بازار بورس ازجمله بازارهای معاملاتی است که نقش به سزایی در رشد اقتصادی دارد. در واقع این بازار با جمع‌آوری پس اندازهای خرد و کلان بستری جهت کسب و کار و رونق اقتصادی فراهم می‌کند، اما این مسئله تنها یک جنبه از موضوع را بررسی می‌کند.
جنبه مهم دیگر مربوط به شرکت های تولیدی، خدماتی و… که با فروش سهام خود به سهامداران از طریق این بازار اقدام به جذب منابع مالی مورد نیاز خود می کنند، درواقع یکی از مهمترین و اولین نقش های این بستر معاملاتی تامین مالی شرکت هاست.
روش‌های تامین مالی به دو گروه عمده تقسیم میشوند:
سجام چیست؟ روش‌های دریافت کد بورسی سجام
در ایران انواع بورس به 4 دسته تقسیم می‌شود که در هر کدام از آنها شرکت‌هایی مشغول به فعالیت هستند. این 4 دسته عبارتند از:
البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارزهای خارجی خرید و فروش میشوند. اما در ایران، بورس ارز برای معامله و تبادل ارزهای خارجی وجود ندارد و خرید و فروش ارز به صورت دستی و در صرافی‌ها یا بازار آزاد انجام می‌شود.
در ادامه 4 دسته بورس فعال در ایران را توضیح می‌دهم تا با ویژگی‌های هر کدام آشنا شوید. از بورس اوراق بهادار که پرسابقه‌‌ترین بورس ایران است تا بورس انرژی که جدیدترین بورس راه‌اندازی شده در کشور است.
تاریخچه بورس ایران
در بازار بورس اوراق بهادار سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش میشوند و بیشتر سرمایه‌گذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند.
83 سال از فعالیت شرکت بورس اوراق بهادار تهران می‌گذرد، یعنی از اردیبهشت‌ماه سال 1345 که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به نوعی، پیشکسوت انواع دیگر بورس در کشور محسوب می‌شود. در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود، در حد هفته‌ای یک روز، آن هم در ساعات محدود.
با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، سازوکار معامله در بورس تغییر کرد و معامله‌های بورسی با استفاده از رایانه یا حتی یک تلفن همراه امکان‌پذیر شد.
به این ترتیب شما می‌توانید در بورس اوراق بهادار تهران، معامله سهام شرکت‌های پذیرفته شده در این سازمان را دنبال کنید که تمام این معامله‌ها از طریق کارگزاری و با داشتن کدهای معاملاتی صورت می‌گیرد.
البته برای دنبال کردن این معاملات ابتدا باید در سامانه سجام و کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس ثبت‌نام کرده تا کد بورسی دریافت کنید.
شرکت‌های پذیرفته شده در بورس بر اساس شاخص‌های مختلفی رتبه‌بندی و خرید و فروش میشوند.
در حال حاضر معامله‌های بازار بورس از ساعت 9 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان 5% انجام میشوند و از ساعت 8:45 تا 9 پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش انجام می‌شود. البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است.
توجه داشته باشید که برای معامله در بورس اوراق بهادار بی‌گدار به آب نزنید و حتما به تحلیل و نمودارهای تکنیکال نمادها توجه کنید.
بازار بورس اوراق بهادار تهران خود به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود، تفاوت این دو بازار در قوانین آنها است. بطوریکه یک شرکت برای ثبت در تابلوی بازار اول باید قوانین سخت‌گیرانه‌تری را نسبت به بازار دوم پشت سر بگذارد.
بهترین سرمایه گذاری سال ۹۹
بورس اوراق بهادار تهران
سهام شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بازار بورس اوراق بهادار راه پیدا کنند، در فرابورس معامله میشوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس ساده‌تر از بورس است.
در کشورهای دیگر بازار فرابورس برای خرید و فروش سهام شرکت‌هایی است که شفافیت کافی ندارند یا سودآوری آنها به مراتب کمتر از بازار بورس است.
در ایران، فرابورس از پاییز سال 1388 وارد میدان شد. مهمترین وظیفه فرابورس، سازمان‌دهی شرکت‌هایی است که میخواهند وارد بازار سرمایه شوند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.
فرابورس خود به بازارهای اول، دوم، سوم و بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز) دسته‌بندی می‌شود و شرکت‌ها بر اساس ریسک سرمایه‌گذاری، شفافیت صورت‌های مالی، میزان بدهی و … در این دسته‌ها قرار میگیرند.
بازار الف یا بازار اول که بیشتر سهم‌ها در آن جای دارند، دامنه نوسان 5% و بدون حجم مبناست.
بازار دوم صرفا شامل سهام شرکت‌های سهامی عام است. سهام شرکت‌های زیان‌ده، تازه‌تأسیس و شرکت‌هایی که با تزریق سرمایه بیشتر، قصد تبدیل از سهامی خاص به عام را دارند در این بازار پذیرفته میشوند.
بازار پایه که خود به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود. بازار زرد دامنه نوسان معاملات مثبت و منفی ۳ درصد دارد و در تابلوی نارنجی، دامنه نوسان انجام معاملات مثبت و منفی ۲ درصد و در تابلوی قرمز، مثبت و منفی ۱ درصد است.
البته اگر هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی صف‌های خرید یا فروش داشته باشند، بازه نوسان هر کدام از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز برای روز معاملاتی بعد تغییر میکنند و به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد میشوند.
فرابورس برای افراد بی‌تجربه و تازه‌کار بازار پرریسکی است و تنوع سرمایه‌گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسان‌های روزانه قیمت سهام از ویژگی‌های این بازار است.
معاملات سهام در بازار فرابورس هم از شنبه تا چهارشنبه، ساعت 9 صبح تا 12:30 انجام می‌شود. البته از ساعت 8.30 تا 9 صبح امکان سفارش‌گذاری وجود دارد.
فرابورس
همانطور که از نام بورس کالا پیداست، شما می‌توانید در این بازار سهام کالاهای مختلف را بخرید. در واقع بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه میکنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود.
در این بازار معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و… داد و ستد میشوند. یکی از مزایای بورس کالا، وجود نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که به این ترتیب تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تاجرین کالا، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار میشوند.
این بورس برای کسانی که میخواهند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ها در امان باشند یا بالعکس، از نوسانات قيمت استفاده كنند و سود خود را به حداکثر برسانند توصیه می‌شود.
انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌اند از:
قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی.
بورس کالا
بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حامل‌های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی است.
بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت.
مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه میتوانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌شود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین‌الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت می‌شود.
خلاصه اینکه انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاص و ویژه‌ای دارد و مشتریان حقیقی امکان خرید در بازار فیزیکی را ندارند. عرضه‌کنندگان و خریداران در این بازار ویژگی‌های خاصی دارند و مدارک لازم برای دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت‌تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار است.
در ادامه مطلب بورس چیست؟ و تاریخچه بورس به بیان روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس خواهم پرداخت.
بهترین روش سرمایه گذاری در ایران
منظور از روش مستقیم این است که شما(سرمایه‌گذار) با افتتاح حساب نزد کارگزاری‌ها به صورت مستقیم اقدام به خرید و فروش سهم کنید.
در سرمایه‌گذاری مستقیم شما با مراجعه به صورت تلفنی و یا از طریق اینترنت می‌توانید ضمن رصد بازار اقدام به خرید و فروش سهام شرکت‌های حاضر در بورس کنید.
برای این روش حرفه‌ای بودن در بازار سرمایه و شناخت کافی از سازوکار بورس و ابزارهای معامله‌گری ضروری است. افراد غیرحرفه‌ای نباید در سرمایه‌گذاری مستقیم سرمایه‌گذاری کنند چون، ریسک و چالش‌های حضور در بورس را افزایش می‌دهد.
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به این معنا است که به جای اینکه خودمان مستقیماً به خرید و فروش سهام بپردازیم، بازار را رصد کنیم و همه چیز را مورد بررسی مداوم قرار بدهیم، به افراد آگاه و متخصصی مراجعه می کنیم. این افراد متخصص به ما کمک میکنند، سرمایه خود را در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری به کار بگیریم.
انجام سرمایه‌گذاری با واسطه در بورس به کسانی که زمان و وقت کافی برای یادگیری اصول سرمایه‌گذاری و روش‌های سرمایه‌گذاری گذاری در بورس ندارند، در رسیدن به سود و درآمدی مطلوب کمک شایانی می‌کند.
در این صورت با اعتماد به افراد با دانش و باتجربه در بورس، ریسک سرمایه‌گذاری هم کاهش می‌یابد. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم هم انواعی دارد:
بامبو به عنوان مربی مالی با ارائه اپلیکیشن گوشی تلفن همراه، امکان سرمایه‌گذاری ساده و بدون دغدغه را برای شما فراهم کرده است.
برای ورود به بورس دانش و تخصص زیادی نیاز است. داشتن این دانش و تخصص نیز به تنهایی موفقیت شما را تضمین نخواهد کرد. تجربه نیز یکی دیگر از نیازهای اصلی شما برای موفقیت در سرمایه‌گذاری است.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
دیدگاه
نام *
ایمیل *
وب سایت
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.
مرا با ایمیل از دیدگاه های آتی این نوشته مطلع کن. همچنین می توانید بدون ارسال دیدگاه مشترک شوید.
php shell
okey oyna
cialis jel
Viagra Fiyatı 2020
cialis jel
viagra fiyat
cinsel sohbet
sohbet
gay chat
gay sohbet
cinsel sohbet odaları
lifta 20 mg
cialis siparis
viagra fiyatı 2021
viagra fiyatı 2021
astropay
sohbet odaları
tempobet
tiktok counter
canlı maç izle
canlı maç izle
safirbet
replica watches
tiktok takipçi satın al
mecidiyeköy escort
sert porno
بورسنما به شما کمک می کند تا رمز و رازهای کسب سودهای کلان #بورس را یاد بگیرید. جهت ثبت نام در دوره های آموزشی وب سایت #بورسنما به آدرس https://www.boursnama.com مراجعه کنید.
ایده اولیه ایجاد بازار بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد. در آن سال به درخواست دولت ایران، یک فرد به نام «وان لوترفلد» درباره‌ی تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و حتی طرح قانونی تاسیس و اساسنامه آن را نیز تهیه کرد. البته در همان زمان، بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد، اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ، تمام کارهای انجام شده متوقف شد.
در سال ۱۳۳۳، ماموریت تشکیل بازار بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بازار بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران با ورود سهام «بانک صنعت و معدن» و «نفت پارس» فعالیت خود را آغاز کرد.
دوران فعالیت بورس اوراق بهادار را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد:
· دوره نخست ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷
تاریخچه بورس ایران
· دوره دوم ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷
· دوره سوم ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳
· دوره چهارم از ۱۳۸۴ تاکنون
بورس اوراق بهادار از پانزدهم بهمن سال ۱۳۴۶، فعالیت خود را با انجام چند معامله روی سهام بانک «توسعه صنعتی و معدنی» آغاز کرد. در پی آن، «شرکت نفت پارس»، «اوراق قرضه دولتی»، «اسناد خزانه»، «اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی» و «اوراق قرضه عباس‌آباد» به بورس تهران راه یافتند. در این دوره، گسترش فعالیت بازار بورس اوراق بهادار، بیشتر مرهون قوانین و مقررات دولتی بود که از بین آنها می‌توان موارد زیر را معرفی کرد:
1. تصویب قانون گسترش مالکیت سهام واحدهای تولیدی در اردیبهشت که به‌موجب آن موسسات خصوصی و دولتی موظف شدند به ترتیب ۴۹ درصد و ۹۴ درصد سهام خود را در آن عرضه کنند.
2. تصویب قانون معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۵۴
طی ۱۱ سال فعالیت بورس تا پیش از انقلاب اسلامی در ایران، تعداد شرکت‌ها، بانکها و شرکت‌های بیمه پذیرفته شده از ۶ بنگاه اقتصادی با ۶.۲ میلیارد ریال سرمایه در سال ۱۳۴۶ به ۱۰۵ بنگاه با بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافتند. همچنین، ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال در سال ۱۳۴۶ به بیش از ۳۴ میلیارد ریال طی سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.
در سال‌های پس از انقلاب اسلامی و تا پیش از نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، دگرگونی‌های چشمگیری در اقتصاد ملی پدید آمد که بورس اوراق بهادار تهران را نیز در برگرفت. نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانکها در تاریخ 17/03/1358 توسط شورای انقلاب بود که به‌موجب آن بانک‌های تجاری و تخصصی کشور در چارچوب ۹ بانک شامل ۶ بانک تجاری و ۳ بانک تخصصی ادغام و ملی شدند. چندی بعد، شرکت‌های بیمه نیز در یکدیگر ادغام شده و به مالکیت دولتی درآمدند. تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیرماه سال ۱۳۵۸ باعث شد تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس از آن خارج شوند، به‌گونه‌ای که تعداد آنها از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت در پایان سال ۱۳۶۷ کاهش یافت. حجم معاملات سهام در این دوره از ۲/۳۴ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ به ۹/۹ میلیارد ریال در سال ۱۳۶۷ کاهش یافت و میانگین نسبت حجم معاملات سهام به GDP به کمترین میزان در دوران فعالیت بورس رسید که از مهمترین دلایل آن شرایط جنگی و روشن نبودن خطوط کلی اقتصاد کشور بود. بدین ترتیب در طی این سال‌ها، بورس اوراق بهادار تهران دوران فترت خود را آغاز کرد که تا پایان سال ۱۳۶۷ ادامه یافت.
با پایان یافتن جنگ، در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تجدید فعالیت بازار بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه‌ای برای اجرای سیاست‌های خصوصی‌سازی مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس، سیاست‌گذاران در نظر داشتند که بورس اوراق بهادار با انتقال پاره‌ای از وظایف مانند تصدی‌های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس‌اندازی پراکنده و هدایت آن به‌سوی مصارف سرمایه‌گذاری در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثربخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد. در هر حال، گرایش سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی به استفاده از سازوکار بورس، باعث افزایش چشمگیر تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در این بازار و افزایش حجم فعالیت بورس تهران را در بر داشت؛ به‌گونه‌ای که حجم معاملات از ۹/۹ میلیارد ریال سال ۱۳۶۷ به ۱۰۴/۲۰۲ میلیارد ریال در پایان سال ۱۳۸۳ رسید و تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از ۵۶ شرکت به ۴۲۲ شرکت افزایش یافت.
دولت در این دوره، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات را در راستای گسترش بازار بورس اوراق بهادار وضع کرد که تأثیر بسزایی در افزایش حجم معاملات داشت. مثلا:
1. تبصره ۳۵ قانون بودجه سال ۱۳۷۸ کل کشور که در آن به وظیفه دولت نسبت به تعیین تکلیف همه شرکت‌های بخش دولتی از راه ادغام، واگذاری و فروش سهام به بخش‌های خصوصی و تعاونی اشاره شد.
2. ماده ۹۴ قانون برنامه سوم توسعه ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ که بر اساس آن شورای بورس موظف شد تا کارهای لازم را برای ایجاد شبکه رایانه‌ای بازار سرمایه ایران به‌منظور انجام گرفتن دادوستد الکترونیک اوراق بهادار در سطوح ملی و پوشش دادن خدمات اطلاع‌رسانی در سطح ملی و بین‌المللی انجام دهد. همچنین بر اساس ماده ۹۵ برنامه سوم توسعه، شورای بورس مجاز شد تا دست به راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای در سطح کشور بزند و راهکارهای لازم را برای قابل معامله شدن دیگر ابزارهای مالی در بورس اوراق بهادار فراهم نماید.
از سال ۱۳۶۹ محاسبه بهای سهام در بورس اوراق بهادار تهران آغاز شد که مقدار آن از ۴۷۲ واحد در سال ۱۳۷۰ به ۱۲.۱۱۳ واحد در سال ۱۳۸۳ رسید.
در سال ۱۳۸۴، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار – در ادامه حرکت نیمه دوم سال ۱۳۸۳ – همچنان به دلیل رویدادهای مختلف داخلی، خارجی و افزایش بی‌رویه‌ی شاخص‌ها در سال‌های قبل، روندی کاهشی داشتند. این روند کاهشی، به‌جز دوره‌ی کوتاهی که در آذر ماه اتفاق افتاد تا پایان سال قابل ملاحظه بود.
به هرحال از آذرماه سال ۱۳۸۴، سیاست‌ها و تلاش دولت و سازمان بورس باعث شد تا روند کاهش معیارهای فعالیت بورس، کند شود. در حالی که شاخص کل در پایان سال ۱۳۸۴ به ۹.۴۵۹ واحد رسیده بود، طی سال ۱۳۸۵ از مرز ۱۰.۰۰۰ واحد عبور کرد و در نهایت در پایان همان سال ۹.۸۲۱ واحد را تجربه کرد. با توجه به اقدامات مؤثر انجام شده در ۱۳۸۴ کاهش چشمگیر معاملات سهام در سال ۱۳۸۵ به تعادل نسبی رسید؛ به نحوی که ارزش معاملات سهام و حق تقدم در سال ۱۳۸۴ در حدود ۵۶.۵۲۹ میلیارد ریال و در سال ۱۳۸۵ معادل ۵۵.۶۴۵ میلیارد ریال ارزیابی شد. تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ۴۲۲ شرکت در پایان سال ۱۳۸۳ به ۴۳۵ شرکت در پایان سال ۱۳۸۵ افزایش یافت. بازار بورس اوراق بهادار تهران (شرکت سهامی عام) به‌موجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مصوب آذرماه ۱۳۸۴ تأسیس شده است.
اما بورس ایران در تاریخ 45 ساله‌ی فعالیت خود، همواره فراز و فرودهای بسیار زیادی را تجربه کرده است. اما، می توان گفت: یکی از مهمترین تحولات تاریخ بورس ایران، تاسیس قانون جدیدی تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال 1384، که ضمن رفع برخی از نارسایی ها و نواقص موجود در قانون اولیه، زمینه گسترش بورس در ایران را فراهم کرد.
براساس این قانون، بخش نظارتی بورس که تا آن زمان با بخش عملیاتی بورس یکی بود از هم تفکیک شد و به این ترتیب، سازمانی به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتی بورس تاسیس شد.
سازمان بورس که تحت نظارت شورایی به اسم شورای عالی بورس، فعالیت می کند وظایف متعددی را به عهده دارد که مهمترین آنها نظارت بر عملکرد بورس های مختلف در کشور می باشد.
البته لازم است این را هم بدانید که در حال حاضر 4 بورس بزرگ در کشور تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار، فعالیت می کنند:
1. بورس اوراق بهادار تهران » در آن سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار مانند: اوراق مشارکت خرید و فروش می شود.
2. فرابورس ایران » در آن مثل بورس اوراق بهادار تهران، سهام شرکت ها و سایر انواع اوراق بهادار مانند: اوراق اجاره و اوراق امتیاز تسهیلات مسکن خرید و فروش می شود.
3. بورس کالای ایران » در آن انواع کالاها مانند: محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و … خرید و فروش می شود.
4. بورس انرژی » در آن حامل‌های انرژی از جمله برق خرید و فروش می شود.
بورسنما به شما کمک می کند تا رمز و رازهای کسب سودهای کلان #بورس را یاد بگیرید. جهت ثبت نام در دوره های آموزشی وب سایت #بورسنما به آدرس https://www.boursnama.com مراجعه کنید.
با ثبت نام در ویرگول به آرشیو بزرگی از مقالات مرتبط با این موضوع دسترسی خواهید داشت
مطلبی دیگر از این نویسنده
مطلبی دیگر در همین موضوع
مطلبی دیگر در همین موضوع
از این پس او نمی‌تواند پروفایل کاربری و مطالب شما را ببیند.
سرمایه گذاری در بورس با ریسک زیادی همراه است و سود کردن در اینکار نیاز به داشتن مهارت و تخصص دارد. در نتیجه کمتر کسی پیدا می شود که بدون دانش و آگاهی کامل به سراغ این نوع سرمایه گذاری برود. امروز می خواهیم شما را با تاریخچه بورس ایران و اطلاعات کلی درباره آن آشنا نماییم.
مهمترین اطلاعاتی که یک فرد قبل از هر اقدامی برای سرمایه گذاری در بورس باید در مورد آنها اطلاعات داشته باشد عبارتند از: دانش کافی در مورد اصول اولیه سرمایه گذاری در بورس، شاخص های بورس، نحوه سرمایه گذاری در بورس، خرید و فروش سهام، نحوه دریافت کد سهامداری، معرفی بازار سرمایه، سرمایه گذاری مستقیم یا سرمایه گذاری به کمک متلب و … اما بهتر است بدانید بورس از چه زمانی در ایران رواج پیدا کرده است.
در مورد بورس بیشتر بدانید : معرفی حداقل سرمایه لازم و چگونگی ورود اصولی به بازار بورس
بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکت‌های خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید وفروش می‌شود و از سویی محلی برای جمع‌آوری پس‌انداز و نقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلند مدت است و مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود رابرای سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها به کار انداخته و از سود آن به برخوردار شوند.
تاریخچه بورس ایران
واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام «واندر بورس» اخذ شده که در اوایل قرن پانزدهم میلادی در شهر بروژ بلژیک می‌زیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می‌پرداختند. این نام بعدها(۱۳۰۹) به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده‌است. به روایتی دیگر واژه بورس در معنای کنونی آن از شهربروژ بلژیک گرفته شده‌است، مرکز تجاری ای که تجار و بازرگانان به آنجا می‌رفتند؛ پس از مدتی مردم نیز برای حل وفصل جنبه‌های مالی خود، شروع به رفتن به آنجا کردند.
بعدها یعنی در سال ۱۴۶۰ میلادی اولین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، در شهر انورس کشور بلژیک تاسیس شد. اما رسمیت بورس اوراق بهادار با انتشار سهام کمپانی هند شرقی هلند در اوایل قرن هفدهم میلادی یعنی سال ۱۶۰۲ میلادی در بورس آمستردام هلند شکل گرفت. البته کمپانی هند شرقی اولین شرکت سهامی به شمار نمی‌آید، بلکه اولین شرکت سهامی در سال ۱۵۵۳ میلادی با نام “ماسکوی” (muscovy) در روسیه ایجاد شد.
با اینکه در سال ۱۳۴۱، موافقتنامه اوليه تأسيس بورس سهام در كميسيوني در وزارت بازرگاني و با حضور نمايندگان وزارت دارايي، وزارت بازرگاني و بانك توسعه‌ي صنعتي و معدني ايران تشكيل و تنظيم شد اما مطالعات اوليه درباره تأسيس بورس در ايران، به سال ۱۳۱۵هجري شمسي بر مي‌گردد. در اين سال، فردي بلژيكي به نام “ران لوترفِلد” پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ي تأسيس بورس در ايران، اساسنامه‌ي داخلي بورس را تهيه و به مسئولان ايراني ارائه كرد، اما با توجه به شرايط آن زمان و وقوع جنگ جهاني دوم، عملا موضوع بررسي و تأسيس بورس در ايران بيش از ۲۵ سال به تأخير افتاد. در نهایت بورس ایران درسال ۱۳۴۶ راه‌اندازی شد. در واقع در سال ۱۳۴۵ قانون تشكيل بورس اوراق بهادار در مجلس تصويب و براي اجرا از سوي وزارت اقتصاد به بانك مركزي ابلاغ شد. حدود يك‌سال بعد از ابلاغ قانون تشكيل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معادله بر روي سهام بانك توسعه‌ي صنعتي و معدني كه بزرگ‌ترين مجتمع واحدهاي توليدي و اقتصادي در آن تاريـخ به شمار مي‌رفت، به طور رسمـي فعاليت خود را آغاز كـرد.
بورس ايران در تاريخ ۴۵ ساله فعاليت خود، همواره فراز و فرودهاي بسيار زيـادي را تجربه كرده است، اما شايد بتوان گفت يكي از مهم‌ترين تحولات تاريخ بورس ايران، تأسيس قانون جديدي تحت عنوان قانون بازار اوراق بهادار در اول آذر سال ۱۳۸۴ بوده است كه ضمن رفع برخي نارسايي‌ها و نواقص موجود در قانون اوليه، زمينه توسعه گسترده بورس در ايران را فراهم كرد.
براساس اين قانون، بخش نظارتي بورس از بخش‌هاي عملياتي آن تفكيك شد، به اين معنا كه سازماني به عنوان سازمان بورس و اوراق بهادار، به عنوان نهاد نظارتي بورس تشكيل شد. سازمان بورس كه خود تحت نظارت شورايي به اسم شوراي عالي بورس فعاليت مي‌كند، وظايف متعددي دارد كه يكي از مهم‌ترين وظايف آن، تأسيس و نظارت بر عملكرد بورس‌هاي مختلف است.
در حال حاضر بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ايـران، بورس كالای ايران و بورس انـرژی چهار بورس بزرگ و مهم كشـورمان هستند که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به فعالیت می پردازند.
چنانچه لگوی بورس تهران را دیده باشید در آن ۴ انسان را می بینید که دست در دست هم داده اند و این نشاندهنده اتحاد و همکاری میان آنهاست و در درون دایره‌ای قرار دارند که نشان گر دنیا است قرار گرفته اند دنیایی که بر اساس افسانه‌های قدیمی ایران بر روی شاخ دو گاو قرار دارد؛ که خود نشانه ثروت و بهره‌وری هستند. در حقیقت این لوگو برگرفته از یک نشان برنجی مربوط به دوره هخامنشیان است که در استان لرستان کشف شده است. این نشان هم‌اکنون در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود.
نخستین کارگزار خصوصی بورس ایران یک تاجر تبریزی بود. محمود کریشچی متولد ۱۳۰۲ تبریز، تاجر پوست و معامله‌گر اوراق اصلاحات ارضی به عنوان اولین نماینده بخش خصوصی در بازار سرمایه از سال ۱۳۴۸ وارد بازار سهام شد. او که پیش از این در سال ۱۳۴۱ و به دنبال اجرای اصلاحات ارضی در زمینه خرید و فروش قبوض اصلاحات ارضی در بانک کشاورزی، فعالیت می‌کرد به پیشنهاد یکی از مدیران بانک ملی به بورس آمد. البته او در یک آزمون که از سوی بانک کشاورزی و در میان ۳۰ نفر فعال بازار اوراق اصلاحات ارضی برگزار شد، توانست رتبه اول را کسب کرده و وارد بورس شود. در آن زمان اوراق قرضه دولتی، قبوض اصلاحات ارضی و سهام چند شرکت و بانک در بورس معامله می‌شد. بورس آن زمان بسیار کوچک بود و تعداد معدودی کارگزار مشغول فعالیت در آن بودند و شرکت کارگزاری وجود نداشت و بانکها نیز در بورس، نماینده داشتند. بورسی که کریشچی اولین کارگزار آن بود عبارت بود از یک میز و چند صندلی و تخته سیاهی که با گچ قیمت‌ها را بر روی آن ثبت می‌کردند و بعدها این ثبت قیمت‌ها با استفاده از تابلوهای چوبی و اعداد فلزی انجام می‌شد.
بورس لندن (LSE) که در سال ۱۸۰۱ میلادی فعالیت خود را آغاز نمود، بورس توکیو (TSE)، بورس فرانکفورت و بورس پاریس از دیگر بازارهای مهم بورس در دنیا به حساب می‌آیند که نقش مهمی را در اقتصاد ایفا میکنند.
همانطور که می دانید سرمایه گذاری در بورس برای تمامی افراد مناسب نمی باشد و فقط بعضی از افراد موفق به سودآوری در بورس می شوند. پس شرایط مناسب برای سرمایه گذاری موفق در بورس عبارتند از :
کد معاملاتی با نام کد بورسی و کد سهامداری نیز شناخته می‌شود و شما برای انجام معامله به آن نیاز دارید. شرکت‌های کارگزاری در واقع واسط بین شما و بازار بورس هستند و وظیفه انتقال سفارشات خرید و فروش سهام را به سامانه معاملاتی بورس برعهده دارند. اینکار می‌تواند بصورت دستی و توسط خود کارگزار صورت بگیرد یا اینکه سرمایه‌گذار با دسترسی به نرم‌افزار معاملات آنلاین، سفارش را بطور مستقیم ثبت کند. کد معاملاتی نشاندهنده هویت شما در بورس تهران است. با وجود بیش از ۱۰۰ شرکت کارگزاری فعال، انتخاب از بین آنها برای شما مشکل خواه بود. پس از ثبت‌نام و طی مراحل لازم، به طور معمول حداکثر پس از ۳-۴ روز کد معاملاتی به موبایل و ایمیل شما ارسال می‌شود و می‌توانید خرید و فروش سهام را انجام دهید.
خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار، صرفا از طریق شرکت‌های کارگزاری و به یکی از روش‌های زیر انجام می‌گیرد:
برای خرید و فروش سهام، الزاما نیازی به مراجعه به تالار بورس یا کارگزاری نیست و در صورتی که حداقل مدرک دیپلم داشته باشید، کارگزاری‌ها سیستم معاملات انلاین را در اختیار شما قرار می‌دهند. در سیستم معاملاتی آنلاین که بهترین روش معاملات است، خرید و فروش آنی و لحظه‌ای سهام امکان پذیر است. به این معنی که شما به محض وارد کردن سفارش، خرید یا فروش در همان لحظه انجام می‌شود و نیازی نیست خود کارگزار، سفارشات شما را در سامانه معاملاتی وارد کند.
این پست مهم را از دست ندهید : دانلود رایگان ۲ تا از بهترین کتاب های رایگان آموزش بورس
در این مرحله است که با اصول مهم سرمایه گذاری در بورس آشنا می شوید. هیچ فعالیتی در دنیا وجود ندارد که نیاز به مهارت نداشته باشد. به طور مثال شاید برایتان سوال باشد که آیا بورس تهران ۲۴ ساعت شبانه‌روز باز است و معامله انجام می‌شود؟ فرابورس چه تفاوتی با بورس دارد و از اینگونه سوالات.
پس از یادگیری مفاهیم اولیه بورس، باید بدانید کدام سهام یا اوراق بهادار را در چه زمانی بخرید و چه زمانی بفروشید تا بتوانید کسب سود کنید. اینکار از طریق یادگیری روانشناسی بازار، تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال میسر است و همزمان با یادگیری نیاز به کسب تجربه و تمرین دارد.
نکته مهم : هیچ گاه تمام سرمایه و پس انداز خود را در بورس سرمایه گذاری نکنید و اینکار را با پول کم شروع کنید تا در صورت عدم موفقیت متحمل ضرر زیادی نشوید..
کاربران گرامی ضمن تشکر از همراهی شما، اگر سؤالی در مورد تاریخچه بورس و نحوه سرمایه گذاری در آن دارید، در بخش نظرات مطرح نمایید تا پاسخ داده شود.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
دیدگاه
نام *
ایمیل *
کیک بوکسینگ از بکس بهتره چون از پا ضعیف است و اگه یک زربه پا…
با سلام امیر طا ها یاراحمدی هستم کلاس پنجم و دان یک کیک بوکس…
سلام دوستان وقتی موتور رو روشن میکنم تا وقتی که گرم بشه هیچ…
اصلا نگران سن و موقعیت مکانی و نوع زندگی نباشید. تا ۲۳سالگی…
سلام بکس مزخرف تمرین چیزه فقط و فقط و فقط کیک بوکسینگ چون از…
دوستان شما به چند چیز توجه نمیکنید یک مهم اینه وضعیت اون سبک…
مرکز کاشت مو
تاریخچه بورس ایران
مرکز کاشت ابرو
جراحی سینه و شکم
جراحی لیفت صورت و گردن
جراحی لیپوساکشن
جراحی بینی
فروشگاه اینترنتی لوتوس با حدود ۱۰ سال سابقه فعالیت های اینترنتی و ۸ سال سابقه در بستر فروشگاههای اینترنتی دارای سابقه درخشان در این زمینه میباشد. ما دارای نماد اعتماد الکترونیکی و تاییدیه رسانه های دیجیتال می باشیم.
هنرفردی سالم زیبا
تهران-خیابان انقلاب
تماس 09191210008
تلفن ثابت 28426929-021 ایمیل [email protected]
تبلیغات تماس با ما
