Soraya Esfandiary-Bakhtiary, auch Soraya Esfandiari-Bachtiari, (persisch ثریا اسفندیاری بختیاری [.mw-parser-output .IPA a{text-decoration:none}soɾæjjɑ ɛsfændijɑɾi jɛ bæχtijɑɾi]; * 22. Juni 1932 in Isfahan, Iran (Persien); † 25. Oktober 2001 in Paris) war von 1951 bis 1958 die Ehefrau des Schahs Mohammad Reza Pahlavi von Persien (seit 1935 Iran).
Soraya entstammte väterlicherseits einer der vornehmsten persischen Familien. Ihr Vater, Fürst Khalil Esfandiary Bakhtiary (1901–1983), stammte in gerader Linie von der mächtigen Stammesfürstenfamilie der Bachtiaren-Nomaden ab und war von 1951 bis 1961 Kaiserlich-Iranischer Botschafter in Deutschland. Ihre Mutter war die Berlinerin[1] Eva Karl[2] (1906–1994), eine in Moskau geborene Verkäuferin,[3] deren Großvater das russische Waffenwesen reorganisiert hatte.[4] Sorayas Eltern hatten sich während Fürst Khalil Esfandiary Bakhtiarys Studium in Berlin kennengelernt.[5]
Soraya hatte einen Bruder, Bijan Prinz Esfandiary Bakhtiary (1937–2001).[4]
Soraya wuchs in Berlin und Isfahan auf, besuchte Schweizer Internate in Montreux und Lausanne und das Internat Saint James in London. Sie sprach fließend Deutsch, Englisch, Französisch und Persisch.[6]
Am 12. Februar 1951 heiratete Soraya im Golestanpalast von Teheran Schah Mohammad Reza Pahlavi, den letzten Schah des heutigen Iran. Soraya wurden der Titel „Prinzessin“ und die Anrede „Kaiserliche Hoheit“ verliehen. Während der Ehe mit Schah Mohammad Reza Pahlavi führte sie den Namen Soraya Pahlavi. Anlässlich eines Besuches des Schahs und seiner Gattin in Deutschland wurde sie mit der „Sonderstufe des Großkreuzes“ des Verdienstordens der Bundesrepublik Deutschland ausgezeichnet.
ثریا
Da die Ehe nicht den erhofften Thronerben hervorbrachte, wurde sie am 6. April 1958 aus Gründen der Staatsräson geschieden. Soraya hatte den Iran bereits im Februar 1958 verlassen und war zunächst zu ihren Eltern nach Köln gezogen.[7] Die Scheidung inspirierte die belgische Schriftstellerin Françoise Mallet-Jorris, ein Lied zu schreiben (Je veux pleurer comme Soraya – Ich möchte wie Soraya weinen). Es wurde gesungen von Marie-Paule Belle.
Als Kaiserin war sie oft Thema der Regenbogenpresse, die sie die „Deutsche auf dem Pfauenthron“ nannte. Dies ist jedoch unzutreffend, da die Krönung nicht auf dem (verschollenen) Pfauenthron, sondern auf dem Nader-Thron stattfand und die Pahlavi-Schahs ansonsten einen schlichten, achämenidischen Vorbildern nachempfundenen Thron nutzten. Auch ihre Scheidung wurde von diesen Blättern mit großem Interesse verfolgt, für ein ihr 1961 unterstelltes erfundenes Interview erhielt sie 1973 nach dem Soraya-Urteil 15.000 Mark Schadensersatz.
Soraya war mit dem Regisseur Maximilian Schell und dem Industrieerben Gunter Sachs[8] liiert und lebte auch kurzzeitig in München. Zu dieser Zeit besuchte sie oft das Hotel Vier Jahreszeiten, das sie an ihren Staatsbesuch in Deutschland im März 1955 erinnerte.[9]
Später ging Soraya nach Frankreich und begann eine Karriere als Filmschauspielerin. Zuerst war sie in dem Film Three Faces of a Woman zu sehen. Später verliebte sie sich in den italienischen Regisseur Franco Indovina (1932–1972), mit dem sie bis zu seinem Tode liiert war. Nachdem Indovina bei einem Flugzeugunglück ums Leben gekommen war, verbrachte sie den Rest ihres Lebens mit Reisen durch Europa. Öffentliche Auftritte scheute sie und verkehrte nur äußerst selten im internationalen Jetset, da sie an Depressionen litt.
Soraya lebte in den letzten Jahren in Paris und erschien hin und wieder in der Öffentlichkeit. Sie hatte keinen Kontakt zu Farah Diba, der dritten Frau des Schahs, die nach dem Sturz der Monarchie ebenfalls in Paris wohnte.
Soraya starb am 25. Oktober 2001 in ihrer Pariser Wohnung in der Avenue Montaigne 46.[10] Die Trauerfeier fand am 6. November in der Amerikanischen Kathedrale in Paris statt. Trauergäste waren Prinzessin Aschraf Pahlavi, Prinz Gholam Reza Pahlavi, der Graf von Paris, Victor Emanuel von Savoyen[11], Barbara von Jugoslawien, Nancy Chopard, Rixa von Oldenburg und Ira von Fürstenberg.[12] Die sterblichen Überreste wurden auf dem Westfriedhof in München im Familiengrab beigesetzt.[13][14]
Ihre Zeit als Königin des Iran wurde 2004 von Lodovico Gasparini unter dem Titel Soraya mit Anna Valle sowie Erol Sander und Anja Kruse in der Hauptrolle verfilmt.
Um ihren Nachlass, dessen Wert mit 4,5 Millionen Euro angegeben wird, wurde bis 2016 gerichtlich gestritten. Das Oberlandesgericht Köln sprach letztlich den beweglichen Teil des Vermögens, u. a. Schmuck und die Einrichtung von Sorayas Pariser Wohnung, drei französischen gemeinnützigen Organisationen zu, die Soraya in ihrem Testament als Erben eingesetzt hatte, falls ihr Bruder Bijan Esfandiary Bakhtiary ohne eheliche Kinder sterbe.[15] Das übrige Vermögen erhielt der Universalerbe von Sorayas Bruder, der nur wenige Tage nach Soraya gestorben war.[16] Er hatte wenige Stunden vor seinem Tod in einer kurzen Notiz seinen Chauffeur und Privatsekretär Hassan F. zu seinem Erben eingesetzt.[17] Dies wurde vom Oberlandesgericht Köln anerkannt.[18]
Soraya Esfandiary-Bakhtiary, auch Soraya Esfandiari-Bachtiari, (persisch ثریا اسفندیاری بختیاری [.mw-parser-output .IPA a{text-decoration:none}soɾæjjɑ ɛsfændijɑɾi jɛ bæχtijɑɾi]; * 22. Juni 1932 in Isfahan, Iran (Persien); † 25. Oktober 2001 in Paris) war von 1951 bis 1958 die Ehefrau des Schahs Mohammad Reza Pahlavi von Persien (seit 1935 Iran).
Soraya entstammte väterlicherseits einer der vornehmsten persischen Familien. Ihr Vater, Fürst Khalil Esfandiary Bakhtiary (1901–1983), stammte in gerader Linie von der mächtigen Stammesfürstenfamilie der Bachtiaren-Nomaden ab und war von 1951 bis 1961 Kaiserlich-Iranischer Botschafter in Deutschland. Ihre Mutter war die Berlinerin[1] Eva Karl[2] (1906–1994), eine in Moskau geborene Verkäuferin,[3] deren Großvater das russische Waffenwesen reorganisiert hatte.[4] Sorayas Eltern hatten sich während Fürst Khalil Esfandiary Bakhtiarys Studium in Berlin kennengelernt.[5]
Soraya hatte einen Bruder, Bijan Prinz Esfandiary Bakhtiary (1937–2001).[4]
Soraya wuchs in Berlin und Isfahan auf, besuchte Schweizer Internate in Montreux und Lausanne und das Internat Saint James in London. Sie sprach fließend Deutsch, Englisch, Französisch und Persisch.[6]
Am 12. Februar 1951 heiratete Soraya im Golestanpalast von Teheran Schah Mohammad Reza Pahlavi, den letzten Schah des heutigen Iran. Soraya wurden der Titel „Prinzessin“ und die Anrede „Kaiserliche Hoheit“ verliehen. Während der Ehe mit Schah Mohammad Reza Pahlavi führte sie den Namen Soraya Pahlavi. Anlässlich eines Besuches des Schahs und seiner Gattin in Deutschland wurde sie mit der „Sonderstufe des Großkreuzes“ des Verdienstordens der Bundesrepublik Deutschland ausgezeichnet.
ثریا
Da die Ehe nicht den erhofften Thronerben hervorbrachte, wurde sie am 6. April 1958 aus Gründen der Staatsräson geschieden. Soraya hatte den Iran bereits im Februar 1958 verlassen und war zunächst zu ihren Eltern nach Köln gezogen.[7] Die Scheidung inspirierte die belgische Schriftstellerin Françoise Mallet-Jorris, ein Lied zu schreiben (Je veux pleurer comme Soraya – Ich möchte wie Soraya weinen). Es wurde gesungen von Marie-Paule Belle.
Als Kaiserin war sie oft Thema der Regenbogenpresse, die sie die „Deutsche auf dem Pfauenthron“ nannte. Dies ist jedoch unzutreffend, da die Krönung nicht auf dem (verschollenen) Pfauenthron, sondern auf dem Nader-Thron stattfand und die Pahlavi-Schahs ansonsten einen schlichten, achämenidischen Vorbildern nachempfundenen Thron nutzten. Auch ihre Scheidung wurde von diesen Blättern mit großem Interesse verfolgt, für ein ihr 1961 unterstelltes erfundenes Interview erhielt sie 1973 nach dem Soraya-Urteil 15.000 Mark Schadensersatz.
Soraya war mit dem Regisseur Maximilian Schell und dem Industrieerben Gunter Sachs[8] liiert und lebte auch kurzzeitig in München. Zu dieser Zeit besuchte sie oft das Hotel Vier Jahreszeiten, das sie an ihren Staatsbesuch in Deutschland im März 1955 erinnerte.[9]
Später ging Soraya nach Frankreich und begann eine Karriere als Filmschauspielerin. Zuerst war sie in dem Film Three Faces of a Woman zu sehen. Später verliebte sie sich in den italienischen Regisseur Franco Indovina (1932–1972), mit dem sie bis zu seinem Tode liiert war. Nachdem Indovina bei einem Flugzeugunglück ums Leben gekommen war, verbrachte sie den Rest ihres Lebens mit Reisen durch Europa. Öffentliche Auftritte scheute sie und verkehrte nur äußerst selten im internationalen Jetset, da sie an Depressionen litt.
Soraya lebte in den letzten Jahren in Paris und erschien hin und wieder in der Öffentlichkeit. Sie hatte keinen Kontakt zu Farah Diba, der dritten Frau des Schahs, die nach dem Sturz der Monarchie ebenfalls in Paris wohnte.
Soraya starb am 25. Oktober 2001 in ihrer Pariser Wohnung in der Avenue Montaigne 46.[10] Die Trauerfeier fand am 6. November in der Amerikanischen Kathedrale in Paris statt. Trauergäste waren Prinzessin Aschraf Pahlavi, Prinz Gholam Reza Pahlavi, der Graf von Paris, Victor Emanuel von Savoyen[11], Barbara von Jugoslawien, Nancy Chopard, Rixa von Oldenburg und Ira von Fürstenberg.[12] Die sterblichen Überreste wurden auf dem Westfriedhof in München im Familiengrab beigesetzt.[13][14]
Ihre Zeit als Königin des Iran wurde 2004 von Lodovico Gasparini unter dem Titel Soraya mit Anna Valle sowie Erol Sander und Anja Kruse in der Hauptrolle verfilmt.
Um ihren Nachlass, dessen Wert mit 4,5 Millionen Euro angegeben wird, wurde bis 2016 gerichtlich gestritten. Das Oberlandesgericht Köln sprach letztlich den beweglichen Teil des Vermögens, u. a. Schmuck und die Einrichtung von Sorayas Pariser Wohnung, drei französischen gemeinnützigen Organisationen zu, die Soraya in ihrem Testament als Erben eingesetzt hatte, falls ihr Bruder Bijan Esfandiary Bakhtiary ohne eheliche Kinder sterbe.[15] Das übrige Vermögen erhielt der Universalerbe von Sorayas Bruder, der nur wenige Tage nach Soraya gestorben war.[16] Er hatte wenige Stunden vor seinem Tod in einer kurzen Notiz seinen Chauffeur und Privatsekretär Hassan F. zu seinem Erben eingesetzt.[17] Dies wurde vom Oberlandesgericht Köln anerkannt.[18]
ثریا اسفندیاری بختیاری (۱ تیر ۱۳۱۱ اصفهان[۱][۲][۳][۴] – ۳ آبان ۱۳۸۰ پاریس) دومین همسر محمدرضا شاه پهلوی و ملکهٔ ایران بود. وی فرزند خلیل خان اسفندیاری و نوه اسفندیار خان سردار اسعد است. ثریا در میان مردم به «ملکهای با چشمان زمردین» معروف بود.[۵] ثریا اسفندیاری از آغاز دی ماه ۱۳۲۹ تا پایان اسفند ۱۳۳۶ همسر محمدرضا شاه پهلوی بود.
ثریا دختر خلیل اسفندیاری و اوا کارل آلمانی در اول تیرماه ۱۳۱۱ در یک خانواده سرشناس بختیاری در اصفهان[۶]
زاده شد. او یک برادر و خواهر کوچکتر به نامهای بیژن و لعیا داشت. ثریا تا هشت ماهگی در ایران بود و پس از آن خانوادهاش به دلیل وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران و شیوع آبله برای دوری از خطر بیماری او را با خود به برلین بردند.
وی کودکی را در برلین گذراند و در پاییز ۱۳۱۶ بهاتفاق خانوادهاش به ایران بازگشت. در اصفهان وارد مدرسه آلمانیهای مقیم اصفهان شد و زبان فارسی را نزد معلم خصوصی فرا گرفت. تا ۱۳۲۰ در آن مدرسه به تحصیل پرداخت؛ ولی پس از اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم مدارس آلمانها تعطیل شد. او در ۱۳۲۳ وارد مدرسه مُبلغ (میسیونر)های انگلیسی شد و تا پانزده سالگی در این مدرسه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه در ۱۳۲۶ بههمراه خانوادهاش به سوئیس رفت. در آنجا زبان فرانسه آموخت و انگلیسی را نیز بعدها در مؤسسهای در لندن تکمیل کرد. ثریا به زبانهای آلمانی، فارسی، انگلیسی و فرانسوی مسلط بود و بهدلیل زیبایی مورد توجه شاه قرار گرفت. به وی پرنسسی با چشمان زمردین نیز گفته شدهاست.[۷]
انتخاب ثریا برای همسری محمدرضا به وسیلهٔ خواهر بزرگتر شاه، شمس انجام گرفت. شمس در یک مجلس مهمانی در سفارت ایران در لندن که ثریا هم دعوت شده بود، در همان نظر اول او را پسندید و مسئله را با خلیل خان اسفندیاری در میان گذارد. ثریا با آمادگی قبلی برای روبهرو شدن با شاه به تهران آمد. ثریا در خاطرات خود مینویسد که بزرگترین آرزوی او پیش از اینکه ملکهٔ ایران بشود، هنرپیشگی سینما بوده و پیش از اینکه برای اولین دیدار با شاه به کاخ سلطنتی برود، با پدرش شرط کرده بود که اگر شاه او را نپسندید یا او از شاه خوشش نیامد، او را به هالیوود بفرستد.[۸]
ثریا
ولی شاه هم مثل خواهرش در اولین نظر او را پسندید و ثریا هم تمایل به این ازدواج پیدا کرد و مراسم نامزدی آنها روز ۶ دی ۱۳۲۹ در نظر گرفته شد. امیدواری آنها این بود که مراسم ازدواج بهزودی برگزار شود، ولی ثریا ناگهان دچار بیماری حصبه شد و روزبهروز هم بیماریاش شدت یافت و همه را دچار نگرانی کرد. ناگزیر مراسم ازدواج بهتعویق افتاد. پس از طی دوران نقاهت، تشریفات عقد و ازدواج در نهایت سادگی در ۲۳ بهمن برگزار شد.
محمدرضا هفتسال پس از آنکه فوزیه وی را ترک کرد، با ثریا اسفندیاری بختیاری ازدواج کرد. با وجود آنکه شمس، ثریا را برای همسری شاه معرفی کرده بود، ولی ثریا نه به او، نه به مادر شاه و نه حتی به شهناز (دختر شاه از ازدواج قبلی) علاقهای نداشت. البته به گفتهٔ شخصی به نام غلامرضا افخمی، برخلاف شایعات، رابطه ثریا با اشرف خوب بودهاست. چرا که اشرف شاه را دوست داشت و میدانست که شاه عاشق ثریا است. به گفته اشرف:
شاه عاشق ثریا بود و اگر ثریا میتوانست برای او جانشینی بیاورد، آنان هیچگاه از هم جدا نمیشدند…[۹]
بعد از چند سال موضوع بچهدار شدن آنها بسیار جدی در دربار مطرح شد و ملکه مادر مرتباً این مطلب را با پسرش در میان میگذاشت. شاه در مهر ۱۳۳۳ با پرنسس ثریا به ایالات متحده رفت و در آنجا آزمایشهای دقیق پزشکی انجام پذیرفت و در مورد او هیچ چیز غیرطبیعی دیده نشد و سرپرست هیئت پزشکی اعلام کردند شما هر دو در کمال سلامت هستید و فقط باید صبر کنید. چند سال بعد نیز روزولت یک پزشک متخصص آمریکایی را برای انجام آزمایشهای لازم از ثریا، به تهران فرستاد. پزشک مذکور نیز هیچ دلیلی برای حامله نشدن وی نیافت.
محمدرضا از ثریا خواست تا به سنت موریتز برود و روز ۲۴ بهمن ۱۳۳۶ با تشریفات رسمی تهران را ترک گفت و بعد از آن دیگر هیچ وقت به ایران بازنگشت. در روز ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ از وی جدا شد و طلاق او از طریق مجلس شورای ملی اعلام گردید.
محمدرضا نیز متنی به این عنوان تهیه کرد و با ابراز کمال تأسف و تألم و با تذکر اینکه ثریا پهلوی در تمام مدت همسری محمدرضا پهلوی از هیچ گونه خدمت و عطوفت و خیرخواهی نسبت به ملت ایران خودداری نفرموده و از هر حیث شایستگی مقام شامخ خود را داشتهاند و در این مورد نیز با کمال علاقه و محبتی که فیمابین وجود دارد، آمادگی خود را برای قبول هر نوع تصمیمی که از طرف ذات شاهانه اتخاذ شود اعلام کردند. با اظهار نظر هیئت مشورتی، موافقت و با صرف نظر از احساسات شخصی خود در برابر مصالح عالیه مهمی تصمیم خویش را به جدایی اتخاذ کردند.
ثریا بعد از جدایی از شاه ایران مدتی به ایتالیا رفت. ثریا به دلیل اینکه به سینما و بازیگری عشق میورزید سعی میکرد پس از طلاق با گذراندن اوقات در مجالس بازیگران و کارگردانان معروف ایتالیایی که، از قبل، زمانی که ثریا ملکهٔ ایران بودند وی را میشناختند سپری کند.
در بین اینها کارگردانی ایتالیایی به نام فرانکو ایندووینا که پیش از این نیز به ثریا، پیشنهاد بازی در فیلمی را داده بود و ثریا به دلیل اینکه ممکن بود محمدرضا اجازه ندهد پیشنهادِ وی را رد کرده بود، این بار پیشنهاد فرانکو را میپذیرد و در فیلمی بنام سه چهره یک زن ایفای نقش میکند. بعدها با رفتوآمدهای با فرانکو این دو شریک زندگی میشوند؛ و ثریا در ایتالیا همراه فرانکو زندگی جدیدی را آغاز میکند.
اما چند وقت بعد فرانکو برای انجام یک کاری عازم سفر به کشوری دیگر میشود و ثریا هم تصمیم میگیرد به آلمان برود و به مادر و پدرش سری بزند؛ ولی چند ساعت بعد پسر عموی فرانکو به ثریا تماس میگیرد و خبر میدهد که هواپیمایی که فرانکو در آن بوده سقوط کرده و او فوت کرده. فرانکو در سن ۳۹ سالگی از دنیا رفت و در جزیرهٔ سیسیل در ایتالیا به خاک سپرده شد.[۱۰]
ثریا اسفندیاری در ۳ آبان ۱۳۸۰ در سن ۶۹ سالگی بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت.[۱۱] مراسم تشییع جنازهٔ وی در کلیسایی آمریکایی در پاریس برگزار شد. در این مراسم اشرف پهلوی و غلامرضا پهلوی نیز حضور داشتند.
ثریا را در قبرستانی در مونیخ آلمان دفن کردند.
ثریا وصیت کرده بود تمامی اموال، حتی آلبوم وی را به حراج بگذارند و پولش را به صلیب سرخ فرانسه، کودکان عقب مانده فرانسه و سگهای ولگرد پاریس بدهند.[۱۲][۱۳]
پس از مرگش، اموال ملکه سابق در حراجی ای در پاریس به فروش رسید که از آن ۸٫۳ میلیون دلار عاید شد، از جمله لباس عروسی مارک کریستین دیور او ۱٫۲ میلیون دلار به فروش رسید.[نیازمند منبع]
برادر کوچکترش بیژن (۱۳۸۰–۱۳۱۶) نیز یک هفته پس از فوت ثریا ، فوت میکند. وی گفته بود: «بعد از او ، من همصحبتی ندارم.»
میزان دقیق ثروت به جای مانده از ملکه پیشین ایران به درستی مشخص نیست. گمان میرود که داراییهای ثریا ارزشی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون یورو داشته باشند که به این مبلغ بایستی ارزش املاک و مستغلات وی نیز اضافه شود. سال ۲۰۱۲ بخشی از جواهرات ثریا در حراجی کریستی لندن به فروش رفت. در این حراجی تنها یکی از انگشترهای الماس وی نزدیک به ۱۰۰ هزار یورو فروخته شد.[۱۴]
با برگزاری دادگاه ایالتی شهر کلن در ۵ نوامبر ۲۰۱۳ مناقشه حقوقی وارد دور جدیدی شد. ۳۰ نفر از بستگان و آشنایان ثریا اسفندیاری، از روز (۵ نوامبر/۱۴ آبان) در دادگاهی غیرعلنی در شهر کلن برای به ارث بردن ثروت چندین میلیون یورویی وی، در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. این دادگاه وظیفه دارد که دربارهٔ «وارث حقوقی و واقعی» ثریا تصمیم بگیرد. ثریا اسفندیاری برادر خود، بیژن اسفندیاری را وارث اموال خویش معرفی کرده بود. اما بیژن اسفندیاری نیز تنها به فاصله چند روز پس از مرگ خواهرش ثریا در سال ۲۰۰۱ فوت کرد. پس از مرگ بیژن اسفندیاری، «منشی و راننده» او، حسن فیروزفر مدعی شد که بیژن ۱۵ دقیقه قبل از فوتش با تنظیم دستنوشتهای، او را تنها وارث خود مقرر کردهاست.[۱۵]
پریچهر زائر یکی از بستگان ثریا در مورد اعتبار و صحت این دستنوشته تردید دارد. پریچهر زائر (۷۰ ساله) یکی از ۲۲ نفری است که جزو بستگان و وارثان ثریا اسفندیاری بهشمار میآید. پریچهر زائر گفتهاست: «میراث ثریا باید در خانواده او باقی بماند. این عادلانه نیست که شخص بیگانهای این ثروت را تصاحب کند.» زائر افزود: «من با این پول میتوانم به خیلی افراد کمک کنم.»[۱۶]
در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۴ (۲۴ تیر ۱۳۹۳) دادگاهی در آلمان حکم داد شش میلیون دلار از اموال باقیمانده از ثریا اسفندیاری بختیاری، به سه سازمان خیریه فرانسوی داده شود؛ و دادگاه بر اساس وصیت ثریا حکم داد.
سه «سازمان صلیب سرخ»، گروه «حامیان حیوانات» و یک نهاد «حمایت از افراد ناتوان در فرانسه» بهطور مساوی بخشی از ثروت اسفندیاری، به مبلغ چهار میلیون و ۵۰۰ هزار یورو (معادل شش میلیون و ۱۰۰ هزار دلار) را به ارث خواهند برد.
وی ۱۰ سال پیش از مرگش وصیت کرده بود بخشی از اموالش شامل جواهرات و اثاثیه محتویات خانهاش در پاریس به نفع سه سازمان خیریه حراج شود به شرط آنکه از بیژن (برادرش)، فرزندی حاصل از ازدواج باقی نمانده باشد.
مقامهای قضایی در کلن گفتهاند برای دادگاه «محقق نشده» که، برادر ثریا اسفندیاری که یک هفته بعد از او از دنیا رفته، طبق قوانین آلمان ازدواج کرده و فرزندی حاصل از این ازدواج داشتهباشد.[۱۷][۱۸]
http://www.isna.ir/fa/news/8008-00757/زندگی-ثریا-اسفندیاری-پایان-یافت*
ثریا اسفندیاری بختیاری (۱ تیر ۱۳۱۱ اصفهان[۱][۲][۳][۴] – ۳ آبان ۱۳۸۰ پاریس) دومین همسر محمدرضا شاه پهلوی و ملکهٔ ایران بود. وی فرزند خلیل خان اسفندیاری و نوه اسفندیار خان سردار اسعد است. ثریا در میان مردم به «ملکهای با چشمان زمردین» معروف بود.[۵] ثریا اسفندیاری از آغاز دی ماه ۱۳۲۹ تا پایان اسفند ۱۳۳۶ همسر محمدرضا شاه پهلوی بود.
ثریا دختر خلیل اسفندیاری و اوا کارل آلمانی در اول تیرماه ۱۳۱۱ در یک خانواده سرشناس بختیاری در اصفهان[۶]
زاده شد. او یک برادر و خواهر کوچکتر به نامهای بیژن و لعیا داشت. ثریا تا هشت ماهگی در ایران بود و پس از آن خانوادهاش به دلیل وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران و شیوع آبله برای دوری از خطر بیماری او را با خود به برلین بردند.
وی کودکی را در برلین گذراند و در پاییز ۱۳۱۶ بهاتفاق خانوادهاش به ایران بازگشت. در اصفهان وارد مدرسه آلمانیهای مقیم اصفهان شد و زبان فارسی را نزد معلم خصوصی فرا گرفت. تا ۱۳۲۰ در آن مدرسه به تحصیل پرداخت؛ ولی پس از اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم مدارس آلمانها تعطیل شد. او در ۱۳۲۳ وارد مدرسه مُبلغ (میسیونر)های انگلیسی شد و تا پانزده سالگی در این مدرسه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه در ۱۳۲۶ بههمراه خانوادهاش به سوئیس رفت. در آنجا زبان فرانسه آموخت و انگلیسی را نیز بعدها در مؤسسهای در لندن تکمیل کرد. ثریا به زبانهای آلمانی، فارسی، انگلیسی و فرانسوی مسلط بود و بهدلیل زیبایی مورد توجه شاه قرار گرفت. به وی پرنسسی با چشمان زمردین نیز گفته شدهاست.[۷]
انتخاب ثریا برای همسری محمدرضا به وسیلهٔ خواهر بزرگتر شاه، شمس انجام گرفت. شمس در یک مجلس مهمانی در سفارت ایران در لندن که ثریا هم دعوت شده بود، در همان نظر اول او را پسندید و مسئله را با خلیل خان اسفندیاری در میان گذارد. ثریا با آمادگی قبلی برای روبهرو شدن با شاه به تهران آمد. ثریا در خاطرات خود مینویسد که بزرگترین آرزوی او پیش از اینکه ملکهٔ ایران بشود، هنرپیشگی سینما بوده و پیش از اینکه برای اولین دیدار با شاه به کاخ سلطنتی برود، با پدرش شرط کرده بود که اگر شاه او را نپسندید یا او از شاه خوشش نیامد، او را به هالیوود بفرستد.[۸]
ثریا
ولی شاه هم مثل خواهرش در اولین نظر او را پسندید و ثریا هم تمایل به این ازدواج پیدا کرد و مراسم نامزدی آنها روز ۶ دی ۱۳۲۹ در نظر گرفته شد. امیدواری آنها این بود که مراسم ازدواج بهزودی برگزار شود، ولی ثریا ناگهان دچار بیماری حصبه شد و روزبهروز هم بیماریاش شدت یافت و همه را دچار نگرانی کرد. ناگزیر مراسم ازدواج بهتعویق افتاد. پس از طی دوران نقاهت، تشریفات عقد و ازدواج در نهایت سادگی در ۲۳ بهمن برگزار شد.
محمدرضا هفتسال پس از آنکه فوزیه وی را ترک کرد، با ثریا اسفندیاری بختیاری ازدواج کرد. با وجود آنکه شمس، ثریا را برای همسری شاه معرفی کرده بود، ولی ثریا نه به او، نه به مادر شاه و نه حتی به شهناز (دختر شاه از ازدواج قبلی) علاقهای نداشت. البته به گفتهٔ شخصی به نام غلامرضا افخمی، برخلاف شایعات، رابطه ثریا با اشرف خوب بودهاست. چرا که اشرف شاه را دوست داشت و میدانست که شاه عاشق ثریا است. به گفته اشرف:
شاه عاشق ثریا بود و اگر ثریا میتوانست برای او جانشینی بیاورد، آنان هیچگاه از هم جدا نمیشدند…[۹]
بعد از چند سال موضوع بچهدار شدن آنها بسیار جدی در دربار مطرح شد و ملکه مادر مرتباً این مطلب را با پسرش در میان میگذاشت. شاه در مهر ۱۳۳۳ با پرنسس ثریا به ایالات متحده رفت و در آنجا آزمایشهای دقیق پزشکی انجام پذیرفت و در مورد او هیچ چیز غیرطبیعی دیده نشد و سرپرست هیئت پزشکی اعلام کردند شما هر دو در کمال سلامت هستید و فقط باید صبر کنید. چند سال بعد نیز روزولت یک پزشک متخصص آمریکایی را برای انجام آزمایشهای لازم از ثریا، به تهران فرستاد. پزشک مذکور نیز هیچ دلیلی برای حامله نشدن وی نیافت.
محمدرضا از ثریا خواست تا به سنت موریتز برود و روز ۲۴ بهمن ۱۳۳۶ با تشریفات رسمی تهران را ترک گفت و بعد از آن دیگر هیچ وقت به ایران بازنگشت. در روز ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ از وی جدا شد و طلاق او از طریق مجلس شورای ملی اعلام گردید.
محمدرضا نیز متنی به این عنوان تهیه کرد و با ابراز کمال تأسف و تألم و با تذکر اینکه ثریا پهلوی در تمام مدت همسری محمدرضا پهلوی از هیچ گونه خدمت و عطوفت و خیرخواهی نسبت به ملت ایران خودداری نفرموده و از هر حیث شایستگی مقام شامخ خود را داشتهاند و در این مورد نیز با کمال علاقه و محبتی که فیمابین وجود دارد، آمادگی خود را برای قبول هر نوع تصمیمی که از طرف ذات شاهانه اتخاذ شود اعلام کردند. با اظهار نظر هیئت مشورتی، موافقت و با صرف نظر از احساسات شخصی خود در برابر مصالح عالیه مهمی تصمیم خویش را به جدایی اتخاذ کردند.
ثریا بعد از جدایی از شاه ایران مدتی به ایتالیا رفت. ثریا به دلیل اینکه به سینما و بازیگری عشق میورزید سعی میکرد پس از طلاق با گذراندن اوقات در مجالس بازیگران و کارگردانان معروف ایتالیایی که، از قبل، زمانی که ثریا ملکهٔ ایران بودند وی را میشناختند سپری کند.
در بین اینها کارگردانی ایتالیایی به نام فرانکو ایندووینا که پیش از این نیز به ثریا، پیشنهاد بازی در فیلمی را داده بود و ثریا به دلیل اینکه ممکن بود محمدرضا اجازه ندهد پیشنهادِ وی را رد کرده بود، این بار پیشنهاد فرانکو را میپذیرد و در فیلمی بنام سه چهره یک زن ایفای نقش میکند. بعدها با رفتوآمدهای با فرانکو این دو شریک زندگی میشوند؛ و ثریا در ایتالیا همراه فرانکو زندگی جدیدی را آغاز میکند.
اما چند وقت بعد فرانکو برای انجام یک کاری عازم سفر به کشوری دیگر میشود و ثریا هم تصمیم میگیرد به آلمان برود و به مادر و پدرش سری بزند؛ ولی چند ساعت بعد پسر عموی فرانکو به ثریا تماس میگیرد و خبر میدهد که هواپیمایی که فرانکو در آن بوده سقوط کرده و او فوت کرده. فرانکو در سن ۳۹ سالگی از دنیا رفت و در جزیرهٔ سیسیل در ایتالیا به خاک سپرده شد.[۱۰]
ثریا اسفندیاری در ۳ آبان ۱۳۸۰ در سن ۶۹ سالگی بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت.[۱۱] مراسم تشییع جنازهٔ وی در کلیسایی آمریکایی در پاریس برگزار شد. در این مراسم اشرف پهلوی و غلامرضا پهلوی نیز حضور داشتند.
ثریا را در قبرستانی در مونیخ آلمان دفن کردند.
ثریا وصیت کرده بود تمامی اموال، حتی آلبوم وی را به حراج بگذارند و پولش را به صلیب سرخ فرانسه، کودکان عقب مانده فرانسه و سگهای ولگرد پاریس بدهند.[۱۲][۱۳]
پس از مرگش، اموال ملکه سابق در حراجی ای در پاریس به فروش رسید که از آن ۸٫۳ میلیون دلار عاید شد، از جمله لباس عروسی مارک کریستین دیور او ۱٫۲ میلیون دلار به فروش رسید.[نیازمند منبع]
برادر کوچکترش بیژن (۱۳۸۰–۱۳۱۶) نیز یک هفته پس از فوت ثریا ، فوت میکند. وی گفته بود: «بعد از او ، من همصحبتی ندارم.»
میزان دقیق ثروت به جای مانده از ملکه پیشین ایران به درستی مشخص نیست. گمان میرود که داراییهای ثریا ارزشی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون یورو داشته باشند که به این مبلغ بایستی ارزش املاک و مستغلات وی نیز اضافه شود. سال ۲۰۱۲ بخشی از جواهرات ثریا در حراجی کریستی لندن به فروش رفت. در این حراجی تنها یکی از انگشترهای الماس وی نزدیک به ۱۰۰ هزار یورو فروخته شد.[۱۴]
با برگزاری دادگاه ایالتی شهر کلن در ۵ نوامبر ۲۰۱۳ مناقشه حقوقی وارد دور جدیدی شد. ۳۰ نفر از بستگان و آشنایان ثریا اسفندیاری، از روز (۵ نوامبر/۱۴ آبان) در دادگاهی غیرعلنی در شهر کلن برای به ارث بردن ثروت چندین میلیون یورویی وی، در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. این دادگاه وظیفه دارد که دربارهٔ «وارث حقوقی و واقعی» ثریا تصمیم بگیرد. ثریا اسفندیاری برادر خود، بیژن اسفندیاری را وارث اموال خویش معرفی کرده بود. اما بیژن اسفندیاری نیز تنها به فاصله چند روز پس از مرگ خواهرش ثریا در سال ۲۰۰۱ فوت کرد. پس از مرگ بیژن اسفندیاری، «منشی و راننده» او، حسن فیروزفر مدعی شد که بیژن ۱۵ دقیقه قبل از فوتش با تنظیم دستنوشتهای، او را تنها وارث خود مقرر کردهاست.[۱۵]
پریچهر زائر یکی از بستگان ثریا در مورد اعتبار و صحت این دستنوشته تردید دارد. پریچهر زائر (۷۰ ساله) یکی از ۲۲ نفری است که جزو بستگان و وارثان ثریا اسفندیاری بهشمار میآید. پریچهر زائر گفتهاست: «میراث ثریا باید در خانواده او باقی بماند. این عادلانه نیست که شخص بیگانهای این ثروت را تصاحب کند.» زائر افزود: «من با این پول میتوانم به خیلی افراد کمک کنم.»[۱۶]
در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۴ (۲۴ تیر ۱۳۹۳) دادگاهی در آلمان حکم داد شش میلیون دلار از اموال باقیمانده از ثریا اسفندیاری بختیاری، به سه سازمان خیریه فرانسوی داده شود؛ و دادگاه بر اساس وصیت ثریا حکم داد.
سه «سازمان صلیب سرخ»، گروه «حامیان حیوانات» و یک نهاد «حمایت از افراد ناتوان در فرانسه» بهطور مساوی بخشی از ثروت اسفندیاری، به مبلغ چهار میلیون و ۵۰۰ هزار یورو (معادل شش میلیون و ۱۰۰ هزار دلار) را به ارث خواهند برد.
وی ۱۰ سال پیش از مرگش وصیت کرده بود بخشی از اموالش شامل جواهرات و اثاثیه محتویات خانهاش در پاریس به نفع سه سازمان خیریه حراج شود به شرط آنکه از بیژن (برادرش)، فرزندی حاصل از ازدواج باقی نمانده باشد.
مقامهای قضایی در کلن گفتهاند برای دادگاه «محقق نشده» که، برادر ثریا اسفندیاری که یک هفته بعد از او از دنیا رفته، طبق قوانین آلمان ازدواج کرده و فرزندی حاصل از این ازدواج داشتهباشد.[۱۷][۱۸]
http://www.isna.ir/fa/news/8008-00757/زندگی-ثریا-اسفندیاری-پایان-یافت*
ثریا اسفندیاری بختیاری (۱ تیر ۱۳۱۱ اصفهان[۱][۲][۳][۴] – ۳ آبان ۱۳۸۰ پاریس) دومین همسر محمدرضا شاه پهلوی و ملکهٔ ایران بود. وی فرزند خلیل خان اسفندیاری و نوه اسفندیار خان سردار اسعد است. ثریا در میان مردم به «ملکهای با چشمان زمردین» معروف بود.[۵] ثریا اسفندیاری از آغاز دی ماه ۱۳۲۹ تا پایان اسفند ۱۳۳۶ همسر محمدرضا شاه پهلوی بود.
ثریا دختر خلیل اسفندیاری و اوا کارل آلمانی در اول تیرماه ۱۳۱۱ در یک خانواده سرشناس بختیاری در اصفهان[۶]
زاده شد. او یک برادر و خواهر کوچکتر به نامهای بیژن و لعیا داشت. ثریا تا هشت ماهگی در ایران بود و پس از آن خانوادهاش به دلیل وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران و شیوع آبله برای دوری از خطر بیماری او را با خود به برلین بردند.
وی کودکی را در برلین گذراند و در پاییز ۱۳۱۶ بهاتفاق خانوادهاش به ایران بازگشت. در اصفهان وارد مدرسه آلمانیهای مقیم اصفهان شد و زبان فارسی را نزد معلم خصوصی فرا گرفت. تا ۱۳۲۰ در آن مدرسه به تحصیل پرداخت؛ ولی پس از اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم مدارس آلمانها تعطیل شد. او در ۱۳۲۳ وارد مدرسه مُبلغ (میسیونر)های انگلیسی شد و تا پانزده سالگی در این مدرسه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه در ۱۳۲۶ بههمراه خانوادهاش به سوئیس رفت. در آنجا زبان فرانسه آموخت و انگلیسی را نیز بعدها در مؤسسهای در لندن تکمیل کرد. ثریا به زبانهای آلمانی، فارسی، انگلیسی و فرانسوی مسلط بود و بهدلیل زیبایی مورد توجه شاه قرار گرفت. به وی پرنسسی با چشمان زمردین نیز گفته شدهاست.[۷]
انتخاب ثریا برای همسری محمدرضا به وسیلهٔ خواهر بزرگتر شاه، شمس انجام گرفت. شمس در یک مجلس مهمانی در سفارت ایران در لندن که ثریا هم دعوت شده بود، در همان نظر اول او را پسندید و مسئله را با خلیل خان اسفندیاری در میان گذارد. ثریا با آمادگی قبلی برای روبهرو شدن با شاه به تهران آمد. ثریا در خاطرات خود مینویسد که بزرگترین آرزوی او پیش از اینکه ملکهٔ ایران بشود، هنرپیشگی سینما بوده و پیش از اینکه برای اولین دیدار با شاه به کاخ سلطنتی برود، با پدرش شرط کرده بود که اگر شاه او را نپسندید یا او از شاه خوشش نیامد، او را به هالیوود بفرستد.[۸]
ثریا
ولی شاه هم مثل خواهرش در اولین نظر او را پسندید و ثریا هم تمایل به این ازدواج پیدا کرد و مراسم نامزدی آنها روز ۶ دی ۱۳۲۹ در نظر گرفته شد. امیدواری آنها این بود که مراسم ازدواج بهزودی برگزار شود، ولی ثریا ناگهان دچار بیماری حصبه شد و روزبهروز هم بیماریاش شدت یافت و همه را دچار نگرانی کرد. ناگزیر مراسم ازدواج بهتعویق افتاد. پس از طی دوران نقاهت، تشریفات عقد و ازدواج در نهایت سادگی در ۲۳ بهمن برگزار شد.
محمدرضا هفتسال پس از آنکه فوزیه وی را ترک کرد، با ثریا اسفندیاری بختیاری ازدواج کرد. با وجود آنکه شمس، ثریا را برای همسری شاه معرفی کرده بود، ولی ثریا نه به او، نه به مادر شاه و نه حتی به شهناز (دختر شاه از ازدواج قبلی) علاقهای نداشت. البته به گفتهٔ شخصی به نام غلامرضا افخمی، برخلاف شایعات، رابطه ثریا با اشرف خوب بودهاست. چرا که اشرف شاه را دوست داشت و میدانست که شاه عاشق ثریا است. به گفته اشرف:
شاه عاشق ثریا بود و اگر ثریا میتوانست برای او جانشینی بیاورد، آنان هیچگاه از هم جدا نمیشدند…[۹]
بعد از چند سال موضوع بچهدار شدن آنها بسیار جدی در دربار مطرح شد و ملکه مادر مرتباً این مطلب را با پسرش در میان میگذاشت. شاه در مهر ۱۳۳۳ با پرنسس ثریا به ایالات متحده رفت و در آنجا آزمایشهای دقیق پزشکی انجام پذیرفت و در مورد او هیچ چیز غیرطبیعی دیده نشد و سرپرست هیئت پزشکی اعلام کردند شما هر دو در کمال سلامت هستید و فقط باید صبر کنید. چند سال بعد نیز روزولت یک پزشک متخصص آمریکایی را برای انجام آزمایشهای لازم از ثریا، به تهران فرستاد. پزشک مذکور نیز هیچ دلیلی برای حامله نشدن وی نیافت.
محمدرضا از ثریا خواست تا به سنت موریتز برود و روز ۲۴ بهمن ۱۳۳۶ با تشریفات رسمی تهران را ترک گفت و بعد از آن دیگر هیچ وقت به ایران بازنگشت. در روز ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ از وی جدا شد و طلاق او از طریق مجلس شورای ملی اعلام گردید.
محمدرضا نیز متنی به این عنوان تهیه کرد و با ابراز کمال تأسف و تألم و با تذکر اینکه ثریا پهلوی در تمام مدت همسری محمدرضا پهلوی از هیچ گونه خدمت و عطوفت و خیرخواهی نسبت به ملت ایران خودداری نفرموده و از هر حیث شایستگی مقام شامخ خود را داشتهاند و در این مورد نیز با کمال علاقه و محبتی که فیمابین وجود دارد، آمادگی خود را برای قبول هر نوع تصمیمی که از طرف ذات شاهانه اتخاذ شود اعلام کردند. با اظهار نظر هیئت مشورتی، موافقت و با صرف نظر از احساسات شخصی خود در برابر مصالح عالیه مهمی تصمیم خویش را به جدایی اتخاذ کردند.
ثریا بعد از جدایی از شاه ایران مدتی به ایتالیا رفت. ثریا به دلیل اینکه به سینما و بازیگری عشق میورزید سعی میکرد پس از طلاق با گذراندن اوقات در مجالس بازیگران و کارگردانان معروف ایتالیایی که، از قبل، زمانی که ثریا ملکهٔ ایران بودند وی را میشناختند سپری کند.
در بین اینها کارگردانی ایتالیایی به نام فرانکو ایندووینا که پیش از این نیز به ثریا، پیشنهاد بازی در فیلمی را داده بود و ثریا به دلیل اینکه ممکن بود محمدرضا اجازه ندهد پیشنهادِ وی را رد کرده بود، این بار پیشنهاد فرانکو را میپذیرد و در فیلمی بنام سه چهره یک زن ایفای نقش میکند. بعدها با رفتوآمدهای با فرانکو این دو شریک زندگی میشوند؛ و ثریا در ایتالیا همراه فرانکو زندگی جدیدی را آغاز میکند.
اما چند وقت بعد فرانکو برای انجام یک کاری عازم سفر به کشوری دیگر میشود و ثریا هم تصمیم میگیرد به آلمان برود و به مادر و پدرش سری بزند؛ ولی چند ساعت بعد پسر عموی فرانکو به ثریا تماس میگیرد و خبر میدهد که هواپیمایی که فرانکو در آن بوده سقوط کرده و او فوت کرده. فرانکو در سن ۳۹ سالگی از دنیا رفت و در جزیرهٔ سیسیل در ایتالیا به خاک سپرده شد.[۱۰]
ثریا اسفندیاری در ۳ آبان ۱۳۸۰ در سن ۶۹ سالگی بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت.[۱۱] مراسم تشییع جنازهٔ وی در کلیسایی آمریکایی در پاریس برگزار شد. در این مراسم اشرف پهلوی و غلامرضا پهلوی نیز حضور داشتند.
ثریا را در قبرستانی در مونیخ آلمان دفن کردند.
ثریا وصیت کرده بود تمامی اموال، حتی آلبوم وی را به حراج بگذارند و پولش را به صلیب سرخ فرانسه، کودکان عقب مانده فرانسه و سگهای ولگرد پاریس بدهند.[۱۲][۱۳]
پس از مرگش، اموال ملکه سابق در حراجی ای در پاریس به فروش رسید که از آن ۸٫۳ میلیون دلار عاید شد، از جمله لباس عروسی مارک کریستین دیور او ۱٫۲ میلیون دلار به فروش رسید.[نیازمند منبع]
برادر کوچکترش بیژن (۱۳۸۰–۱۳۱۶) نیز یک هفته پس از فوت ثریا ، فوت میکند. وی گفته بود: «بعد از او ، من همصحبتی ندارم.»
میزان دقیق ثروت به جای مانده از ملکه پیشین ایران به درستی مشخص نیست. گمان میرود که داراییهای ثریا ارزشی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون یورو داشته باشند که به این مبلغ بایستی ارزش املاک و مستغلات وی نیز اضافه شود. سال ۲۰۱۲ بخشی از جواهرات ثریا در حراجی کریستی لندن به فروش رفت. در این حراجی تنها یکی از انگشترهای الماس وی نزدیک به ۱۰۰ هزار یورو فروخته شد.[۱۴]
با برگزاری دادگاه ایالتی شهر کلن در ۵ نوامبر ۲۰۱۳ مناقشه حقوقی وارد دور جدیدی شد. ۳۰ نفر از بستگان و آشنایان ثریا اسفندیاری، از روز (۵ نوامبر/۱۴ آبان) در دادگاهی غیرعلنی در شهر کلن برای به ارث بردن ثروت چندین میلیون یورویی وی، در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. این دادگاه وظیفه دارد که دربارهٔ «وارث حقوقی و واقعی» ثریا تصمیم بگیرد. ثریا اسفندیاری برادر خود، بیژن اسفندیاری را وارث اموال خویش معرفی کرده بود. اما بیژن اسفندیاری نیز تنها به فاصله چند روز پس از مرگ خواهرش ثریا در سال ۲۰۰۱ فوت کرد. پس از مرگ بیژن اسفندیاری، «منشی و راننده» او، حسن فیروزفر مدعی شد که بیژن ۱۵ دقیقه قبل از فوتش با تنظیم دستنوشتهای، او را تنها وارث خود مقرر کردهاست.[۱۵]
پریچهر زائر یکی از بستگان ثریا در مورد اعتبار و صحت این دستنوشته تردید دارد. پریچهر زائر (۷۰ ساله) یکی از ۲۲ نفری است که جزو بستگان و وارثان ثریا اسفندیاری بهشمار میآید. پریچهر زائر گفتهاست: «میراث ثریا باید در خانواده او باقی بماند. این عادلانه نیست که شخص بیگانهای این ثروت را تصاحب کند.» زائر افزود: «من با این پول میتوانم به خیلی افراد کمک کنم.»[۱۶]
در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۴ (۲۴ تیر ۱۳۹۳) دادگاهی در آلمان حکم داد شش میلیون دلار از اموال باقیمانده از ثریا اسفندیاری بختیاری، به سه سازمان خیریه فرانسوی داده شود؛ و دادگاه بر اساس وصیت ثریا حکم داد.
سه «سازمان صلیب سرخ»، گروه «حامیان حیوانات» و یک نهاد «حمایت از افراد ناتوان در فرانسه» بهطور مساوی بخشی از ثروت اسفندیاری، به مبلغ چهار میلیون و ۵۰۰ هزار یورو (معادل شش میلیون و ۱۰۰ هزار دلار) را به ارث خواهند برد.
وی ۱۰ سال پیش از مرگش وصیت کرده بود بخشی از اموالش شامل جواهرات و اثاثیه محتویات خانهاش در پاریس به نفع سه سازمان خیریه حراج شود به شرط آنکه از بیژن (برادرش)، فرزندی حاصل از ازدواج باقی نمانده باشد.
مقامهای قضایی در کلن گفتهاند برای دادگاه «محقق نشده» که، برادر ثریا اسفندیاری که یک هفته بعد از او از دنیا رفته، طبق قوانین آلمان ازدواج کرده و فرزندی حاصل از این ازدواج داشتهباشد.[۱۷][۱۸]
http://www.isna.ir/fa/news/8008-00757/زندگی-ثریا-اسفندیاری-پایان-یافت*
ثریا اسفندیاری بختیاری (۱ تیر ۱۳۱۱ اصفهان[۱][۲][۳][۴] – ۳ آبان ۱۳۸۰ پاریس) دومین همسر محمدرضا شاه پهلوی و ملکهٔ ایران بود. وی فرزند خلیل خان اسفندیاری و نوه اسفندیار خان سردار اسعد است. ثریا در میان مردم به «ملکهای با چشمان زمردین» معروف بود.[۵] ثریا اسفندیاری از آغاز دی ماه ۱۳۲۹ تا پایان اسفند ۱۳۳۶ همسر محمدرضا شاه پهلوی بود.
ثریا دختر خلیل اسفندیاری و اوا کارل آلمانی در اول تیرماه ۱۳۱۱ در یک خانواده سرشناس بختیاری در اصفهان[۶]
زاده شد. او یک برادر و خواهر کوچکتر به نامهای بیژن و لعیا داشت. ثریا تا هشت ماهگی در ایران بود و پس از آن خانوادهاش به دلیل وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران و شیوع آبله برای دوری از خطر بیماری او را با خود به برلین بردند.
وی کودکی را در برلین گذراند و در پاییز ۱۳۱۶ بهاتفاق خانوادهاش به ایران بازگشت. در اصفهان وارد مدرسه آلمانیهای مقیم اصفهان شد و زبان فارسی را نزد معلم خصوصی فرا گرفت. تا ۱۳۲۰ در آن مدرسه به تحصیل پرداخت؛ ولی پس از اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم مدارس آلمانها تعطیل شد. او در ۱۳۲۳ وارد مدرسه مُبلغ (میسیونر)های انگلیسی شد و تا پانزده سالگی در این مدرسه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه در ۱۳۲۶ بههمراه خانوادهاش به سوئیس رفت. در آنجا زبان فرانسه آموخت و انگلیسی را نیز بعدها در مؤسسهای در لندن تکمیل کرد. ثریا به زبانهای آلمانی، فارسی، انگلیسی و فرانسوی مسلط بود و بهدلیل زیبایی مورد توجه شاه قرار گرفت. به وی پرنسسی با چشمان زمردین نیز گفته شدهاست.[۷]
انتخاب ثریا برای همسری محمدرضا به وسیلهٔ خواهر بزرگتر شاه، شمس انجام گرفت. شمس در یک مجلس مهمانی در سفارت ایران در لندن که ثریا هم دعوت شده بود، در همان نظر اول او را پسندید و مسئله را با خلیل خان اسفندیاری در میان گذارد. ثریا با آمادگی قبلی برای روبهرو شدن با شاه به تهران آمد. ثریا در خاطرات خود مینویسد که بزرگترین آرزوی او پیش از اینکه ملکهٔ ایران بشود، هنرپیشگی سینما بوده و پیش از اینکه برای اولین دیدار با شاه به کاخ سلطنتی برود، با پدرش شرط کرده بود که اگر شاه او را نپسندید یا او از شاه خوشش نیامد، او را به هالیوود بفرستد.[۸]
ثریا
ولی شاه هم مثل خواهرش در اولین نظر او را پسندید و ثریا هم تمایل به این ازدواج پیدا کرد و مراسم نامزدی آنها روز ۶ دی ۱۳۲۹ در نظر گرفته شد. امیدواری آنها این بود که مراسم ازدواج بهزودی برگزار شود، ولی ثریا ناگهان دچار بیماری حصبه شد و روزبهروز هم بیماریاش شدت یافت و همه را دچار نگرانی کرد. ناگزیر مراسم ازدواج بهتعویق افتاد. پس از طی دوران نقاهت، تشریفات عقد و ازدواج در نهایت سادگی در ۲۳ بهمن برگزار شد.
محمدرضا هفتسال پس از آنکه فوزیه وی را ترک کرد، با ثریا اسفندیاری بختیاری ازدواج کرد. با وجود آنکه شمس، ثریا را برای همسری شاه معرفی کرده بود، ولی ثریا نه به او، نه به مادر شاه و نه حتی به شهناز (دختر شاه از ازدواج قبلی) علاقهای نداشت. البته به گفتهٔ شخصی به نام غلامرضا افخمی، برخلاف شایعات، رابطه ثریا با اشرف خوب بودهاست. چرا که اشرف شاه را دوست داشت و میدانست که شاه عاشق ثریا است. به گفته اشرف:
شاه عاشق ثریا بود و اگر ثریا میتوانست برای او جانشینی بیاورد، آنان هیچگاه از هم جدا نمیشدند…[۹]
بعد از چند سال موضوع بچهدار شدن آنها بسیار جدی در دربار مطرح شد و ملکه مادر مرتباً این مطلب را با پسرش در میان میگذاشت. شاه در مهر ۱۳۳۳ با پرنسس ثریا به ایالات متحده رفت و در آنجا آزمایشهای دقیق پزشکی انجام پذیرفت و در مورد او هیچ چیز غیرطبیعی دیده نشد و سرپرست هیئت پزشکی اعلام کردند شما هر دو در کمال سلامت هستید و فقط باید صبر کنید. چند سال بعد نیز روزولت یک پزشک متخصص آمریکایی را برای انجام آزمایشهای لازم از ثریا، به تهران فرستاد. پزشک مذکور نیز هیچ دلیلی برای حامله نشدن وی نیافت.
محمدرضا از ثریا خواست تا به سنت موریتز برود و روز ۲۴ بهمن ۱۳۳۶ با تشریفات رسمی تهران را ترک گفت و بعد از آن دیگر هیچ وقت به ایران بازنگشت. در روز ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ از وی جدا شد و طلاق او از طریق مجلس شورای ملی اعلام گردید.
محمدرضا نیز متنی به این عنوان تهیه کرد و با ابراز کمال تأسف و تألم و با تذکر اینکه ثریا پهلوی در تمام مدت همسری محمدرضا پهلوی از هیچ گونه خدمت و عطوفت و خیرخواهی نسبت به ملت ایران خودداری نفرموده و از هر حیث شایستگی مقام شامخ خود را داشتهاند و در این مورد نیز با کمال علاقه و محبتی که فیمابین وجود دارد، آمادگی خود را برای قبول هر نوع تصمیمی که از طرف ذات شاهانه اتخاذ شود اعلام کردند. با اظهار نظر هیئت مشورتی، موافقت و با صرف نظر از احساسات شخصی خود در برابر مصالح عالیه مهمی تصمیم خویش را به جدایی اتخاذ کردند.
ثریا بعد از جدایی از شاه ایران مدتی به ایتالیا رفت. ثریا به دلیل اینکه به سینما و بازیگری عشق میورزید سعی میکرد پس از طلاق با گذراندن اوقات در مجالس بازیگران و کارگردانان معروف ایتالیایی که، از قبل، زمانی که ثریا ملکهٔ ایران بودند وی را میشناختند سپری کند.
در بین اینها کارگردانی ایتالیایی به نام فرانکو ایندووینا که پیش از این نیز به ثریا، پیشنهاد بازی در فیلمی را داده بود و ثریا به دلیل اینکه ممکن بود محمدرضا اجازه ندهد پیشنهادِ وی را رد کرده بود، این بار پیشنهاد فرانکو را میپذیرد و در فیلمی بنام سه چهره یک زن ایفای نقش میکند. بعدها با رفتوآمدهای با فرانکو این دو شریک زندگی میشوند؛ و ثریا در ایتالیا همراه فرانکو زندگی جدیدی را آغاز میکند.
اما چند وقت بعد فرانکو برای انجام یک کاری عازم سفر به کشوری دیگر میشود و ثریا هم تصمیم میگیرد به آلمان برود و به مادر و پدرش سری بزند؛ ولی چند ساعت بعد پسر عموی فرانکو به ثریا تماس میگیرد و خبر میدهد که هواپیمایی که فرانکو در آن بوده سقوط کرده و او فوت کرده. فرانکو در سن ۳۹ سالگی از دنیا رفت و در جزیرهٔ سیسیل در ایتالیا به خاک سپرده شد.[۱۰]
ثریا اسفندیاری در ۳ آبان ۱۳۸۰ در سن ۶۹ سالگی بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت.[۱۱] مراسم تشییع جنازهٔ وی در کلیسایی آمریکایی در پاریس برگزار شد. در این مراسم اشرف پهلوی و غلامرضا پهلوی نیز حضور داشتند.
ثریا را در قبرستانی در مونیخ آلمان دفن کردند.
ثریا وصیت کرده بود تمامی اموال، حتی آلبوم وی را به حراج بگذارند و پولش را به صلیب سرخ فرانسه، کودکان عقب مانده فرانسه و سگهای ولگرد پاریس بدهند.[۱۲][۱۳]
پس از مرگش، اموال ملکه سابق در حراجی ای در پاریس به فروش رسید که از آن ۸٫۳ میلیون دلار عاید شد، از جمله لباس عروسی مارک کریستین دیور او ۱٫۲ میلیون دلار به فروش رسید.[نیازمند منبع]
برادر کوچکترش بیژن (۱۳۸۰–۱۳۱۶) نیز یک هفته پس از فوت ثریا ، فوت میکند. وی گفته بود: «بعد از او ، من همصحبتی ندارم.»
میزان دقیق ثروت به جای مانده از ملکه پیشین ایران به درستی مشخص نیست. گمان میرود که داراییهای ثریا ارزشی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون یورو داشته باشند که به این مبلغ بایستی ارزش املاک و مستغلات وی نیز اضافه شود. سال ۲۰۱۲ بخشی از جواهرات ثریا در حراجی کریستی لندن به فروش رفت. در این حراجی تنها یکی از انگشترهای الماس وی نزدیک به ۱۰۰ هزار یورو فروخته شد.[۱۴]
با برگزاری دادگاه ایالتی شهر کلن در ۵ نوامبر ۲۰۱۳ مناقشه حقوقی وارد دور جدیدی شد. ۳۰ نفر از بستگان و آشنایان ثریا اسفندیاری، از روز (۵ نوامبر/۱۴ آبان) در دادگاهی غیرعلنی در شهر کلن برای به ارث بردن ثروت چندین میلیون یورویی وی، در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. این دادگاه وظیفه دارد که دربارهٔ «وارث حقوقی و واقعی» ثریا تصمیم بگیرد. ثریا اسفندیاری برادر خود، بیژن اسفندیاری را وارث اموال خویش معرفی کرده بود. اما بیژن اسفندیاری نیز تنها به فاصله چند روز پس از مرگ خواهرش ثریا در سال ۲۰۰۱ فوت کرد. پس از مرگ بیژن اسفندیاری، «منشی و راننده» او، حسن فیروزفر مدعی شد که بیژن ۱۵ دقیقه قبل از فوتش با تنظیم دستنوشتهای، او را تنها وارث خود مقرر کردهاست.[۱۵]
پریچهر زائر یکی از بستگان ثریا در مورد اعتبار و صحت این دستنوشته تردید دارد. پریچهر زائر (۷۰ ساله) یکی از ۲۲ نفری است که جزو بستگان و وارثان ثریا اسفندیاری بهشمار میآید. پریچهر زائر گفتهاست: «میراث ثریا باید در خانواده او باقی بماند. این عادلانه نیست که شخص بیگانهای این ثروت را تصاحب کند.» زائر افزود: «من با این پول میتوانم به خیلی افراد کمک کنم.»[۱۶]
در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۴ (۲۴ تیر ۱۳۹۳) دادگاهی در آلمان حکم داد شش میلیون دلار از اموال باقیمانده از ثریا اسفندیاری بختیاری، به سه سازمان خیریه فرانسوی داده شود؛ و دادگاه بر اساس وصیت ثریا حکم داد.
سه «سازمان صلیب سرخ»، گروه «حامیان حیوانات» و یک نهاد «حمایت از افراد ناتوان در فرانسه» بهطور مساوی بخشی از ثروت اسفندیاری، به مبلغ چهار میلیون و ۵۰۰ هزار یورو (معادل شش میلیون و ۱۰۰ هزار دلار) را به ارث خواهند برد.
وی ۱۰ سال پیش از مرگش وصیت کرده بود بخشی از اموالش شامل جواهرات و اثاثیه محتویات خانهاش در پاریس به نفع سه سازمان خیریه حراج شود به شرط آنکه از بیژن (برادرش)، فرزندی حاصل از ازدواج باقی نمانده باشد.
مقامهای قضایی در کلن گفتهاند برای دادگاه «محقق نشده» که، برادر ثریا اسفندیاری که یک هفته بعد از او از دنیا رفته، طبق قوانین آلمان ازدواج کرده و فرزندی حاصل از این ازدواج داشتهباشد.[۱۷][۱۸]
http://www.isna.ir/fa/news/8008-00757/زندگی-ثریا-اسفندیاری-پایان-یافت*
ثریا اسفندیاری بختیاری (۱ تیر ۱۳۱۱ اصفهان[۱][۲][۳][۴] – ۳ آبان ۱۳۸۰ پاریس) دومین همسر محمدرضا شاه پهلوی و ملکهٔ ایران بود. وی فرزند خلیل خان اسفندیاری و نوه اسفندیار خان سردار اسعد است. ثریا در میان مردم به «ملکهای با چشمان زمردین» معروف بود.[۵] ثریا اسفندیاری از آغاز دی ماه ۱۳۲۹ تا پایان اسفند ۱۳۳۶ همسر محمدرضا شاه پهلوی بود.
ثریا دختر خلیل اسفندیاری و اوا کارل آلمانی در اول تیرماه ۱۳۱۱ در یک خانواده سرشناس بختیاری در اصفهان[۶]
زاده شد. او یک برادر و خواهر کوچکتر به نامهای بیژن و لعیا داشت. ثریا تا هشت ماهگی در ایران بود و پس از آن خانوادهاش به دلیل وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران و شیوع آبله برای دوری از خطر بیماری او را با خود به برلین بردند.
وی کودکی را در برلین گذراند و در پاییز ۱۳۱۶ بهاتفاق خانوادهاش به ایران بازگشت. در اصفهان وارد مدرسه آلمانیهای مقیم اصفهان شد و زبان فارسی را نزد معلم خصوصی فرا گرفت. تا ۱۳۲۰ در آن مدرسه به تحصیل پرداخت؛ ولی پس از اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم مدارس آلمانها تعطیل شد. او در ۱۳۲۳ وارد مدرسه مُبلغ (میسیونر)های انگلیسی شد و تا پانزده سالگی در این مدرسه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه در ۱۳۲۶ بههمراه خانوادهاش به سوئیس رفت. در آنجا زبان فرانسه آموخت و انگلیسی را نیز بعدها در مؤسسهای در لندن تکمیل کرد. ثریا به زبانهای آلمانی، فارسی، انگلیسی و فرانسوی مسلط بود و بهدلیل زیبایی مورد توجه شاه قرار گرفت. به وی پرنسسی با چشمان زمردین نیز گفته شدهاست.[۷]
انتخاب ثریا برای همسری محمدرضا به وسیلهٔ خواهر بزرگتر شاه، شمس انجام گرفت. شمس در یک مجلس مهمانی در سفارت ایران در لندن که ثریا هم دعوت شده بود، در همان نظر اول او را پسندید و مسئله را با خلیل خان اسفندیاری در میان گذارد. ثریا با آمادگی قبلی برای روبهرو شدن با شاه به تهران آمد. ثریا در خاطرات خود مینویسد که بزرگترین آرزوی او پیش از اینکه ملکهٔ ایران بشود، هنرپیشگی سینما بوده و پیش از اینکه برای اولین دیدار با شاه به کاخ سلطنتی برود، با پدرش شرط کرده بود که اگر شاه او را نپسندید یا او از شاه خوشش نیامد، او را به هالیوود بفرستد.[۸]
ثریا
ولی شاه هم مثل خواهرش در اولین نظر او را پسندید و ثریا هم تمایل به این ازدواج پیدا کرد و مراسم نامزدی آنها روز ۶ دی ۱۳۲۹ در نظر گرفته شد. امیدواری آنها این بود که مراسم ازدواج بهزودی برگزار شود، ولی ثریا ناگهان دچار بیماری حصبه شد و روزبهروز هم بیماریاش شدت یافت و همه را دچار نگرانی کرد. ناگزیر مراسم ازدواج بهتعویق افتاد. پس از طی دوران نقاهت، تشریفات عقد و ازدواج در نهایت سادگی در ۲۳ بهمن برگزار شد.
محمدرضا هفتسال پس از آنکه فوزیه وی را ترک کرد، با ثریا اسفندیاری بختیاری ازدواج کرد. با وجود آنکه شمس، ثریا را برای همسری شاه معرفی کرده بود، ولی ثریا نه به او، نه به مادر شاه و نه حتی به شهناز (دختر شاه از ازدواج قبلی) علاقهای نداشت. البته به گفتهٔ شخصی به نام غلامرضا افخمی، برخلاف شایعات، رابطه ثریا با اشرف خوب بودهاست. چرا که اشرف شاه را دوست داشت و میدانست که شاه عاشق ثریا است. به گفته اشرف:
شاه عاشق ثریا بود و اگر ثریا میتوانست برای او جانشینی بیاورد، آنان هیچگاه از هم جدا نمیشدند…[۹]
بعد از چند سال موضوع بچهدار شدن آنها بسیار جدی در دربار مطرح شد و ملکه مادر مرتباً این مطلب را با پسرش در میان میگذاشت. شاه در مهر ۱۳۳۳ با پرنسس ثریا به ایالات متحده رفت و در آنجا آزمایشهای دقیق پزشکی انجام پذیرفت و در مورد او هیچ چیز غیرطبیعی دیده نشد و سرپرست هیئت پزشکی اعلام کردند شما هر دو در کمال سلامت هستید و فقط باید صبر کنید. چند سال بعد نیز روزولت یک پزشک متخصص آمریکایی را برای انجام آزمایشهای لازم از ثریا، به تهران فرستاد. پزشک مذکور نیز هیچ دلیلی برای حامله نشدن وی نیافت.
محمدرضا از ثریا خواست تا به سنت موریتز برود و روز ۲۴ بهمن ۱۳۳۶ با تشریفات رسمی تهران را ترک گفت و بعد از آن دیگر هیچ وقت به ایران بازنگشت. در روز ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ از وی جدا شد و طلاق او از طریق مجلس شورای ملی اعلام گردید.
محمدرضا نیز متنی به این عنوان تهیه کرد و با ابراز کمال تأسف و تألم و با تذکر اینکه ثریا پهلوی در تمام مدت همسری محمدرضا پهلوی از هیچ گونه خدمت و عطوفت و خیرخواهی نسبت به ملت ایران خودداری نفرموده و از هر حیث شایستگی مقام شامخ خود را داشتهاند و در این مورد نیز با کمال علاقه و محبتی که فیمابین وجود دارد، آمادگی خود را برای قبول هر نوع تصمیمی که از طرف ذات شاهانه اتخاذ شود اعلام کردند. با اظهار نظر هیئت مشورتی، موافقت و با صرف نظر از احساسات شخصی خود در برابر مصالح عالیه مهمی تصمیم خویش را به جدایی اتخاذ کردند.
ثریا بعد از جدایی از شاه ایران مدتی به ایتالیا رفت. ثریا به دلیل اینکه به سینما و بازیگری عشق میورزید سعی میکرد پس از طلاق با گذراندن اوقات در مجالس بازیگران و کارگردانان معروف ایتالیایی که، از قبل، زمانی که ثریا ملکهٔ ایران بودند وی را میشناختند سپری کند.
در بین اینها کارگردانی ایتالیایی به نام فرانکو ایندووینا که پیش از این نیز به ثریا، پیشنهاد بازی در فیلمی را داده بود و ثریا به دلیل اینکه ممکن بود محمدرضا اجازه ندهد پیشنهادِ وی را رد کرده بود، این بار پیشنهاد فرانکو را میپذیرد و در فیلمی بنام سه چهره یک زن ایفای نقش میکند. بعدها با رفتوآمدهای با فرانکو این دو شریک زندگی میشوند؛ و ثریا در ایتالیا همراه فرانکو زندگی جدیدی را آغاز میکند.
اما چند وقت بعد فرانکو برای انجام یک کاری عازم سفر به کشوری دیگر میشود و ثریا هم تصمیم میگیرد به آلمان برود و به مادر و پدرش سری بزند؛ ولی چند ساعت بعد پسر عموی فرانکو به ثریا تماس میگیرد و خبر میدهد که هواپیمایی که فرانکو در آن بوده سقوط کرده و او فوت کرده. فرانکو در سن ۳۹ سالگی از دنیا رفت و در جزیرهٔ سیسیل در ایتالیا به خاک سپرده شد.[۱۰]
ثریا اسفندیاری در ۳ آبان ۱۳۸۰ در سن ۶۹ سالگی بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت.[۱۱] مراسم تشییع جنازهٔ وی در کلیسایی آمریکایی در پاریس برگزار شد. در این مراسم اشرف پهلوی و غلامرضا پهلوی نیز حضور داشتند.
ثریا را در قبرستانی در مونیخ آلمان دفن کردند.
ثریا وصیت کرده بود تمامی اموال، حتی آلبوم وی را به حراج بگذارند و پولش را به صلیب سرخ فرانسه، کودکان عقب مانده فرانسه و سگهای ولگرد پاریس بدهند.[۱۲][۱۳]
پس از مرگش، اموال ملکه سابق در حراجی ای در پاریس به فروش رسید که از آن ۸٫۳ میلیون دلار عاید شد، از جمله لباس عروسی مارک کریستین دیور او ۱٫۲ میلیون دلار به فروش رسید.[نیازمند منبع]
برادر کوچکترش بیژن (۱۳۸۰–۱۳۱۶) نیز یک هفته پس از فوت ثریا ، فوت میکند. وی گفته بود: «بعد از او ، من همصحبتی ندارم.»
میزان دقیق ثروت به جای مانده از ملکه پیشین ایران به درستی مشخص نیست. گمان میرود که داراییهای ثریا ارزشی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون یورو داشته باشند که به این مبلغ بایستی ارزش املاک و مستغلات وی نیز اضافه شود. سال ۲۰۱۲ بخشی از جواهرات ثریا در حراجی کریستی لندن به فروش رفت. در این حراجی تنها یکی از انگشترهای الماس وی نزدیک به ۱۰۰ هزار یورو فروخته شد.[۱۴]
با برگزاری دادگاه ایالتی شهر کلن در ۵ نوامبر ۲۰۱۳ مناقشه حقوقی وارد دور جدیدی شد. ۳۰ نفر از بستگان و آشنایان ثریا اسفندیاری، از روز (۵ نوامبر/۱۴ آبان) در دادگاهی غیرعلنی در شهر کلن برای به ارث بردن ثروت چندین میلیون یورویی وی، در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. این دادگاه وظیفه دارد که دربارهٔ «وارث حقوقی و واقعی» ثریا تصمیم بگیرد. ثریا اسفندیاری برادر خود، بیژن اسفندیاری را وارث اموال خویش معرفی کرده بود. اما بیژن اسفندیاری نیز تنها به فاصله چند روز پس از مرگ خواهرش ثریا در سال ۲۰۰۱ فوت کرد. پس از مرگ بیژن اسفندیاری، «منشی و راننده» او، حسن فیروزفر مدعی شد که بیژن ۱۵ دقیقه قبل از فوتش با تنظیم دستنوشتهای، او را تنها وارث خود مقرر کردهاست.[۱۵]
پریچهر زائر یکی از بستگان ثریا در مورد اعتبار و صحت این دستنوشته تردید دارد. پریچهر زائر (۷۰ ساله) یکی از ۲۲ نفری است که جزو بستگان و وارثان ثریا اسفندیاری بهشمار میآید. پریچهر زائر گفتهاست: «میراث ثریا باید در خانواده او باقی بماند. این عادلانه نیست که شخص بیگانهای این ثروت را تصاحب کند.» زائر افزود: «من با این پول میتوانم به خیلی افراد کمک کنم.»[۱۶]
در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۴ (۲۴ تیر ۱۳۹۳) دادگاهی در آلمان حکم داد شش میلیون دلار از اموال باقیمانده از ثریا اسفندیاری بختیاری، به سه سازمان خیریه فرانسوی داده شود؛ و دادگاه بر اساس وصیت ثریا حکم داد.
سه «سازمان صلیب سرخ»، گروه «حامیان حیوانات» و یک نهاد «حمایت از افراد ناتوان در فرانسه» بهطور مساوی بخشی از ثروت اسفندیاری، به مبلغ چهار میلیون و ۵۰۰ هزار یورو (معادل شش میلیون و ۱۰۰ هزار دلار) را به ارث خواهند برد.
وی ۱۰ سال پیش از مرگش وصیت کرده بود بخشی از اموالش شامل جواهرات و اثاثیه محتویات خانهاش در پاریس به نفع سه سازمان خیریه حراج شود به شرط آنکه از بیژن (برادرش)، فرزندی حاصل از ازدواج باقی نمانده باشد.
مقامهای قضایی در کلن گفتهاند برای دادگاه «محقق نشده» که، برادر ثریا اسفندیاری که یک هفته بعد از او از دنیا رفته، طبق قوانین آلمان ازدواج کرده و فرزندی حاصل از این ازدواج داشتهباشد.[۱۷][۱۸]
http://www.isna.ir/fa/news/8008-00757/زندگی-ثریا-اسفندیاری-پایان-یافت*
خلیل اسفندیاری (زاده ۳ آوریل ۱۹۰۱ – درگذشته ۱۶ ژانویه ۱۹۸۳) دیپلمات و سیاستمدار ایرانی بود. وی فرزند چهارم اسفندیار خان، فرزند ارشد حسینقلی خان ایلخانی بختیاری بود.و مادرش از ايل عالى محمودى زاده ايذه بود.[نیازمند منبع] وی پدر ثریا اسفندیاری، ملکه ایران، در زمان دودمان پهلوی میباشد. اسفندیاری از سال ۱۹۵۲ تا ۱۹۶۱ به عنوان سفیر ایران در آلمان فعالیت میکرد.
خلیل اسفندیاری، فرزند چهارم اسفندیار خان و مریم اسفندیاری بود، که در تاریخ ۳ آوریل ۱۹۰۱ در منطقه شاهنشین مالمیر (ایذه کنونی) که در آن زمان، یکی از مراکز حکومت خوانین بختیاری بود، به دنیا آمد.
پدر وی اسفندیار خان سردار اسعد، از ایلخانان بنام بختیاری بود. عمویش علیقلی خان سردار اسعد، فاتح تهران در جریان انقلاب مشروطه و عموی دیگر وی نجفقلی خان، ملقب به صمصامالسلطنه دو دوره رئیسالوزرای ایران در دورهٔ قاجار بود.
خلیل در خانوادهای قدرتمند و کاملاً سیاسی بزرگ شد و در پائیز ۱۹۲۴ برای تحصیل، عازم برلین آلمان شد.
اسفندیاری در سال ۱۳۰۲ در دانشگاه برلین و در رشته حقوق و اقتصاد سیاسی، شروع به تحصیل نمود. در سال ۱۳۰۳ زمانی که در آلمان در حال تحصیل بود، با اوا کارل ازدواج کرد. اوا، در سال ۱۹۰۶ در شهر سن پترزبورگ، پایتخت دولت روسیه تزاری متولد شد و پیش از شروع جنگ جهانی اول به همراه خانوادهاش به آلمان بازگشتند. خلیل در عشایر بختیاری متنفذ بود. این عشایر در نواحی مرکزی و جنوبی ایران سکونت کرد.
ثریا
اسفندیاری، پس از پایان تحصیلاتش به ایران بازگشت و مدت کوتاهی، در املاک مادریاش در آنزان و در دامنه کوههای زاگرس، سپری کرد. سپس به اصفهان رفته و بعد از شش سال که از ازدواجشان میگذشت، اولین فرزندشان، ثریا به دنیا آمد.
وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران و شیوع آبله، آنها را بر آن داشت، تا برای دوری از خطر بیماری، رهسپار برلین شوند. چهار سال بعد، مجدداً به اصفهان رفتند و در این مدت صاحب پسری شدند، که نامش را بیژن نهادند.
در فروردین ۱۳۲۵، خانواده بختیاری به سوئیس مهاجرت کردند و در شهر زوریخ ساکن شدند. یکسال بعد، در سال ۱۳۲۶ خلیل به تنهایی به ایران بازگشت و در دورهای ۴ ساله، به محمدرضاشاه کمک کرد، تا سران عشایر را تحت فرمان حکومت کرد.
پس از ۴ سال بار دیگر اسفندیاری، ایران را به مقصد اروپا ترک کرد. ابتدا به سوئیس رفت، سپس به همراه همسر و دو فرزندش راهی آلمان شد و با حکمی که از سوی دربار ایران صادر شده بود، در تاریخ ۱۸ ژوئن ۱۹۵۲ جانشین سفیر وقت ایران در آلمان، عبدالله انتظامالسلطنه گردید.
خلیل اسفندیاری ۹ سال به عنوان سفیر ایران فعالیت نمود و در سال ۱۹۶۱ امیر خسرو افشار جانشین وی شد.[۱]
اسفندیاری دیگر به ایران بازنگشت و در سال ۱۹۶۱ به شهر مونیخ نقل مکان کرد. وی در سال ۱۹۸۳ در شهر مونیخ آلمان درگذشت.
کلید واژه ها:
ثریا اسفندیاری ثریا
به گزارش سایت خبری ساعد نیوز و به نقل از سیمرغ:
ثریا اسفندیاری بختیاری دومین همسر شاه بود, بدلیل مشکلاتی که در باردار شدن داشت, مجبور به جدایی از محمدرضا پهلوی شد.
ثریا اسفندیاری بختیاری، دومین همسر محمدرضا شاه، در اول تیر 1311 در بیمارستان میسیونرهای انگلیسی در اصفهان متولد شد. پدرش خلیل فرزند اسفندیار سردار اسعد بختیاری و مادرش زنی آلمانی به نام ‘اوا کارل’ بود. آنها بعد از تولد ثریا به دلیل وضعیت نامطلوب بهداشتی در ایران عازم برلین شدند. اما در1316 دوباره به اصفهان بازگشتند.
ثریا ابتدا در مدرسه “مادام الی منتال” (Mme Elli Mental) به فراگیری زبان آلمانی مشغول شد و فرانسه را از یک معلم خانگی فرا گرفت. ثریا دوران تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه بهشت آیین اصفهان سپری كرد و تا كلاس چهارم متوسطه در این شهر بود. در1326، خانواده بختیاری به سوئیس مهاجرت كردند.
ثریا بین دو دیدگاه افراط و تفریط ایلاتی و اروپایی رشد کرد. از این رو ساختار روحی اش بر اثر همین دوگانگی فرهنگی، عصبی و مضطرب شکل گرفت. این حالت روانی باعث شد تا در بیرون خود را بزرگ جلوه دهد و از درون تحلیل رود. گرایش به هنرپیشگی در اوان نوجوانی و پذیرش ازدواج با شاه32 ساله در سن 18 سالگی حاکی از همین حالت روحی – روانی است!ثریا
ثریا درکنار محمدرضاشاه
ماجرای ازدواج با محمدرضا پهلوی
نشان دادن عکسهای ثریا توسط عمه اش فروغ ظفر به خانواده پهلوی سرنوشت ثریا را دگرگون ساخت. ثریا به تهران دعوت شد و در 23 بهمن 1329 به عقد محمدرضا پهلوی درآمد و ملكه ایران شد. رفع اختلاف با ایل بختیاری و موقعیت برجسته ایشان در مناطق نفتخیز جنوب ایران، به این ازدواج رنگ و بوی سیاسی بخشید.
ورود ثریا به دربار ایران با حوادث متعددی همراه گردید. که اهم آنها ملی شدن صنعت نفت در دوره نخست وزیری مصدق و سپس سرنگونی وی با کودتای آمریکایی- انگلیسی 28 مرداد1332 و بازگشت شاه و ثریا بعد از فرار از ایران بود.
ثریا در سفری به ایتالیا، با یک خبرنگار به اسم پاتریسیا لاری آشنا شد. پاتریسیا در حقیقت یک مامور سیاسی بود که وظیفه داشت در جریان کودتا علیه مصدق، پیامهای روسای آمریکایی خود را از طریق ثریا به شاه برساند. بر طبق اسناد سازمان سیا و گفته های خود ثریا، وی در برکناری مصدق و امضای حکم نخست وزیری سرلشگر زاهدی مشوق شاه بوده است. ثریا علاوه برصحنه سیاست، با تشکیل جمعیت خیریه در فعالیتهای اجتماعی نیز حضور یافت.
ثریا اسفندیاری بختیاری در سفر به هند و بازدید از دانشکده پرستاری در دهلی نو
بچه دار نشدن ثریا و شروع اختلافات
در 1333ش، علیرضا برادر تنی محمدرضا بر اثر سانحه هوایی جان باخت. با مرگ او و تحریکات تاج الملوک و اشرف, مسئله ولایت عهدی شکلی جدی تر به خود گرفت، چرا که ثریا تا آن زمان نتوانسته بود فرزندی به دنیا آورد. از آن پس درمان ثریا توسط پزشكان متخصص خارجی آغاز و در سفرهای متعدد به اروپا و آمریکا پیگیری شد، اما ثمری نبخشید.در سال 1336ش، با دسیسه چینی اشرف این شایعه بر سر زبانها افتاد که، ثریا بختیاریها را بر دربار مسلط کرده و زمینه را برای طرد مادر و خواهران شاه فراهم آورده است. این مسئله ثریا را بیش از پیش آزرده خاطر ساخت. از این رو گفتگویی جدی بین او و شاه در مورد ولیعهد صورت گرفت. ثریا به شاه پیشنهاد کرد از سلطنت کنارهگیری کند و یا یکی از برادران ناتنی را برای ولیعهدی برگزیند؛ اما شاه نپذیرفت.
چندی بعد شاه گرفتن زن دیگری را تنها جهت بچه دار شدن مطرح کرد، ولی ثریا آن را مشمئزکننده خواند و تصمیم خود را در خصوص جدایی اعلام کرد. از این رو در بهمن 1336 ثریا به سوئیس رفت و در 23 اسفند همان سال خبر طلاق آن دو منتشر گردید.
در طلاق نامهای كه در آلمان توسط گارد سلطنتی ایران به ثریا تسلیم شد، شرایط زیادی قید شده بود، از جمله: پرداخت دو برابر مهریه (حدود یک میلیون تومان)، حقوق ماهانه سی هزارتومان و عنوان شاهزاده سلطنتی و حق استفاده ازگذرنامه سیاسی. هم چنین محمدرضا پهلوی ارثیه ای 40 میلیون دلاری به اضافه ماهیانه 300 هزار فرانک برای ثریا باقی گذاشت.
ثریا اسفندیاری بختیاری در میهمانی سینماگران مصر پس از جدایی از محمدرضا پهلوی
زندگی ثریا پس از جدایی از شاه
پس از طلاق، ثریا با ثروت هنگفت به دست آمده به خوشگذرانی و مسافرت های متعدد پرداخت و به اقتضای عشق دوران نوجوانی مدتی به هنرپیشگی در سینما روی آورد و در فیلم «سه چهره یك زن» بازی كرد. ثریا که عاشق زبان فارسی و خواندن کتابهای فارسی به ویژه رباعیات خیام بود؛ چندین اثر از خود برجای گذاشته که مشهورترین آنها «سرگذشت من» و «کاخ تنهایی» است.
ثریای مسیحی مذهب سرانجام در سحرگاه 3 آبان1380 در آپارتمان لوکس خود بر اثر ایست قلبی جان سپرد و در گورستان مونیخ در مقبره خانوادگی خاندان اسفندیاری به خاک سپرده شد.
وی وصیت کرد اموالش را به حراج بگذارند و پول آن را به مؤسسات کودکان بی سرپرست فرانسه، صلیب سرخ فرانسه و موسسات نگهدارنده سگ های ولگرد اهدا کنند.
سنگ قبر ثریا درکنار پدر و مادر و برادرش
ما برای بهبود خدمات خود از کوکیها استفاده میکنیم. جزئیات بیشتر را در صفحه “حفظ حریم خصوصی کاربران” در وبسایت دویچه وله بخوانید.
بررسی دعوای حقوقی بر سر دارایی ثریا اسفندیاری، پشت درهای بسته دادگاهی در شهر کلن به جریان افتاده است. ۳۰ نفر از بستگان و آشنایان همسر دوم محمدرضا شاه پهلوی مدعی به ارث بردن املاک و جواهرات وی هستند.
۳۰ نفر از بستگان و آشنایان ثریا اسفندیاری، همسر دوم محمدرضا شاه پهلوی، از روز سهشنبه (۵ نوامبر/۱۴ آبان) در دادگاهی غیرعلنی در شهر کلن برای به ارث بردن ثروت چندین میلیون یورویی وی، در مقابل یکدیگر قرار گرفتهاند. خبرنگاران اجازه حضور در این دادگاه را ندارند. ثریا اسنفدیاری پیش از وفاتش در تاریخ ۲۵ اکتبر ۲۰۰۱ در سن ۶۹ سالگی در وصیتنامهاش چند مؤسسه خیریه و برادرش بیژن را که در آن زمان در شهر کلن زندگی میکرد، به عنوان وارث خود بعد از مرگ مشخص تعیین کرده بود. بیژن اسفندیاری یک هفته بعد از درگذشت خواهرش، در حالی که برای شرکت در مراسم گرامیداشت وی به شهر پاریس رفته بود، در پی زیادهروی در مصرف الکل و مواد مخدر جان سپرد. از آن زمان تا کنون دعوای حقوقی بر سر داراییهای ثریا اسفندیاری آغاز شده و اکنون پس از ۱۲ سال دور بعدی این دعوا در دادگاهی در شهر کلن آغاز شده است؛ نزاعی که به باور کارشناسان قطعا به این زودی نمیتوان پایانی بر آن متصور شد. میزان دقیق ثروت به جای مانده از ملکه پیشین ایران به درستی مشخص نیست و حتی در اسناد دادگاه نیز هیچ رقم مشخصی ثبت نشده است. به نوشته سایت “ولت آنلاین” گمان میرود که داراییهای ثریا ارزشی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون یورو داشتهباشند که به این مبلغ بایستی ارزش املاک و مستغلات وی نیز اضافه شود. سال گذشته بخشی از جواهرات ثریا در حراج کریستی لندن به فروش رفت. در این حراجی تنها یکی از انگشترهای الماس ملکه پیشین ایران نزدیک به ۱۰۰ هزار یورو فروخته شد. یک تکه “وصیتنامه” ژان حسن فیروزفر، راننده و منشی بیژن اسفندیاری یکی از چهرهای اصلی در این نزاع حقوقی است. او معتقد است که تمامی ثروت ثریا اسفندیاری به وی تعلق دارد. آقای فیروزفر شاهد این ادعا را ورقه یادداشت کوچکی به امضای بیژن اسفندیاری میداند که آن را “وصیتنامه” وی معرفی میکند. در این تکه یادداشت آمده: «من آقای حسن فیروزفر، ناجی شماره یک و تنها دوستم را به عنوان تنها وارثم معرفی میکنم.» ثریا
ثریا اسفندیاری پس از ازدواج با محمدرضا پهلوی از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۸ ملکه ایران بود
به نوشته ولت آنلاین در اصل بودن این امضا تردیدی نیست و بررسیها صحت آن را تا اندازه زیادی ثابت کردهاند. به گفته آقای فیروزفر، بیژن اسفندیاری این یادداشت را در ساعت ۲۳ و ۱۵ دقیقه، یعنی یک ربع پیش از مرگش، نوشته و امضا کرده است. از همین رو پرسش قابل تأملی که کارشناسان حقوقی بر آن تأکید میکنند این است که آیا برادر و وارث ملکه ثریا در آن زمان در “کمال صحت و سلامت عقل و روان” برای نوشتن وصیتنامه بوده است؟ بستگان بیژن اسفندیاری ادعای حسن فیروزفر را رد کرده و ناممکن میدانند. در این میان سر و کله برخی چهرههای جدید نیز در طول این ۱۲ سال از سراسر جهان پیدا شده که خود را از دوستان و بستگان بیژن اسفندیاری معرفی میکنند. ادعای یکی از همین افراد که اهل شهر زیگبورگ، در نزدیکی کلن است، تا بدانجا پیش رفت که بیژن اسفندیاری در سال ۲۰۰۲ نبش قبر شد. این فرد مدعی آن شده بود که پسر متوفی از رابطهای خارج از ازدواج بوده است. آزمایش دی ان ای در نهایت خلاف این ادعا را ثابت کرد. پایانی دور از دسترس یکی از بستگان ثریا اسفندیاری که در شهر کوبلنتس آلمان زندگی میکند و یک برادر ناتنی ساکن شهر نیویورک از دیگر کسانی هستند که خود را جزو ورثه میدانند. بررسی این ادعاها و شکایات باعث شده تا دستگاه قضایی آلمان هنوز به نقطهای نرسد که بتواند در مورد تقسیم میراث ثریا به خانوادهاش تصمیمگیری کند. دادگاه بایستی هم اینک در ابتدا تکلیف یادداشتی را که ژان حسن فیروزفر در اختیار دارد، مشخص کند. در سال ۲۰۰۶ دادگاه کلن حکم داد که بیژن اسفندیاری به هنگام امضای این “وصیتنامه” در کمال صحت و سلامت عقل و روان نبوده است. در پی صدور این حکم آقای فیروزفر خواستار تجدیدنظر در آن شده و همین امر دور دیگری از دادرسی این پرونده را سبب شد. ظاهرا وکلای وی گزارشهائی را به دادگاه ارائه دادهاند که خلاف نظر کارشناسان حقوقی دادگاه است. پریچهر زائر، یکی از بستگان ثریا اسفندیاری، هم اینک خواستار آن شده است که اعتبار این یادداشت در دور تازه بررسی این پرونده سرانجام برای همیشه مشخص شود. به گفته یکی از سخنگویان دادگاه، حتی پس از اعلام رأی نهایی، بازنده باز هم میتواند این حکم را به چالش کشیده و به دادگاه عالی ارجاع دهد. کارشناسان اکنون برای پایان این نزاع حقوقی در آیندهای نزدیک چشماندازی را متصور نیستند. تا زمانی که سرانجام سرنوشت میلیونها یورو دارایی ثریا مشخص شود، شاید چند تن از ورثه وی خود چشم از جهان فرو ببندند یا اینکه در این میان سر و کله فرزندان و برادران و خواهران ناتنی دیگر پیدا شود. سرنوشت ملکهای با چشمان زمردین ثریا اسفندیاری از مادری آلمانی و پدری ایرانی در سال ۱۳۱۱ در شهر اصفهان به دنیا آمد. پدر وی خلیل اسفندیاری و پدربزرگش اسفندیار خان سردار اسعد بود. خلیل اسفندیاری سفیر ایران در آلمان بود و ثریا دوران کودکی خود را در برلین سپری کرد. او پس از ازدواج با محمدرضا پهلوی از سال ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۸ ملکه ایران بود اما این پیوند به دلیل عدم تولد فرزندی برای تداوم سلطنت، به جدایی انجامید. او پس از جدایی ایران را ترک کرد و به فرانسه رفت و وارد پیشه هنرپیشگی شد، اما موفقیت چندانی به دست نیاورد. ثریا بعدها خود در زندگینامهاش نوشت که علیرغم زندگی پرشکوه در فرانسه از افسردگی رنج میبرده است. پیکر او که به “ملکهای با چشمان زمردین” معروف بود در قطعه خانوادگی در گورستانی در شهر مونیخ به خاک سپرده شد.
مردی هندی که از ستایشگران ترامپ بود، چهار روز برای بهبودی رئیس جمهور آمریکا از کووید ۱۹ روزه گرفت. این مرد ۳۲ ساله بر اثر ایست قلبی در بیمارستان درگذشت.
مار پیتون عظیمی که ظاهرا از برمه به فلوریدا برده شده بود، به قسمت خوراکی خود قناعت نمیکرد و بلای جان حیوانات محیط پیرامونش شده بود. حال دو شکارچی آمریکایی موفق شدهاند این مار غولآسا را شکار کنند.
یک ماسک طلا با ۳۶۰۰ نگین برلیان به ارزش یک و نیم میلیون دلار در حال ساخت است. این ماسک سفارش یک تاجر چینی به یک جواهرفروشی اسرائیلی است.
گوش انسان در سیر تکامل برخی قابلیتهای خود را از دست داده است. شماری از جانوران اما از توانایی شنوایی حیرتانگیزی دارند.
زندگی یک زوج صد ساله در یک “منطقه آبی” و راز طول عمرشان را در این ویدیو ببینید.
© 2020 Deutsche Welle |
حریم خصوصی کاربران |
شناسنامه |
تماس
| نسخه موبایل
ما برای بهبود خدمات خود از کوکیها استفاده میکنیم. جزئیات بیشتر را در صفحه “حفظ حریم خصوصی کاربران” در وبسایت دویچه وله بخوانید.
۱۳ سال پس از مرگ ثریا اسفندیاری بختیاری، ملکه پیشین ایران، دادگاهی در شهر کلن آلمان سرانجام در باره بخشی از ارثیه هنگفت او تصمیمگیری کرد. بر اساس حکم دادگاه، ارثیه ثریا اسفندیاری به سه نهاد خیریه در فرانسه خواهد رسید.
بر اساس یک حکم دادگاه شهر کلن آلمان حدود چهارمیلیون ونیم یورو از ارثیه ثریا اسفندیاری بختیاری به امور خیریه و سازمانهای غیرانتفاعی در کشور فرانسه خواهد رسید. این حکم دادگاه روز سهشنبه ۱۵ ژوئیه (۲۴ تیر) صادر شد و یک روز بعد به اطلاع عموم رسید. ثریا اسفندیاری بختیاری، دومین همسر محمدرضا پهلوی، پادشاه ایران بود. پدرش خلیل خان اسفندیاری بختیاری و مادرش اوا کارل آلمانی بودند. زندگی ثریا که به “ملکهای با چشمان زمردین” معروف بود، به خاطر بچهدار نشـدن به جدایی کشید. ثریا
نزاع حقوقی بر سر میراث ثریا اسفندیاری، همسر دوم شاه ایران در دادگاه ایالتی آلمان وارد دور جدیدی میشود. میزان ارث حدود ۲۰ میلیون یورو برآورد میشود. دادگاهی در کلن در اوایل نوامبر حکم نهایی خود را صادر خواهد کرد. (29.08.2013)
ثریا در سال ۲۰۰۱ میلادی در سن ۶۹ سالگی به علت سکته مغزی در پاریس درگذشت. از آن زمان سه سازمان غیرانتفاعی بر سر ارثیه ملکه پیشین ایران و برادرش بیژن که کمی پس از او درگذشت، به مبارزه برخاستهاند. دادگاه شهر کلن در حکمی که به این مناسبت صادر کرد اعلام کرده است که چهارمیلیون ونیم یورو ارثیه ملکه پیشین ایران به سه سازمان غیرانتفاعی میرسد. دادگاه شهر کلن مسئول رسیدگی به پرونده ثریا شده بود، زیرا بیژن، برادر ثریا در این شهر زندگی میکرد. ثریا یک سال پیش از مرگ تابعیت آلمان را پذیرفته بود. او که در شهر برلین رشد یافته بود پس از مرگ در شهر مونیخ آلمان دفن شد.
ثریا اسفندیاری بختیاری در روز اول تیر ۱۳۱۱ در شهر فارسان چهارمحال بختیاری از مادری آلمانی بنام اوا کارل متولد شد. ثریا پس از ازدواج با محمد رضا پهلوی، شاه وقت ایران به “ملکهای با چشمان زمردین” معروف شد. عکسهای این گزارش تصویری از آرشیو خبرگزاری آلمان برگرفته شدهاند.
ثریا تا هشت ماهگی در ایران بود و پس از آن خانوادهاش او را با خود به برلین بردند. وی کودکی را در برلین گذراند و در پاییز ۱۳۱۶ به اتفاق خانوادهاش به ایران بازگشـت. در اصفهان وارد مدرسه آلمانیهای مقیم اصفهان شد و زبان فارسی را نزد معلم خصوصی فرا گرفت. تا ۱۳۲۰ در آن مدرسه به تحصیل پرداخت.
پس از اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم مدارس آلمانها تعطیل شـد. او در ۱۳۲۳ وارد مدرسه میسیونرهای انگلیسی شد و تا پانزده سالگی در این مدرسه به تحصیلاتش ادامه داد تا اینکه در سال ۱۳۲۶ به همراه خانوادهاش به سوئیس رفت. در آنجا زبان فرانسه آموخت و انگلیسی را نیز بعدها در مؤسسهای در لندن تکمیل کرد.
انتخاب ثریا برای همسری محمدرضا به وسیله خواهر بزرگتر شاه، شمس انجام گرفت. شمس در یک مجلس مهمانی در سفارت ایران در لندن که ثریا هم دعوت شده بود، در همان نظر اول او را پسندید و مسئله را با خلیل خان اسفندیاری در میان گذارد. ثریا با آمادگی قبلی برای روبرو شدن با شاه به تهران آمد.
محمد رضا پهلوی در اولین نظر ثریا را پسندید و او هم تمایل به این ازدواج پیدا کرد. مراسم نامزدی آنها برای روز ۶ دی ۱۳۲۹ در نظر گرفته شد، ولی ثریا ناگهان دچار بیماری حصبه شد و ناگزیر مراسم ازدواج به تعویق افتاد. پس از طی دوران نقاهت، تشریفات عقد و ازدواج در نهایت سادگی در ۲۳ بهمن برگزار شد.
بعد از چند سال موضوع بچهدار شـدن محمد رضا پهلوی و ثریا بصورت بسیار جدی در دربار مطرح شد و ملکه مادر مرتباً این مطلب را با پسرش در میان میگذاشت. شاه در مهر ۱۳۳۳ با ملکه ثریا به آمریکا رفت و در آنجا آزمایشهای دقیق پزشکی صورت گرفت که هیچ چیز غیرطبیعی دیده نشد و سرپرست هیات پزشکی اعلام کرد “شما هر دو در کمال سلامت هستید و فقط باید صبر کنید”.
دیدار محمد رضا پهلوی و ثریا با وینستون چرچیل، نخست وزیر وقت بریتانیا. تاریخ ۱۹۵۵ میلادی.
سفر محمد رضا پهلوی و ثریا به آلمان. مراسم استقبال در کاخ برنرات در نزدیکی دوسلدورف. تاریخ ۱ مارس ۱۹۵۵ میلادی.
سفر محمد رضا پهلوی و ثریا به آلمان. عکس: مراسم استقبال ایرانیان مقیم هامبورگ از شاه و ثریا در هتل آتلانتیک. تاریخ: ۲۳ فوریه سال ۱۹۵۵ میلادی.
تئودور هویس، رئیس جمهور آلمان در حال روشن کردن سیگار برای ثریا. تاریخ ۲۷ فوریه سال ۱۹۵۵ میلادی.
توضیح عکس: سفر کنراد آدناور، صدر اعظم آلمان به تهران. از سمت چپ: لیبت ورهان، دختر صدر اعظم آلمان، مترجم، محمدرضا شاه، ثریا همسر دوم شاه، کنراد آدناور، بانویی که شناخته نشد و هانس گلوبکه، وزیرمشاور آلمان در کاخ گلستان. تاریخ ۲۹ مارس ۱۹۵۷.
ثریا و برادرش بیژن (نشسته در حال ماهیگیری) در سواحل فرانسه. تاریخ ۲۲ اوت ۱۹۶۷ میلادی.
محمد رضا پهلوی و ثریا در روز ۲۴ اسفند ۱۳۳۶ از هم جدا شدند و مجلس شورای ملی طلاق آنها را اعلام کرد.
در پیامی که صادر شده آمده است:« ثریا پهلوی در تمام مدت همسری محمدرضا پهلوی از هیچ گونه خدمت و عطوفت و خیرخواهی نسبت به ملت ایران خودداری نفرموده و از هر حیث شایستگی مقام شامخ خود را داشتهاند و در این مورد نیز با کمال علاقه و محبتی که فیمابین وجود دارد، آمادگی خود را برای قبول هر نوع تصمیمی که از طرف ذات شاهانه اتخاذ شود اعلام فرمودند.»
گفته شده است که ثریا علاقهای به مادرشاه، اشرف پهلوی و شهناز، دختر شاه از ازدواج قبلی نداشته و این دلیل جدایی بوده است. به نوشته غلامرضا افخمی، محقق و استاد دانشگاه و به نقل از اشرف پهلوی: «شاه عاشق ثریا بود و اگر ثریا میتوانست برای او جانشینی بیاورد، آنان هیچگاه از هم جدا نمیشدند.»
محمدرضا از ثریا خواست تا به سن موریتس برود و روز ۲۴ بهمن ۱۳۳۶ با تشریفات رسمی تهران را ترک گفت. وی بعد از آن دیگر هیچ وقت به ایران باز نگشت.
ثریا به سینما و بازیگری علاقه داشت و سعی میکرد طعم تلخ طلاق را با گذراندن اوقات در مجالس بازیگران و کارگردانان معروف ایتالیایی سپری کند. ثریا به دلیل اینکه ممکن بود محمدرضا پهلوی اجازه ندهد، پیشنهاد بازی در فیلم را رد میکرد، ولی بعدا به پیشنهاد “فرانکو ایندووینا” برای بازی در فیلم “سه چهره یک زن” جواب مثبت داد. (عکس: ثریا و ریچارد هریس در ونیز ایتالیا. تاریخ ۱۹۶۴ میلادی)
ثریا بعدها با “فرانکو ایندووینا” شریک زندگی شد. اما این رابطه دیری نپایید و فرانکو براثر سقوط هواپیما کشته شد. (عکس: ثریا، ریچارد هریس و مائورو بولونینی در ونیز ایتالیا. تاریخ ۱۹۶۴ میلادی)
ثریا اسفندیاری در ۴ آبان ۱۳۸۰ در سن ۶۹ سالگی بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت. مراسم تشییع جنازهٔ وی در کلیسایی آمریکایی در پاریس برگزار شد. در این مراسم اشرف پهلوی و غلامرضا پهلوی نیز حضور داشتند. ثریا را در گورستانی در مونیخ آلمان دفن کردند. بیژن برادر کوچکتر ثریا (۱۳۸۰ – ۱۳۱۶) نیز یک هفته پس از فوت ثریا درگذشت. وی گفته بود: «بعد از او، من همصحبتی ندارم.» (عکس: مراسم تشییع جنازه ثریا)
ثریا برادرش بیژن را وارث اموال خود معرفی کرده بود و وصیت کرده بود تا اموالشرا به حراج بگذارند و پولش را به صلیب سرخ فرانسه، کودکان عقب مانده و سگهای ولگرد بدهند. با مرگ بیژن اما ۳۰ نفر از بستگان و آشنایان ثریا اسفندیاری در دادگاهی غیر علنی در مقابل هم قرار گرفتهاند. این دادگاه وظیفه دارد درباره “وارث حقوقی و واقعی” ثریا تصمیم بگیرد.
نویسنده: محمود صالحی
مردی هندی که از ستایشگران ترامپ بود، چهار روز برای بهبودی رئیس جمهور آمریکا از کووید ۱۹ روزه گرفت. این مرد ۳۲ ساله بر اثر ایست قلبی در بیمارستان درگذشت.
مار پیتون عظیمی که ظاهرا از برمه به فلوریدا برده شده بود، به قسمت خوراکی خود قناعت نمیکرد و بلای جان حیوانات محیط پیرامونش شده بود. حال دو شکارچی آمریکایی موفق شدهاند این مار غولآسا را شکار کنند.
یک ماسک طلا با ۳۶۰۰ نگین برلیان به ارزش یک و نیم میلیون دلار در حال ساخت است. این ماسک سفارش یک تاجر چینی به یک جواهرفروشی اسرائیلی است.
گوش انسان در سیر تکامل برخی قابلیتهای خود را از دست داده است. شماری از جانوران اما از توانایی شنوایی حیرتانگیزی دارند.
زندگی یک زوج صد ساله در یک “منطقه آبی” و راز طول عمرشان را در این ویدیو ببینید.
© 2020 Deutsche Welle |
حریم خصوصی کاربران |
شناسنامه |
تماس
| نسخه موبایل
اعتمادآنلاین| ثریا اسفندیاری بختیاری (متولد اول تیر سال 1311 در اصفهان) دختر بزرگ خلیل اسفندیاری و اوا کارل، دومین همسر محمدرضا پهلوی و ملکه دربار ایران به مدت هفت سال بود. پدرش خلیل اسفندیاری فرزند چهارم اسفندیار خان و برادرزاده سردار اسعد بختیاری (از فرماندهان فاتح تهران در انقلاب مشروطه) بود.
با طلاق محمدرضا پهلوی و فوزیه، شاه ایران در صدد یافتن همسر جدیدی برای خود برآمد. به شاه دختران بسیاری معرفی میشد اما او آنها را نمیپسندید تا آنکه آوازه زیبایی ثریا به گوش شاه رسید و او خواهر بزرگ خود شمس پهلوی را برای بررسی به اروپا فرستاد.
شمس در میهمانی سفارت ایران در لندن ثریای 18 ساله را پسندید و موضوع را با او در میان گذاشت. اما ثریا که بیش از هرچیز در رؤیای هنرپیشگی و نقش آفرینی در فیلم های سینمایی بود، با پدر شرط کرد که اگر ازدواج وی با شاه صورت نگرفت، با ورود او به جهان سینما مخالفتی نکند.
نشریات مختلف داخلی و خارجی تصاویری رمانتیک از ازدواج شاه و ثریا در روز 23 بهمن سال 1329 و تصاویری درام از جدایی این دو در 24 اسفند سال 1336 ارائه دادهاند، در حالی که حقیقت با تصویرسازیهای رسانهها به کلی متفاوت بود. آنها با رویکردی ژورنالیستی و با محوریت عشق عمیق بین آن دو و «فداکاری شاه و ملکه برای مصالح عالیه مملکت» ماجرا را تا جایی پیش بردند که این طلاق را «بزرگ ترین و بیسابقه ترین درام عشقی تاریخ ایران» نامیدند.ثریا
ثریا اسفندیاری در صفحات متعددی از کتاب خاطرات خود به افسانه سراییهایی از این دست اشاره میکند و آن را مشتی «اراجیف مبتذل و قصههای پر آب و تاب» مینامد و میگوید: «اصل رویدادهای جهان در برابر کل شایعات شفاهی و کتبی پرآب و تاب ولی بیاساس، به فرع تبدیل میشوند.»
چرا که علت اصلی طلاق شاه از ثریا نازا بودن او و فشارهای تاجالملوک آیرملو مادر شاه بود.
مشکلی که برای حل آن به معاینات پزشکی در مجهزترین بیمارستان های امریکا و زیر نظر بهترین متخصصان روی آوردند. با آنکه نظر پزشکان بر این بود که هیچکدام شان مشکلی ندارند و تنها باید منتظر گذر زمان باشند؛ نبودِ ولیعهد، خانواده سلطنتی را دچار تشویش کرده بود.
فشارهای مادر شاه به او بویژه بعد از مرگ علیرضا پهلوی تنها برادر تنی شاه، کمکم موضوع جانشینی را به بحرانی بزرگ در دربار و نقطه عطفی در روابط شاه و ثریا تبدیل کرد.
ناامید شدن شاه از اینکه ثریا بتواند فرزند پسری برای او بیاورد، در کنار فشارهای روزافزونی که به ثریا وارد میشد باعث شد تا آنها از چند ماه قبل درباره طلاق توافقی صحبتهایی داشته باشند.
با رجوع به خاطرات ثریا میتوان دریافت که شاه تصمیم خود را از مدت ها پیش گرفته بود و تمام داستان سازیهای بعدی عاری از حقیقت است. ثریا چنانکه بعدها گفت، پیشنهاد طلاق را خود وی به شاه داد و احتمالاً انتظار داشت شاه با نشان دادن واکنش منفی به این پیشنهاد، دوام زندگیشان را برای مدتی طولانیتر تضمین کند.
ثریا آن پیشنهاد را قمار بزرگ زندگی خود میدانست که امکان داشت بابت آن همه هستیاش را ببازد «ولی حرف از دهانم پریده بود […] اصلاً نمیتوانستم قبول کنم مجبور خواهم شد همه آنچه را به جانم بسته بود، بهدلیل گناهی که مرتکب نشده بودم به یکباره از دست بدهم!»
به هر روی ثریا با تشریفات رسمی در 24بهمن سال 1336 تهران را به مقصد سنت موریتز ترک کرد تا منتظر تصمیم شاه و دربار باقی بماند. وی میگوید در تمام این مدت سعی میکرد موضوع را از اطرافیان پنهان نگاه دارد و در مجامع همواره شاد و لبخندزنان بهنظر آید. هرچند بعد از یک تماس تلفنی با شاه و زمانی که از شاه درباره نتیجه جلسات پرسیده، با آنکه شاه به او گفت «هنوز جلسات ادامه دارد و من سعی خودم را میکنم! شما هم بهتر است چند روزی صبر کنید تا خودم به شما تلفن کنم.» اطمینان حاصل کرد که دیگر هیچ امیدی نیست!
یک ماه بعد از خروج ثریا از کشور، تصمیم شاه و دربار مبنی بر طلاق بهطور رسمی از طریق مجلس شورای ملی اعلام شد. در بیانیهای به این مناسبت با ابراز «کمال تأسف و تألم و با تذکر اینکه ثریا پهلوی در تمام مدت همسری شاهنشاه از هیچ گونه خدمت و عطوفت و خیرخواهی نسبت به ملت ایران خودداری نفرموده و از هر حیث شایستگی مقام شامخ خود را داشتهاند» اعلام شد حاضران در هر دو جلسه «به اتفاق آرا اظهار کردند که ولیعهد ایران باید از نسل بلافصل شخص اعلیحضرت محمدرضاشاه پهلوی باشد [محمدرضاشاه و ثریا با وجود] کمال علاقه و محبتی که فیمابین وجود دارد، تنها به خاطر مصالح عالیه کشور از احساسات شخصی خود صرفنظر کرده و تصمیم به جدایی اتخاذ فرموده اند.»
روایت ثریا از ماجرا متفاوت است؛ وی میگوید با توجه به برخوردهای سرد شاه، مطمئن شده بود که بازگشتی در کار نخواهد بود. با این حال پیش از اعلان رسمی طلاق هیأتی از طرف شاه به دیدار او آمدند تا آخرین راه حل را پیش پای او بگذارند و از ثریا بخواهند «با ازدواج دوم شاه موافقت کند و همچنان ملکه اول کشور باقی بماند!» ثریا از این پیشنهاد عصبانی میشود و میگوید این بهانهای بیش نیست و شاه نیز خود میدانسته که او چنین پیشنهادی را نخواهد پذیرفت.
ثریا اسفندیاری بعد از باخت در قماری که خود پیشنهاد کرده بود به ایتالیا رفت و ضمن معاشرت با تنی چند از ستارگان و دست اندرکاران سینما در چند فیلم به بازی پرداخت.
ملاحظات دربار درباره شهرت ملکه سابق باعث شد تا نسبت به حضور ثریا در سینما حساسیتهای جدیدی به وجود بیاید. گفته میشود امتیاز فیلم هایی که او در آنها نقش آفرینی کرده بود همگی توسط دولت ایران خریداری شد تا به نمایش عمومی درنیاید تا مبادا آن چهرهای که رسانهها درباره «ملکهای با چشمهای زمردین» ساخته بودند به کلی تغییر کند!
به خود ثریا نیز مبالغ هنگفتی بابت مهریه و مخارج دیگر پرداخت شده بود هرچند توقعات او تمامی نداشت. طبق خاطرات اسدالله علم، ثریا در سال 1354 در نامهای از شاه خواست که آپارتمانی در پاریس برایش خریداری شود و شاه نیز با آن موافقت کرد ولی یک سال بعد در آبان 1355 با تقاضای مستمری ماهانه به مبلغ شش تا هفت هزار دلار از طرف او مواجه شد که این بار شاه را به خشم آورد!
ثریا هیچ گاه به ایران بازنگشت و با این عقیده که «حق دارم از موهبت زندگی لذت ببرم» به سیر و سیاحت بسیار در نقاط مختلف جهان پرداخت. سرانجام در سوم آبان 1380 در آپارتمان خود در پاریس از دنیا رفت. اموال او که برآوردها آن را مبلغی بیش از 50 میلیون یورو نشان میدهند طبق وصیت وی به سه سازمان خیریه فرانسوی حامیان حیوانات، حمایت از افراد ناتوان در فرانسه و صلیب سرخ فرانسه اعطا شد تا به وضوح مشخص شود ایران و ایرانیان هیچ گاه بخشی از «همه آنچه به جان [او] بسته بود» نبودهاند.
منبع: روزنامه ایران
اعتمادآنلاین| یکی از موضوعاتی که همیشه برای صاحبنظران و کارشناسان مسائل تاریخی مهم بوده است، رجوع به خاطراتی است که گاه توسط سیاستمداران و گاه توسط اطرافیان آنها انگاشته شده است. در حقیقت بررسی این منابع توانسته است کمک شایانی به شناخت هر چه بهتر و درک هر چه عمیقتر مقاطع مختلف تاریخی نماید.
در این میان نوشتن خاطرات شخصی در دوران محمدرضا پهلوی جایگاه ویژهای داشته است؛ به نحوی که اطرافیان وی همچون حسین فردوست که روابط بسیار نزدیکی با شخص محمدرضا داشت به این کار اقدام ورزیده اند. شاید یکی از کسانی که کمتر مجال پرداختن به خاطرات او فراهم شده باشد، همسر دوم محمدرضا یعنی ثریا اسفندیاری است. وی با توجه به این که مدت کوتاهی همسر محمدرضا بود و نتوانست فرزندی برای محمدرضا ولیعهدی به دنیا بیاورد، همواره در میان همسران شاه زیر سایه فرح پهلوی قرار گرفته است. بدین ترتیب پژوهش زیر بر آن است تا با نگاهی گذرا خاندان پهلوی را از دریچه نگاه همسر دوم وی بنگرد و مورد کنکاش قرار دهد.
ثریا
ثریا اسفندیاری همسر دوم محمدرضا پهلوی اصالتی بختیاری داشت. در اصفهان به دنیا آمد و مدتی بعد رهسپار آلمان شد. وی در خاطرات خود علت ترک وطن توسط خانواده را غضب رضاشاه عنوان میکند.
در حقیقت رضاشاه که قراردادی تازه با کمپانی نفت ایران و انگلستان به امضا رسانده بود، زمینهای نفت خیز را که متعلق به خانواده ثریا بود به بهایی اندک صاحب شد. عموی ثریا که در آن مقطع وزیر جنگ بود با این کار رضاشاه مخالفت ورزید. بدینترتیب شیوه حکومت رضاشاه که صفت خودکامگی و به دور از قانون را یدک میکشید متوجه ایل بختیاری نیز شد. عمویش در زندان کشته شد و دیگر اعضای خانواده به زندان افتادند. بدین ترتیب میتوان دریافت که نگاه او نسبت به پدر شاه چگونه میتوانست باشد.
ثریا از طریق یکی از نزدیکان خاندان پهلوی برای ازدواج به محمدرضا معرفی شد. به عبارتی بهتر با واسطهای با شمس خواهر شاه آشنا شد و همین امر زمینه وصلت او با خاندان پهلوی را فراهم کرد. انتخاب وی توسط شمس به زعم ثریا پیشینهای سیاسی داشت. در حقیقت شمس نقش خود را در دربار در مقایسه با اشرف کمرنگ میدید.
شمس میخواست با صورت دادن این وصلت به محمدرضا نزدیکتر شود و موازنه قوا را در دربار به سود خود رقم زند. این موضوع حتی بعد از ازدواج ثریا با شاه ادامه داشت. در حقیقت خواهران شاه یعنی شمس و اشرف تلاش میکردند هر کدام به نحوی ملکه را به سمت خود بکشانند و به او نزدیک شوند تا بتوانند مقاصد خود را در دربار به پیش برند.
اما مسئله جالب توجه این بود که ثریا هر دو را به چشم دشمن میدید. به زعم خودش شمس میخواست دوستی مرا جلب کند و اشرف به موقعیت و جایگاه من نزد شاه حسد و رشک میورزید.
در مورد خصوصیات روانشناختی این دو خواهر نیز ثریا نظر مثبتی نداشت. در قسمتی از خاطراتش میگوید «شمس حساستر و زودرنج تر بود. یک اتفاق ساده ناراحتش میکرد. مرا سرزنش میکرد چرا مفتون پیراهن یا کلاه تازهاش نشدهام، چرا پیش از آنکه وارد آستانه در شود به پیشوازش نرفتهام و نبوسیدمش. چرا سر میز شام کنارش ننشستم و یا چرا لحظهای به اشرف بیشتر توجه کردهام. آثار دوران کودکی بر روحشان بسیار سنگینی میکرد. دورانی که سایه سنگین پدر دائم در ذهنشان مجسم میشد. به تعبیر خود ثریا شبح رضاشاه هنوز بالای سر شمس و اشرف بود.»
اما در مورد خواهر دیگر محمدرضا نظرش مثبتتر بود. فاطمه خواهر دیگر محمدرضا که از زن دیگر رضاشاه بود زنی مطیع و آرام بود و جاهطلبیهای شمس و اشرف را نداشت. در مجموع رابطه عروس و خواهر شوهری مرسوم و سنتی میان ایرانیان در نگاه ثریا کاملا مشهود بود.
تنها برادری که با محمدرضاشاه از یک مادر بود علیرضا پهلوی نام داشت. نکته جالب توجه در مورد علیرضا این بود که بر خلاف آنچه در مورد حسادت وی به محمدرضا رواج داشت او هرگز علاقه ای به سیاست نشان نمیداد.
در حقیقت این شایعه که مخالفان شاه میخواهند گرد علیرضا جمع شوند و محمدرضا را از سلطنت خلع کنند به نظر ثریا کذب محض بود. به نظر ثریا، علیرضا آنقدر برادرش را دوست داشت که به جایگاه محمدرضا حسادت نداشته باشد و یا با مخالفانش همدست نشود. ثریا بر این عقیده بود که علیرضا اصلا اهل سیاست نبود. به تعبیر خود وی به مسائل سیاسی علاقهای نشان نمیداد و تنها اهل شکار بود. برادر دوم محمدرضا یعنی غلامرضا نیز اهل ورزش بود. او صراحت لهجه خاصی داشت و بسیار رکگو بود.
ثریا در مورد تاج الملوک مادر محمدرضا نیز دیدگاه خاصی داشت. به تعبیر وی تاجالملوک سعی داشت «در زیر ظاهری خیلی نمایان یک اقتدار نرمش ناپذیر را به همه نشان دهد.»
همسر دوم شاه او را بیمار میدانست. به زعم ثریا ملکه مادر نتوانسته بود درد ناشی از کنارگذاشتن رضاشاه از سلطنت را فراموش کند و همواره احساس حسد و رشک را در چهره او میدید. از نظر ثریا او تنها کسی بود که در برابر اقتدار رضاشاه میتوانست بایستد. ثریا او را نیز حسود میدانست و دیدگاه چندان مثبتی از مادر شاه نداشت. در کل ثریا تلاش میکرد به عنوان ملکه شخصیتی مستقل از مادر شاه و خواهران وی داشته باشد.
ثریا در مورد محمدرضا میگوید با وجود اینکه محمدرضا پیش از ازدواج با من معشوقههای بسیاری داشت اما تا حدودی خجالتی بود. چون در مدارس نظامی تعلیم دیده بود، به انضباط عادت کرده بود و در بسیاری از مواقع دوست نداشت احساسات خود را بیان کند.
همچنین قادر نبود کلمات عاشقانه را بر زبان بیاورد و بیشتر با نگاهش حرف میزد. محمدرضا دل پردردی از وقایع روزگار خود داشت.
از ازدواج مصلحتیش با فوزیه و شکست این ازدواج با وجود مادری تندخو و نرمش ناپذیر، وضعیت بیثبات کشور در آن ایام و سایه سنگین و همیشه حاضر پدرش که خود محمدرضا در وصف وی میگفت بیش از اندازه مقتدر و متصلب بود. با این حال از پدرش با احترام سخن میگفت و نقش وی را در توسعه و آبادانی ایران بسیار پررنگ میدانست. محمدرضا دوست داشت دیگران را داوری و قضاوت کند.
کوچکترین بدگویی نسبت به خود را تحمل نمی کرد. از تملق و چاپلوسی درباریان لذت میبرد؛ مانند اکثر ایرانیان بسیار زودرنج و نازک نارنجی بود و کوچکترین انتقادی را بر نمیتافت و از سعه صدر برخوردار نبود.
یکی از مسائلی که شاید کمتر بدان پرداخته شده است اما از نظر ثریا دور نماند توهمی است که شاه دچار آن شده بود. به دلیل اینکه چند مرتبه شاه از مرگ نجات یافته بود دچار این توهم شده بود که او منجی کشور است و برای احیای عظمت ایران مامور شده است و در این راه خداوند حافظ او خواهد بود.ثریا
ثریا هنگامی که به شدت مریض شده بود و در بستر بیماری بود، محمدرضا گاه و بیگاه به او سر میزد و تلاش میکرد درد ناشی از بیماری را برای او قابل تحمل سازد. یکی از روزها سخنانی از محمدرضا مطرح میشود که به خوبی این موضوع را آشکار میسازد. ثریا میگوید شاه بر بسترم نشست و گفت که وی نیز در کودکی به شدت بیمار شده بود و به تب شدیدی مبتلا گردید. ناگهان در همان حالت بیمارگونه در خواب حضرت علی (ع) را مشاهده میکند که ظرف آبی را به سوی او میبرد. وی ظرف آب را میگیرد و مینوشد و فردای آن روز دیگر اثری از تب در او مشاهده نمیشود. شاه آن را یکی از معجزاتی میداند که به وی اعطا شد.
شاه خداوند را حافظ و نگهبان خود و خانوادهاش میداند. همچنین ثریا به حادثه دانشگاه تهران اشاره میکند. حادثهای که در آن علیرغم شلیک گلولههای متعدد به سمت شاه، وی جان سالم به در میبرد و جز چند زخم سطحی اثری از آن باقی نمیماند. تروری که نافرجام میماند و شاه از آن برای مقاصد سیاسی استفاده میکند.
حزب توده مسئول این ترور شناخته میشود و اعضای حزب توسط دولت تسویه میشوند و تحت فشار قرار میگیرند. ثریا با ظریفبینی و نکتهسنجی خاصی میگوید اگر محمدرضا اینقدر فردی معتقد بود پس چرا با مرجعیت دینی برخورد مناسب نداشت و همواره تلاش میکرد نقش دین را در زندگی مردم کمرنگ سازد و کشور را به سمت غربیشدن سوق دهد.
در مجموع ثریا نسبت به درباریان و به صورت خاص خواهران و برادران و خویشاوندان نزدیک شاه نظر مثبتی نداشت و همواره آنها را در رقابت با یکدیگر میدید. تلاش ثریا نیز این بود که به زعم خود در قبال آنها بیطرفی اتخاذ کند. نه چندان دوستانه و نه خیلی سرد و بی روح. خود ثریا میگوید «من در نظر آنها زنی سرد و بی روح و بیاعتنا بودم.»
منبع: موسسه مطالعات تاریخ
ملکه ثریا اسفندیاری بختیاری- همسر دوم شاه ایران- AFP
در بیست سالی که فرح دیبا ملکه بود، سیاست در ایران با پدیده جدیدی روبهرو شد که در تاریخ چند هزارساله پادشاهی در ایران نمونه آن دیده نشده بود.
حضور یک زن در مقام رسمی همسر پادشاه که تا پیش از او در میان پرشمار همسران شاه تقسیم میشد و ثمرهای جز پردهنشینی و تلاش برای فرزند آوری برای همسران شاه نداشت در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی تغییر کرد.
محمدرضا پهلوی ششساله بود که پدرش پادشاه شد.
برخلاف سنت مرسوم سلسله قاجار در منزوی نگهداشتن ولیعهد، محمدرضای نوجوان برای تکمیل تحصیلات خود به مدارس درجه اول سوئیس فرستاده شد.ثریا
۲۲ ساله بود که شاه شد و زمام امور را در کشوری به دست گرفت که تا نیمه از شمال و جنوب در اشغال قوای بیگانه بود.
شاید شکلگیری شخصیت او درجایی بهدوراز سنتهای مرسوم درباری و تحصیل طولانیمدت در اروپا باعث شد نگاه او به وضعیت زنان با تمام شاهان گذشته ایران تفاوت اساسی داشته باشد.
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
هر چه بود اما حضور فرح دیبا نقشی انکار نشدنی در به ثمر نشستن ایدههای مترقی محمدرضا شاه داشت.
شاید اگر ازدواج دوم محمدرضا پهلوی با ثریا اسفندیاری به علت نداشتن فرزند به پایان نمیرسید، شاه جوان در نظر داشت که ثریا این نقش پررنگ را بهعنوان ملکه در ایران بر عهده گیرد.
برای او بهعنوان ملکه ایران نشانی طراحی و ساخته شد که تا به امروز از معدود نشانهای ساختهشده برای زنان خانواده سلطنتی است و البته زیباترین آنها.
نشان آبیرنگ هفتپیکر که جایگزین نشان آفتاب قاجاری شد، بهافتخار ملکه ثریا ساخته شد. ثریا نام دیگری برای خوشه پروین یا هفتپیکر است.
این نشان سلطنتی از طلا ساختهشده و با جواهرات تزئین شده است.
سطح دایره مرکزی با مینای آبی پوشید شده و یک حلقه مینای سفید آن را در برگرفته است که روی آن ۲۴ ستاره طلایی نقش شده است. سپس شش جفت نیم حلقه طلایی به آن افزودهشده و در بالای آن تاج پهلوی سلطنتی حکشده است.
اما ثریای تحصیلکرده، جوان و زیبا که میتوانست بهراحتی الگوی موردنظر همسرش در ایران باشد، علاقه چندانی به مقام سلطنتی و ایفای وظایف درباری نداشت.
نشان هفتپیکر پس از او بر سینه فرح دیبا نشست. دختر جوان دانشجویی که ملکه ایران شد.
شهبانوی جدید برخلاف دو همسر قبلی شاهنشاه، اجازه نداد مناسبات سنتی درباری او را از وظایفی که بهعنوان اولین ملکه رسمی ایران به او دادهشده بود، دور کند.
تولد ولیعهد باعث شد که دغدغه جانشینی و ولایتعهدی بعد از سالها از دربار ایران دور شود.
نشان هفتپیکر بعدها با نشان رسمی دیگری که اختصاصاً برای فرح پهلوی طراحی و ساختهشده بود جایگزین شد. این نشان که دارای طرحی خورشیدی شکل است در مرکز با مینای سرمهایرنگ تزیینشده که تاج پهلوی به رنگ طلایی در مرکز این دایره قرارگرفته است.
تمامی این نشانها با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران از اعتبار ساقط شدند و اعتبار خود را از دست دادند، همچون بسیاری از قوانین پیشرو که محمدرضا پهلوی باوجود مخالفت روحانیون مذهبی در ایران، تصویب و اجرا کرد.
بسیاری بر این عقیده هستند که توانمندی ملکه در اداره امور مربوط به دفتر او که از هنر و بهداشت تا آموزشوپرورش را در برمیگرفت و اصرار و تلاش او باعث شد که آخرین شاه ایران در اجرای این قوانین پیشرو مصممتر باشد.
برای اولین بار در ایران در زمان محمدرضا شاه پهلوی، همسر شاه علاوه بر مقام ملکه تا رسیدن ولیعهد به بیستسالگی، نایبالسلطنه ایران بود.
حضور فرح پهلوی در سیاست ایران در قرن بیستم تنها به نشانها و افتخارات سلطنتی و تشریفات درباری مربوط به ملکه ختم نمیشود.
تأثیر او در تغییر روح سیاست مردانه ایران و تلاش برای ارتقا وضعیت زنان و کودکان باعث شده است که چهل سال پس از مرگ محمدرضا پهلوی، لبه تیز نقدهایی که به سلطنت محمدرضا پهلوی میشود، با رسیدن ملکه، کند میشوند.