Sardascht (persisch سردشت; Kurdisch: Serdeşt, auch Zerdeşt) ist eine Stadt in der iranischen Provinz West-Aserbaidschan. Sardasht ist hauptsächlich von Kurden bewohnt.
Der Name der Stadt soll sich von persisch زَردُشت Zardošt (Zarathustra) ableiten. Sie hat mehr als 41.000 Einwohner und befindet sich auf 1300 Metern Höhe südwestlich des Urmiasees.
Zu den Besonderheiten der Region gehört die Geravan-Mineralquelle, die für die Therapie von Hauterkrankungen genutzt wird.[2]
Sardascht war die erste Stadt, die vom Irak während des ersten Golfkrieges (1980–1988) mit Chemiewaffen angegriffen wurde. Am 28. Juni 1987 wurden vier 250 kg Bomben mit Senfgas von der irakischen Luftwaffe über der Stadt abgeworfen. Dabei starben über 100 Iraner und Kurden und Hunderte wurden verletzt.[3] Dieser Angriff ereignete sich vor dem Giftgasangriff auf Halabdscha und erreichte nicht die Weltöffentlichkeit. Die Bevölkerung von Sardascht besteht überwiegend aus Kurden.
سَردَشت از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی مرکز شهرستان سردشت است، که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم فدرال کردستان عراق همسایه‌است.[۲] بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت این شهر برابر با ۶۸۱۶۵ نفر بوده‌است.[۱] ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۴۸۰ متر می‌باشد.[۳]
سردشت در پای کوه گرده سور بر روی دشتی در ارتفاع به وسعت ۵/۲ کیلومتر مربع و با ارتفاع ۱۴۸۰ متر از سطح دریا و طول جغرافیایی ۴۵٫۵۳ شرقی و عرض ۳۶٫۲۵ شمالی بر کنار چشمه آبی رو به شرق مشرف به رودخانه کلو قرارگرفته‌است. آب آشامیدنی شهر و قسمت اعظم آب زراعتی زمین‌های اطراف شهر از این چشمه که کانون آبگیر کوه گرده سور کوههای مرزی می‌باشد تأمین می‌گردد.[۴]
از بوکان ۱۰۵ کیلومتر (از طریق جاده شوسه) و از طریق مسیر بوکان-خلیفان-ربط ۱۳۰ کیلومتر و از مهاباد ۱۲۵ کیلومتر؛ همچنین با خانا یا پیرانشهر ۹۰ کیلومتر و از بانه نیز ۶۰ کیلومتر فاصله دارد.
سردشت در دل رشته کوههای مرزی و در ۳۵ کیلومتری اقلیم کردستان عراق و نزدیکترین شهر اقلیم به آن شهر قلعه دزه است.[۵]
مردم این شهر کردزبان بوده و با کردی سورانی و لهجه (مکریانی) صحبت می‌کنند. مردم سردشت پیرو مذهب سنی شافعی هستند.[۳] این شهر و بعضی از آبادی‌های اطرافش در جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراق بمباران شیمیایی شد.[۶]
سر دشت
از جاذبه‌های گردشگری سردشت می‌توان به آبشار شلماش (در فاصله ۸ کیلومتری شهر، گردنه زمزیران بین سردشت و مهاباد، آبشار رزگه در منطقه آلان، آبشار چکوو تفرجگاه خدرآباد و آب معدنی گراوان در ۲ کیلومتری شهر ربط و روستای زیبایی بیوران اشاره کرد.
شهرستان سردشت دارای سه بازارچه مرزی کیله (رسمی) و قاسم خان و اشکان (موقت) می‌باشد.
برخی براین باورند که سردشت (زَردَشت) از آنجا که این نام را در کُردی «زرتشت» و «زرادشتر» می‌خوانند. عقیده دارند که سردشت از نام زرتشت گرفته شده باشد که بعد از حمله اعراب به ایران به سردشت تغییر نام پیداکرده باشد.[۷][۸]
همچنین سردشت می‌تواند از دو قسمت (سر) و (دشت) باشد که به معنی دشتی است که تا رودخانه زاب ادامه دارد.[۸]
سردشت قبل از اسلام در ضلع شمال غربی شهر کنونی در کنار چشمه آبی بزرگ قرار داشته و مدتی به نام «نیزه رو» نامیده می‌شد و دارای پنج برج و با روی محکمی بوده که آثار آن هنوز پیداست. سردشت یکی از مناطق تاریخی و باستانی است که هنوز آثار متعددی از آن شناسایی نشده و دست نخورده مانده یا به غارت رفته‌است. در نزدیکی سردشت آثار قلعهای مربوط به دوره اشکانیان به نام (وارش قاضی آوا) وجود دارد.[۸]
نیروی هوایی عراق از ۷ تیر۱۳۶۶ با استفاده از بمب‌های شیمیایی در چهار نقطه پرازدحام شهر سردشت (از توابع استان آذربایجان غربی) انجام شد. در این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند.[۹]
سردشت در دامنه کوه گرده سور (Gerde Sûr) گسترده شده‌است، کوهستان‌های قندیل در شمال غربی سردشت قرار دارند.
سردشت از شمال با پیرانشهر و مهاباد، از شرق با بوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه‌است. سردشت از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل(هولیر) و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه‌است. همچنین سردشت دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز با کردستان عراق می‌باشد.
منطقه سردشت کوهستانی، ناهموار پوشیده از جنگل با وسعت ۱۶۶۰ کیلومتر مربع می‌باشد. از کوههای مرتفع منطقه سردشت می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:[۱۰]
مردم سردشت به زبان کردی سورانی و با لهجه مکریانی (مُکُریانی) صحبت می‌کنند. البته مردم منطقه سردشت نیز با لهجه مکریانی خود تکلم می‌کنند که تفاوت های کوچکی با لهجه مکریانی رایج در مهاباد و پیرانشهر دارد. زبان کردی موکریانی شاخه‌ای از کوردی مرکزی محسوب می‌شود و قرابت‌های همسان با سورانی هولیر در استان اربیل و سورانی بابانی استان سلیمانیه در کردستان عراق دارد. مکریان نام امارت تاریخی است که پیش از قانون جدید تقسیمات کشوری به منطقه‌ای در شمال غربی ایران گفته می‌شد که شامل شهرستانهای تکاب، بانه، سقز، شاهین دژ، بوکان، سردشت، اشنویه، مهاباد و پیرانشهر و نقده می‌شد. منطقه رانیه و پژدر و قلادزه در کردستان عراق نیز به لحاظ قرابت زبانی و فرهنگی نیز به مکریان نزدیک است.
ژاک دمورگان فرانسوی در سال ۱۲۸۶ که طی یک سفر توریستی از شهر سردشت دیدن کرده، جمعیت این شهر را ۱۵۰۰ نفر ذکر کرده‌است. در نخستین سرشماری در سال ۱۳۳۵ خورشیدی جمعیت این شهر ۲٫۶۴۵ بوده و در سال ۱۳۵۵، جمعیت آن به ۱۰۲۰۷ نفر رسیده که نسبت به دورهٔ قبل ۸۹/۵ درصد، رشد داشته‌است. بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ جمعیت شهر سردشت با ۸۱/۱ رشد به ۴۱۲۳۰ افزایش یافته‌است.[۱۱]
از امکان تاریخی و گردشگری سردشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[۱۲]
رودخانه زاب به طول ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر که از کوههای کردستان سرچشمه می‌گیرد و به طرف مغرب ایران خارج از مرز در کشور عراق به رود دیاله و سد دوکان و سپس به دجله می‌پیوندد. شاخه‌ای از زاب صغیر (که لوی) از کوههای شمال غرب پیرانشهر (سیاه کوه با ارتفاع ۳۵۷۸ متر) شروع شده و ضمن دریافت آب از شعباتی مانند لاوین، بادین وارد تنگ گرژال می‌شود آنگاه در دشت که لوی ۶ کیلومتری سردشت جریان پیدا می‌کند آنگاه از زیر پل فلزی (سردشت- مهاباد- بانه) عبور می‌کند و در پیچ وخم کوهستان جریان پیدا می‌کند و شعبات دیگری مانند چم شلماش و رزگه را دریافت می‌کند و آنگاه مرز بین ایران و عراق را در منطقه آلان تشکیل میدهد؛ و بعداً به نام چم تیت وارد خاک عراق شده و سپس با دریافت شعبات مهم دیگر به دریاچه دکان عراق می‌ریزد و به دجله می‌پیوندد.
یکی از پل‌های موجود بر رودخانه زاب صغیر پل قلا تاسی یا قلاتاسیان است که به مرور زمان و همچنین بالا آمدن آب موجب تخریب لایه‌های سست سطحی آن شده طول پل شمالی- جنوبی است و در حقیقت به استثنای یکی از ستون‌های شمالی سنگ چینی که ملاط ان تقریباً از پایه شروع شده بقیه ستون‌ها را نگ‌های طبیعی طرفین پل که ناشی از شیب تند کوهستانی و آخرین دامنه آن است با سه ستون سنگی نیمه تمام طبیعی که هر کدام با سنگ چینی محکم پایه‌های اصلی پل را تشکیل می‌دهند ساخته شده‌است. این پل بر سر راه قدیمی میر آباد به مهاباد در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک بنا شده نزدیکترین روستا به پل قلاتاسیان از سمت غربی روستاهای نبی آوا و موسالان است. احتمالاً این پل در اواسط قرن سیزدهم هجری و به دستور شیخ مولانا از مریدان شیخ یوسف الدین برهان بنا شده باشد و به گفته‌ای به پل مولانا نیز شهرت دارد.
حمام قدیمی (گرمابهٔ بیستون) در داخل شهر که به دستور زمان عزیزخان مکری سیاستمدار کُرد در دوره قاجار ساخته شده‌است.
محوطه‌های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده‌اند، را می‌توان به عنوان بستر و زمینه‌ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.[نیازمند منبع]
سردشت دارای سه بازارچه فعال مرزی قاسم رش، کیله و بیژوه در منطقه آلان است؛ که از طریق گمرک قضایی و بازارچه کیله در سال ۱۳۸۹ ۵۷ میلیون دلار کالا صادر شده‌است.[نیازمند منبع][تحقیق دست‌اول؟]
سردشت مبدأ صدور کالاهای خارجی به بازارچه‌ها و پاساژهای شهرهایی چون بانه، مهاباد و پیرانشهر و حتی ارومیه، می‌باشد. جالب توجه اینکه این در شهرهای مذکور کالاها با قیمت‌های گزاف تر فروخته میشوند ولی در شهر سردشت با قیمت نازل می‌توان آنها را خرید.
همچنین سردشت دارای گمرک و مرز زمینی کیله با کردستان عراق می‌باشد که درحال تبدیل شدن به مرز بین‌المللی است. فاصله سردشت از طریق راه آسفالته با مرز ۱۴ کیلومتر و فاصله هوایی سردشت با نقطه صفر مرزی کیله ۸ کیلومتر می‌باشد، و فاصله سردشت با قلادزه (قلعه دیزه) ۳۵ کیلومتر و با رانیه ۶۵ کیلومتر و با هولیر (اربیل) ۲۰۰ کیلومتر می‌باشد. با افتتاح مرز بین‌المللی کیله، سردشت به دروازه ترانزیت ایران در شمال غرب به کردستان عراق، ترکیه، سوریه و حوزه مدیترانه تبدیل می‌شود.[نیازمند منبع]
شهر سردشت دارای جاده مستقیم با شهرهای بوکان، ارومیه، مهاباد، بانه و پیرانشهر می‌باشداست که البته جاده بوکان به طول ۱۰۵ کیلومتر شوسه و فقط ۵۵ کیلومتر از سمت بوکان، آسفالت بوده و بزودی قرار است کامل آسفالته بشود.
سردشت دارای جاده آسفالته مناسب با کشور عراق و اقلیم کردستان عراق می‌باشد.
ترمینال سردشت دارای سرویس‌های منظم روزانه به شهرهای بوکان، ارومیه، مهاباد، نقده، پیرانشهر، اشنویه، مراغه، تبریز، تهران، سقز، و بانه می‌باشد.
مختصات: ۳۶°۱۳′ شمالی ۴۵°۲۹′ شرقی / ۳۶٫۲۱۷°شمالی ۴۵٫۴۸۳°شرقی / 36.217; 45.483
شهرستان سردشت یکی از شهرستانهای مرزی و کردنشین[۱] استان آذربایجان غربی است که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم کردستان عراق همسایه است. مرکز این شهرستان، شهر سردشت بوده و مردم این شهرستان کردزبان می‌باشند و با با لهجه سورانی موکریانی صحبت می‌کنند.[۱]
سردشت از شمال و شمال شرق با پیرانشهر و مهاباد، از شرق با بوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه است. سردشت از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه است. همچنین سردشت دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز با کردستان عراق
است.[۱][۲]
جمعیت این شهرستان براساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۰۴۱۴۶ نفر بوده‌است که از این تعداد ۵۲۴۹۴ نفر آنان مرد و ۵۱۶۵۲ نفر آنان زن بوده‌اند.[۳] و در سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۱۱۱٬۵۹۰ نفر بوده‌است.
برخی بر این باورند که سردشت (زَردَشت) از آنجا که این نام را در کُردی «زرتشت» و «زرادشتر» می‌خوانند. عقیده دارند که سردشت از نام زرتشت گرفته شده باشد که بعد از حمله اعراب به ایران به سردشت تغییر نام پیدا کرده باشد. همچنین سردشت می‌تواند از دو قسمت (سر) و (دشت) باشد که به معنی دشتی است که تا رودخانه زاب ادامه دارد.
سر دشت
ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر هفتم تیرماه سال ۱۳۶۶این شهر مورد حمله شیمیایی جنگنده‌های عراقی قرار گرفت، هفت بمب شیمیایی به این شهر اصابت کرد که چهار عدد از آنها به مرکز شهر و سه بمب دیگر در یک دره نزدیک روستاهای سردشت فرود آمد.
در این بمباران [۱][پیوند مرده] ۱۰۹ نفر از ساکنان شهر کشته شدند. همان سال وزارت امورخارجه در نامهای به سازمان ملل تعداد کشته، مجروح و بازماندگان بمباران را چهار هزار و ۶۰۰ نفر اعلام کرد.[۲]
ناحیه سردشت به دلیل وجود جاذبه‌های طبیعی – محیطی و مناظر بکر و فوق‌العاده و همچنین آداب و رسوم و ویژگی‌های ناحیه در استان و حتی کشور یک محدوده جغرافیایی استثنائی است. جاذبه‌های طبیعی – محیطی از جمله (آبشار شلماش در فاصله ۸ کیلومتری شهر، گردنه زمزیران بین سردشت و مهاباد، آبشار رزگه در منطقه آلان، آبشار چکوو تفرجگاه خدرآباد و پردانان و دره گرژال در جاده سردشت به پیرانشهر، دشت وزنه در دامنه کوهستان‌های قندیل، دشت باژار، تفرجگاه و مصیف زوران، تفرجگاه بیوران و باساوه، کانی گراوان در کیلومتر ۱۵ جاده مهاباد، و وجود ۹۰٬۰۰۰ هکتار جنگل در سطح ناحیه و چشمه سارهای متعدد، جاذبه‌های فرهنگی (آداب و رسوم خاص)، آثار تاریخی و باستانی ناحیه (از جمله قلعه باستانی ربط در ۱۵ کیلومتری شهر مربوط به هزاره قبل از میلاد، شهر موساسیر مربوط به دوران مادها، مربوط به دوره اشکانیان در فاصله ۲ و ۳ کیلومتری شمال شهر، محوطه تاریخی ساوان در فاصله ۲۵ کیلومتری شهر، پل قلاتاسیان مربوط به دوره سامانیان، حمام قدیمی در داخل شهر مربوط به دوره عزیزخان موکری وزیر کرد که مربوط به دوران قاجاری است و محوطه‌های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده‌اند[نیازمند منبع]، را می‌توان به عنوان بستر و زمینه‌ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.
شهرستان سردشت دارای دو بازارچه فعال مرزی کیله و بیژوه در منطقه آلان است؛ که از طریق گمرک قضایی و بازارچه کیله در سال ۱۳۸۹ ۵۷ میلیون دلار کالا صادر شده‌است.
سردشت مبدأ صدور کالاهای خارجی به بازارچه‌ها و پاساژهای شهرهایی چون بانه، مهاباد و پیرانشهر و حتی ارومیه، می‌باشد. چالب توجه اینکه این در شهرهای مذکور کالاها با قیمت‌های گذاف تر فروخته میشوند ولی در شهر سردشت با قیمت نازل می‌توان آنها را خرید.
شهرستان سردشت بهترین و نزدیکترین شهر آذربایجان غربی به شهرهای اقلیم کردستان، عراق، و حوزه مدیترانه می‌باشد. در آینده‌ای نزدیک مرز بین‌المللی کیلا در سردشت افتتاح خواهد شد که نزدیکترین مسیر از تهران و مرکز کشور به شهرهای هولیر (اربیل) و دهوک و سلیمانیه خواهد بود.
همچنین سردشت دارای گمرک و مرز زمینی کیله با کردستان عراق می‌باشد که در حال تبدیل شدن به مرز بین‌المللی است. فاصله سردشت از طریق راه آسفالته با مرز ۱۴ کیلومتر و فاصله هوایی سردشت با نقطه صفر مرزی کیله ۸ کیلومتر می‌باشد، و فاصله سردشت با قلادزه (قلعه دیزه) ۳۵ کیلومتر و با رانیه ۶۵ کیلومتر و با هولیر (اربیل) ۲۰۰ کیلومتر می‌باشد. با افتتاح مرز بین‌المللی کیله، سردشت به دروازه ترانزیت ایران در شمال غرب به کردستان عراق، ترکیه، سوریه و حوزه مدیترانه تبدیل می‌شود.[۴]
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابر آن چه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:[۳]
دهستانهای بخش مرکزی
دهستانهای بخش وزینه
بخش مرکزی شهرستان سردشت یکی از بخش‌های تابعه شهرستان سردشت در استان آذربایجان غربی در شمال غربی ایران است.[۱]
دهستانهای بخش مرکزی
شهرها: سردشت و ربط
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش مرکزی شهرستان سردشت در سال ۱۳۸۵ برابر با ۷۳۹۴۵ نفر بوده است.[۲]
مختصات: ۳۶°۱۳′ شمالی ۴۵°۲۹′ شرقی / ۳۶٫۲۱۷°شمالی ۴۵٫۴۸۳°شرقی / 36.217; 45.483
شهرستان سردشت یکی از شهرستانهای مرزی و کردنشین[۱] استان آذربایجان غربی است که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم کردستان عراق همسایه است. مرکز این شهرستان، شهر سردشت بوده و مردم این شهرستان کردزبان می‌باشند و با با لهجه سورانی موکریانی صحبت می‌کنند.[۱]
سردشت از شمال و شمال شرق با پیرانشهر و مهاباد، از شرق با بوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه است. سردشت از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه است. همچنین سردشت دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز با کردستان عراق
است.[۱][۲]
جمعیت این شهرستان براساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۰۴۱۴۶ نفر بوده‌است که از این تعداد ۵۲۴۹۴ نفر آنان مرد و ۵۱۶۵۲ نفر آنان زن بوده‌اند.[۳] و در سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۱۱۱٬۵۹۰ نفر بوده‌است.
برخی بر این باورند که سردشت (زَردَشت) از آنجا که این نام را در کُردی «زرتشت» و «زرادشتر» می‌خوانند. عقیده دارند که سردشت از نام زرتشت گرفته شده باشد که بعد از حمله اعراب به ایران به سردشت تغییر نام پیدا کرده باشد. همچنین سردشت می‌تواند از دو قسمت (سر) و (دشت) باشد که به معنی دشتی است که تا رودخانه زاب ادامه دارد.
سر دشت
ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر هفتم تیرماه سال ۱۳۶۶این شهر مورد حمله شیمیایی جنگنده‌های عراقی قرار گرفت، هفت بمب شیمیایی به این شهر اصابت کرد که چهار عدد از آنها به مرکز شهر و سه بمب دیگر در یک دره نزدیک روستاهای سردشت فرود آمد.
در این بمباران [۱][پیوند مرده] ۱۰۹ نفر از ساکنان شهر کشته شدند. همان سال وزارت امورخارجه در نامهای به سازمان ملل تعداد کشته، مجروح و بازماندگان بمباران را چهار هزار و ۶۰۰ نفر اعلام کرد.[۲]
ناحیه سردشت به دلیل وجود جاذبه‌های طبیعی – محیطی و مناظر بکر و فوق‌العاده و همچنین آداب و رسوم و ویژگی‌های ناحیه در استان و حتی کشور یک محدوده جغرافیایی استثنائی است. جاذبه‌های طبیعی – محیطی از جمله (آبشار شلماش در فاصله ۸ کیلومتری شهر، گردنه زمزیران بین سردشت و مهاباد، آبشار رزگه در منطقه آلان، آبشار چکوو تفرجگاه خدرآباد و پردانان و دره گرژال در جاده سردشت به پیرانشهر، دشت وزنه در دامنه کوهستان‌های قندیل، دشت باژار، تفرجگاه و مصیف زوران، تفرجگاه بیوران و باساوه، کانی گراوان در کیلومتر ۱۵ جاده مهاباد، و وجود ۹۰٬۰۰۰ هکتار جنگل در سطح ناحیه و چشمه سارهای متعدد، جاذبه‌های فرهنگی (آداب و رسوم خاص)، آثار تاریخی و باستانی ناحیه (از جمله قلعه باستانی ربط در ۱۵ کیلومتری شهر مربوط به هزاره قبل از میلاد، شهر موساسیر مربوط به دوران مادها، مربوط به دوره اشکانیان در فاصله ۲ و ۳ کیلومتری شمال شهر، محوطه تاریخی ساوان در فاصله ۲۵ کیلومتری شهر، پل قلاتاسیان مربوط به دوره سامانیان، حمام قدیمی در داخل شهر مربوط به دوره عزیزخان موکری وزیر کرد که مربوط به دوران قاجاری است و محوطه‌های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده‌اند[نیازمند منبع]، را می‌توان به عنوان بستر و زمینه‌ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.
شهرستان سردشت دارای دو بازارچه فعال مرزی کیله و بیژوه در منطقه آلان است؛ که از طریق گمرک قضایی و بازارچه کیله در سال ۱۳۸۹ ۵۷ میلیون دلار کالا صادر شده‌است.
سردشت مبدأ صدور کالاهای خارجی به بازارچه‌ها و پاساژهای شهرهایی چون بانه، مهاباد و پیرانشهر و حتی ارومیه، می‌باشد. چالب توجه اینکه این در شهرهای مذکور کالاها با قیمت‌های گذاف تر فروخته میشوند ولی در شهر سردشت با قیمت نازل می‌توان آنها را خرید.
شهرستان سردشت بهترین و نزدیکترین شهر آذربایجان غربی به شهرهای اقلیم کردستان، عراق، و حوزه مدیترانه می‌باشد. در آینده‌ای نزدیک مرز بین‌المللی کیلا در سردشت افتتاح خواهد شد که نزدیکترین مسیر از تهران و مرکز کشور به شهرهای هولیر (اربیل) و دهوک و سلیمانیه خواهد بود.
همچنین سردشت دارای گمرک و مرز زمینی کیله با کردستان عراق می‌باشد که در حال تبدیل شدن به مرز بین‌المللی است. فاصله سردشت از طریق راه آسفالته با مرز ۱۴ کیلومتر و فاصله هوایی سردشت با نقطه صفر مرزی کیله ۸ کیلومتر می‌باشد، و فاصله سردشت با قلادزه (قلعه دیزه) ۳۵ کیلومتر و با رانیه ۶۵ کیلومتر و با هولیر (اربیل) ۲۰۰ کیلومتر می‌باشد. با افتتاح مرز بین‌المللی کیله، سردشت به دروازه ترانزیت ایران در شمال غرب به کردستان عراق، ترکیه، سوریه و حوزه مدیترانه تبدیل می‌شود.[۴]
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابر آن چه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:[۳]
دهستانهای بخش مرکزی
دهستانهای بخش وزینه
شهر ربط از توابع شهرستان سردشت استان آذربایجان غربی ایران می‌باشد .[۲]
ربط خاستگاه دولت شهر موساسیر یکی از مراکز مهم حکومتی فدراسیون ماناها می‌باشد، همچنین ربط نقطه اتصال تمدن آشور، اورارتو با دولت مانایی بوده‌است.
ربط تا سال ۱۳۴۲ همراه با شهر سردشت از بخش‌های تابعه شهرستان مهاباد بوده‌اند. همچنین از سال ۱۳۸۲ تبدیل به شهر مستقلی از توابع شهرستان سردشت شده است.
در سال ۱۳۹۹ و پس از سالها تلاش در جهت احقاق حقوق شهروندان ربطی، این شهر با تاسیس بخش مستقلی به نام ربط در کرانه شرقی رودخانه زاب کوچک با جمعیتی بالغ بر ۶۰ هزار نفر از بخش مرکزی شهرستان سردشت تفکیک شده است. بی شک با توجه به پتانسیلهای بالقوه منطقه ربط اعم از راههای ارتباطی، مناطق توریستی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک و مستعد رشد، تاسیس بخش ربط نقطه آغازی بر پایان تبعیضات مرکزنشینان شهرستان در حق مردم این شهر بوده و تشکیل شهرستان مستقل ربط در چشم اندازی نزدیک قابل تحقق خواهد بود.
ربط در بستر دشت زاب- که لوی – و در دامنه‌های کوه ترخان (Tarxan) گسترده شده‌است، گردنه زمزیران و کوه ابراهیم جلال در شمال غربی ربط قرار دارند.[نیازمند منبع]
سر دشت
مردم شهر ربط به زبان کردی گویش سورانی موکریان (مُکریانی) صحبت می‌کنند.
شهر ربط Rabat – (موساسیر) با جمعیت ۱۹,۵۰۰ نفر (سال ۱۳۹۵) در شمالغرب ایران، استان آذربایجان غربی و منطقه موکریان، در مسیر سردشت به مهاباد، ارومیه، بوکان و بانه واقع شده است و مرکز بخشی به همین نام در ضلع شرقی شهرستان سردشت با جمعیتی بالغ بر ۶۰ هزار نفر مییباشد.
نزدیکترین شهر به ربط، شهر سردشت است[۲]
ربط از شمال با مهاباد، از شرق با بوکان، از جنوب شرق با بانه،
از شمال غرب با پیرانشهر و از غرب و جنوب غرب با رودخانه زاب و شهر سردشت همسایه است.
شهر ربط دارای فواصل زیر با شهرهای ذیل می‌باشد:
ره‌آوردهای ربط : شامل غذاهای سنتی، سوغات و صنایع دستی
همه‌چیز درباره ثبت‌نام وام یک میلیونی کرونا (کلیک کنید)
قانون جدید چک چیست؟ (کلیک کنید)
جزئیات بسته‌های جدید حمایتی دولت (کلیک کنید)
کلیات
سر دشت
شهرستان سردشت یکی از شهرستانهای مرزی و کردنشین استان آذربایجان غربی است که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم کردستان عراق همسایه است. مرکز این شهرستان، شهر سردشت بوده و مردم این شهرستان کردزبان می‌باشند و با با لهجه سورانی موکریانی صحبت می کنند.
موقعیت جغرافیایی شهرستان سردشت
سردشت در مختصات جغرافیایی 45 درجه و 28 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 10 دقیقه عرض شمالی و ارتفاع 1500 متری از سطح دریا جای گرفته است. سردشت از شمال و شمال شرق با پیرانشهر و مهاباد، از شرق با بوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه است. هم چنین از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه است. همچنین سردشت دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز با کردستان عراق است.
جمعیت شهرستان سردشت
جمعیت این شهرستان براساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۰۴۱۴۶ نفر بوده‌است که از این تعداد ۵۲۴۹۴ نفر آنان مرد و ۵۱۶۵۲ نفر آنان زن بوده‌اند. و در سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۱۱۱٬۵۹۰ نفر بوده‌است.
پیشینه تاریخی سردشت
قبل از اسلام در ضلع شمال غربی شهر کنونی در کنار چشمه آبی بزرگ قرار داشته و مدتی به نام «نیزه رو» نامیده می‌شد و دارای پنج برج و با روی محکمی بوده که آثار آن هنوز پیداست. سردشت یکی از مناطق تاریخی و باستانی است که هنوز آثار متعددی از آن شناسایی نشده و دست نخورده مانده یا به غارت رفته‌است. در نزدیکی سردشت آثار قلعهای مربوط به دوره اشکانیان به نام (وارش قاضی آوا) وجود دارد.
بمباران شیمیایی سردشت
بعد از ظهر هفتم تیرماه سال ۱۳۶۶این شهر مورد حمله شیمیایی جنگنده‌های عراقی قرار گرفت، هفت بمب شیمیایی به این شهر اصابت کرد که چهار عدد از آنها به مرکز شهر و سه بمب دیگر در یک دره نزدیک روستاهای سردشت فرود آمد. در این بمباران ۱۰۹ نفر از ساکنان شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفته مسموم شدند.
شدند. همان سال وزارت امورخارجه در نامهای به سازمان ملل تعداد کشته، مجروح و بازماندگان بمباران را چهار هزار و ۶۰۰ نفر اعلام کرد.
مکانهای گردشگری شهرستان سردشت
از امکان تاریخی و گردشگری سردشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– رودخانه زاب: رودخانه زاب به طول ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر که از کوههای کردستان سرچشمه می‌گیرد و به طرف مغرب ایران خارج از مرز در کشور عراق به رود دیاله و سد دوکان و سپس به دجله می‌پیوندد. شاخه‌ای از زاب صغیر (که لوی) از کوههای شمال غرب پیرانشهر (سیاه کوه با ارتفاع ۳۵۷۸ متر) شروع شده و ضمن دریافت آب از شعباتی مانند لاوین، بادین وارد تنگ گرژال می‌شود آنگاه در دشت که لوی ۶ کیلومتری سردشت جریان پیدا می‌کند آنگاه از زیر پل فلزی (سردشت- مهاباد- بانه) عبور می‌کند و در پیچ وخم کوهستان جریان پیدا می‌کند و شعبات دیگری مانند چم شلماش و رزگه را دریافت می‌کند و آنگاه مرز بین ایران و عراق را در منطقه آلان تشکیل میدهد؛ و بعداً به نام چم تیت وارد خاک عراق شده و سپس با دریافت شعبات مهم دیگر به دریاچه دکان عراق می‌ریزد و به دجله می‌پیوندد.
-پل قلاتاسیان: یکی از پل‌های موجود بر رودخانه زاب صغیر پل قلا تاسی یا قلاتاسیان است که به مرور زمان و همچنین بالا آمدن آب موجب تخریب لایه‌های سست سطحی آن شده طول پل شمالی- جنوبی است و در حقیقت به استثنای یکی از ستون‌های شمالی سنگ چینی که ملاط ان تقریباً از پایه شروع شده بقیه ستون‌ها را نگ‌های طبیعی طرفین پل که ناشی از شیب تند کوهستانی و آخرین دامنه آن است با سه ستون سنگی نیمه تمام طبیعی که هر کدام با سنگ چینی محکم پایه‌های اصلی پل را تشکیل می‌دهند ساخته شده‌است. این پل بر سر راه قدیمی میر آباد به مهاباد در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک بنا شده نزدیکترین روستا به پل قلاتاسیان از سمت غربی روستاهای نبی آوا و موسالان است. احتمالاً این پل در اواسط قرن سیزدهم هجری و به دستور شیخ مولانا از مریدان شیخ یوسف الدین برهان بنا شده باشد و به گفته‌ای به پل مولانا نیز شهرت دارد.
گرمابه بیستون: حمام قدیمی (گرمابه بیستون) در داخل شهر که به دستور زمان عزیزخان مکری سیاستمدار کُرد در دوره قاجار ساخته شده‌است. محوطه‌های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده‌اند، را می‌توان به عنوان بستر و زمینه‌ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.
هم چنین دشتی شاییه، دشتی شوربی، ده شتی وه زنی، نیزه رو، ره زی جولا، مه لا پیره، به هری پانه ی، مه لا وه سوو، وه یس نازدار، شیخ برایمی بادام، خری دوو هه زرایی، هومل، ببیوران، بهر ده پان، دولی ده رماناوایی، شلماش، باژار، هه هواره بلینده، زمزیران، به ردوو که، گراوان، زه رکه، گرژال و… از مکان های سیاسحتی این شهرستان هستند.
آثار تاریخی شهرستان سردشت
پل قالاتاسیان، تپه قلای ربط(مربوط به قبل از اسلام)، حمام قدیمی سردشت، آتشکده لیلانه، قلعه ربط، گورستان گومان، تپه بشاسب، تپه بیوران سفلی، تپه گرد سنکدر، تپه قمطرو… از آثار تاریخی شهرستان سردشت هستند.
مکانهای زیارتی شهرستان سردشت
مقبره شیخ سور، ابن الحاج، پیربابا، شیخ ابراهیم در نیسکآباد، چاکه چوکله له، بشر و عون از اصحاب شهید اسلام و … مکانهای زیارتی شهرستان سردشت محسوب میشوند.
سردشت کجاست؟سَردَشت از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان سردشت است، که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم فدرال کردستان عراق همسایه‌است. بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت این شهر برابر با ۶۸۱۶۵ نفر بوده‌است. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۴۸۰ متر می‌باشد.سردشت در پای کوه گرده سور بر روی دشتی در ارتفاع به وسعت ۵/۲ کیلومتر مربع و با ارتفاع ۱۴۸۰ متر از سطح دریا و طول جغرافیایی ۴۵٫۵۳ شرقی و عرض ۳۶٫۲۵ شمالی بر کنار چشمه آبی رو به شرق مشرف به رودخانه کلو قرارگرفته‌است. آب آشامیدنی شهر و قسمت عظم آب زراعتی زمین‌های اطراف شهر از این چشمه که کانون آبگیر کوه گرده سور کوههای مرزی می‌باشد تأمین می‌گردد.از بوکان ۱۰۵ کیلومتر (از طریق جاده شوسه) و از طریق مسیر بوکان-خلیفان-ربط ۱۳۰ کیلومتر و از مهاباد ۱۲۵ کیلومتر؛ همچنین با پیرانشهر ۹۰ کیلومتر و از بانه نیز ۶۰ کیلومتر فاصله دارد.شهر سردشت در دل رشته کوههای مرزی و در ۳۵کیلومتری اقلیم کردستان عراق و نزدیکترین شهر اقلیم به آن شهر قلعه دزه است.مردم سردشت پیرو مذهب شافعی اهل سنت هستند. این شهر و بعضی از آبادی‌های اطرافش در جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراق بمباران شیمیایی شد.شهرستان سردشت دارای سه بازارچه مرزی کیله(رسمی) و قاسم رش و اشکان (موقت) می‌باشد.
پیشینه تاریخی سردشت:سردشت قبل از اسلام در ضلع شمال غربی شهر کنونی در کنار چشمه آبی بزرگ قرار داشته و مدتی به نام «نیزه رو» نامیده می‌شد و دارای پنج برج و با روی محکمی بوده که آثار آن هنوز پیداست. سردشت یکی از مناطق تاریخی و باستانی است که هنوز آثار متعددی از آن شناسایی نشده و دست نخورده مانده یا به غارت رفته‌است. در نزدیکی سردشت آثار قلعهای مربوط به دوره اشکانیان به نام (وارش قاضی آوا) وجود دارد.جغرافیای سردشت:سردشت در دامنه کوه گرده سور (Gerde Sûr) گسترده شده‌است، کوهستان‌های قندیل در شمال غربی سردشت قرار دارند. سردشت از شمال با پیرانشهر، از شرق با مهاباد و بوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه‌است. سردشت از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل(هولیر) و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه‌است. همچنین سردشت دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز با کردستان عراق می‌باشد.منطقه سردشت کوهستانی، ناهموار پوشیده از جنگل با وسعت ۱۶۶۰ کیلومتر مربع می‌باشد. از کوههای مرتفع منطقه سردشت می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:- بلفت- هوینه مال (جنوب روستای قلعه رهش)- زه ردکه (در منطقه آلان)- سه ری گوم (پشت شهر میرآباد)- ترخان- ابراهیم جلال- کوه نستان- لندی شیخان- داشان قلعه- کاسه بردین- حاجی ابراهیم- برده سپیانزبان مردم سردشت:مردم سردشت به زبان کردی سورانی و با لهجه مکریانی (مُکُریانی) صحبت می‌کنند. البته مردم منطقه سردشت نیز با لهجه مکریانی خود تکلم می‌کنند. زبان کردی سورانی شاخه‌ای از کردی کرمانجی شمالی محسوب می‌شود و قرابت‌های همسان با سورانی هولیر در استان اربیل و سورانی بابانی استان سلیمانیه در کردستان عراق دارد. مکریان نام امارت تاریخی است که پیش از قانون جدید تقسیمات کشوری به منطقه‌ای در شمال غربی ایران گفته می‌شد که شامل شهرستانهای تکاب، بانه، سقز، شاهین دژ، بوکان، سردشت، اشنویه، مهاباد و پیرانشهر و نقده می‌شد. البته منطقه رانیه و پژدر و قلادزه را نیز به لحاظ قرابت زبانی و فرهنگی نیز جزء مکریان به حساب می‌آیند.
سر دشت
مکانهای گردشگری سردشت:از امکان تاریخی و گردشگری سردشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
رودخانه زاب:رودخانه زاب به طول ۴۰۰ تا ۴۴۰ کیلومتر که از کوههای کردستان سرچشمه می‌گیرد و به طرف مغرب ایران خارج از مرز در کشور عراق به رود دیاله و سد دوکان و سپس به دجله می‌پیوندد. شاخه‌ای از زاب صغیر (که لوی) از کوههای شمال غرب پیرانشهر (سیاه کوه با ارتفاع ۳۵۷۸ متر) شروع شده و ضمن دریافت آب از شعباتی مانند لاوین، بادین وارد تنگ گرژال می‌شود آنگاه در دشت که لوی ۶ کیلومتری سردشت جریان پیدا می‌کند آنگاه از زیر پل فلزی (سردشت- مهاباد- بانه) عبور می‌کند و در پیچ وخم کوهستان جریان پیدا می‌کند و شعبات دیگری مانند چم شلماش و رزگه را دریافت می‌کند و آنگاه مرز بین ایران و عراق را در منطقه آلان تشکیل میدهد؛ و بعداً به نام چم تیت وارد خاک عراق شده و سپس با دریافت شعبات مهم دیگر به دریاچه دکان عراق می‌ریزد و به دجله می‌پیوندد.پل قلاتاسیان:یکی از پل‌های موجود بر رودخانه زاب صغیر پل قلا تاسی یا قلاتاسیان است که به مرور زمان و همچنین بالا آمدن آب موجب تخریب لایه‌های سست سطحی آن شده طول پل شمالی- جنوبی است و در حقیقت به استثنای یکی از ستون‌های شمالی سنگ چینی که ملاط ان تقریباً از پایه شروع شده بقیه ستون‌ها را نگ‌های طبیعی طرفین پل که ناشی از شیب تند کوهستانی و آخرین دامنه آن است با سه ستون سنگی نیمه تمام طبیعی که هر کدام با سنگ چینی محکم پایه‌های اصلی پل را تشکیل می‌دهند ساخته شده‌است. این پل بر سر راه قدیمی میر آباد به مهاباد در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک بنا شده نزدیکترین روستا به پل قلاتاسیان از سمت غربی روستاهای نبی آوا و موسالان است. احتمالاً این پل در اواسط قرن سیزدهم هجری و به دستور شیخ مولانا از مریدان شیخ یوسف الدین برهان بنا شده باشد و به گفته‌ای به پل مولانا نیز شهرت دارد.گرمابهٔ بیستون:حمام قدیمی (گرمابهٔ بیستون) در داخل شهر که به دستور زمان عزیزخان مکری سیاستمدار کُرد در دوره قاجار ساخته شده‌است.محوطه‌های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده‌اند، را می‌توان به عنوان بستر و زمینه ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.گردآوری: بخش گردشگری بیتوته
کاملترین وارزان ترین بلیطهای زمینی وهوایی
باغ رستوران پیشنهادی مرجانه گلچین در فشم
رزرو آلاچیق های اختصاصی شاخه نبات
تور ارزان کیش با اقامت در بهترین هتل ها
زیباترین باغ رستوران فشم تهران
خاص ترین باغ رستوران فشم برای دورهمی ها
تا 70% تخفیف تور کیش
بهترین زمان ومسیرسفرت رابه راحتی انتخاب کن
قیمت بلیط زمینی وهوایی رواینجامقایسه کن
تور کیش را گران نخرید!!
رزرو تورهای داخلی و خارجی از درگاه معتبر
باغ رستورانی که از تهران نجاتتان میدهد!
تور هیجان انگیز کیش با تخفیف استثنائی
سرو باکیفیت ترین غذاها در باغ رستوران
Makan Inc.| All Rights Reserved – © 2013 – 2020
اگر بخواهم از زیبایی‌های طبیعت سردشت برایتان تعریف کنم باید بگویم که یکی از گنجینه‌های طبیعت ایران است که هنوز آن طور که باید شناخته نشده است و درست مثل «درک» در چابهار کافی است چند طبیعت‌گرد عکس‌های آبشار و جنگلهای آن را در اینستاگرامشان پخش کنند تا مردم برای دیدن این شهر صف بکشند. سردشت شهر کوچکی است اما وسعت زیبایی‌هایش خیلی بزرگ است. برای شناخت این این شهر زیبا با جاباما همراه باشید.
از زیبایی‌هایی سردشت نوشتن فقط خسته کردن کلمات است، این زیبایی‌ها را فقط باید باید با چشمان‌تان ببینید. حالا ببینیم این کردستان آذربایجان چه دارد که اینقدر با آب و تاب از آن گفتیم. در این مقاله با ما همراه شوید تا شما را به یک تور کلمات از این سرزمین زیبا ببریم، اما همین تور کلمات به بستن بار و دل سپردن به جاده‌های سردشت ختم خواهد شد.
سردشت در جنوب غربی آذربایجان غربی قرار دارد و یکی از شهرهای کردنشین آذربایجان است. مردم این شهر که مرزهای مهمان نوازی را جا به جا کرده‌اند به زبان کردی صحبت می‌کنند. این شهر با شمال عراق همسایه است و اسم این شهر در کنار جنگ ایران با عراق که مورد حمله شیمیایی قرار گرفت، زیاد شنیده می‌شود. شاید یکی از دلایل مهمی که خیلی‌ها به این شهرمی‌روند به خاطر شرایط جبری آن باشد که در مرز خیلی از شهرهای مرزی عراق قرار دارد و حالا با این دلیل وجود بازارهای مختلف که شاید کمتر کسی از آنها خبر داشته باشد باعث شده است که سردشت یکی از بهترین شهرهای ممکن برای مسافرت باشد.
اگر می‌خواهید زیبایی‌های این شهر را در رویایی‌ترین حالت آن ببینید بهتر است بهار و تابستان که خنکی آب و هوای آن جان و دلتان را تازه می‌کند، مهمان این شهر شوید. همچنین فراموش نکنید که به خاطر آب و هوای معتدل و جذاب این شهر، آب و هوا همیشه در حالت ایده‌آل خودش قرار دارد اما طیف رنگ‌بندی شهر سردشت در تابستان موضوعی است که به راحتی نمی‌توان از آن گذشت. اما اگر دوست دارید در فصل‌های پاییز و زمستان به این شهر مسافرت کنید، حتما مدنظر داشته باشید که با خود لباس گرم ببرید، چرا که انقدر سرمای عجیبی دارد که اگر بدنتان به سرمای زیاد عادت نداشته باشد کاملا می‌تواند خاطره بدی برایتان به جا بگذارد اما اگر عاشق باران و برف هستید، شهر سردشت شما را از این لحاظ راضی نگاه خواهد داشت.
سردشت از لحاظ خرید سوغاتی پر از تنوع است پس اگر فکر می‌کنید که می‌توانید دوستان و اعضای خانواده‌تان را دور بزنید که در این شهر خبری از سوغاتی نبود کاملا اشتباه می‌کنید و باید از همین ابتدا به فکر خرید سوغاتی باشید. سوغاتی‌های این شهر به دو دسته اصیل و وارداتی دسته‌بندی می‌شود. یعنی اگر دوست داشته باشید سوغاتی اصل سردشت برای کسی ببرید، پس حتما از انگورهای سردشت خرید کنید چرا که تقریبا یکی از خوشمزه‌ترین انگورها در سطح ایران قطعا از این شهر کشت می‌شود.
سر دشت
همچنین اگر در غذاهای خود از سماق استفاده می‌کنید بهتر است بدانید که سماق یکی از سوغات سردشت محسوب می‌شود و کیفیت بسیار بالایی در بین سماق‌های در سطح ایران دارد. شاید سماق یکی از گزینه‌هایی باشد که به شدت در خود سردشت مورد تحسین محلی‌ها قرار می‌گیرد و از سماق خود همیشه تعریف می‌کنند و راستش را بخواهید سماق‌های خوشمزه و جذاب این شهر واقعا تعریف‌کردنی نیز هستند.
شهر سردشت غرق در زیبایی‌هایی طبیعی است و خود شهر زاده این طبیعت زیباست. این شهر آبشارهای فصلی و دشت‌های سرسبز زیاد و آب و هوای بسیار خنک و مطبوعی دارد که این شهر را یک گزینه ایده‌آل برای سفرهای تابستانی می‌کند.
جاده‌های سردشت شما را تا رسیدن به مقصد منتظر نمی‌گذارند و از همان مسیر زیبایی‌های و دیدنی‌های این شهر شروع می‌شود. مسیر سردشت به ویژه از مبدا شهرهای آذربایجان در فصل بهار به یک بهشت تمام عیار تبدیل می‌شود. هرجا که سر برمی‌گردانید آبشارهای ریز و درشت فصلی را می‌بینید که از دل کوههای پوشیده از جنگلهای بلوط جاری شده‌اند.
جنگلهای بلوط با آن شکل خاص و متفاوت برگ‌هایشان برای خودشان جاذبه‌ای شده‌اند در مسیر این شهر. حیف است که در کنار این آبشارها ماشین را نگه ندارید و دست و صورت‌تان را با آب زلال و خنک آن نشویید تا جان و دلتان حال بیاید.
شاید معروف‌ترین جاذبه طبیعی سردشت آبشار شلماش بالا بلند آن باشد. آبشار شلماش که در نزدیکی روستایی به همین اسم قرار گرفته در واقع یک آبشار نیست بلکه مجموعه‌ای از ۳ آبشار است که در فاصله‌های ۲۰۰ متری از هم قرار دارند. در فصل بهار همزمان با برف شدن آب‌ها ابشار شلماش در پرآب‌ترین و خروشان‌ترین روزهای خود است.
اما دیدن آبشار همه ماجرا نیست؛ در نزدیکی آبشار جنگلهای بلوط زیادی هستند که شکل تنه و برگ این درختان که در فصل بهار جوانه‌های برگ‌های تازه با آن سبز خوشرنگ را هم زیاد می‌توان آنجا دید، فضای جنگل را خیلی رویایی می‌کند.
کانی در زبان کردی به معنای چشمه است و گراوان یعنی آب سنگین و سخت. کانی گراوان چشمه‌ای است که املاح و مواد معدنی زمین را از دل آن به روی خاک می‌رساند. در هر لیتر از آب این چشمه معدنی حداقل یک گرم املاح وجود دارد که همین املاح به مرور زمان روی تخته سنگ بزرگ نشسته‌اند و اثر طبیعی کانی گراوان را شکل داده‌اند. طبیعی است که این آب با این همه املاح و مواد معدنی که دارد دوای درد خیلی از بیماری‌ها باشد و به همین خاطر کانی گراوان میزبان مهمان‌های زیادی می‌شود که برای درمان بیماری‌های پوستی راهی این چشمه میشوند.
سازه طبیعی چشمه گراوان از دور شبیه به کوههای رنگی آلاداغلار در آذربایجان شرقی است و انگار که از آن آبشارهای رنگارنگی در جریان است.
هرچند با پرآب شدن رود هرمز آباد و سرسبزی طبیعت اطراف در فصل بهار می‌شود با یک تیر دو نشان زد؛ هم چشمه گراوان را دید و هم از طبیعت زیبا و سرسبز آن لذت برد اما در زمستان هم طبیعت کانی گراوان عالم دیگری دارد. این منطقه زمستان‌های پربرفی دارد و وقتی سازه چشمه در برف پوشانده می‌شود به یک قلعه سفید در فیلم‌ها می‌ماند.
هر چند جاذبه‌های طبیعی سردشت در جلب توجه گردشگران از جاذبه‌های تاریخی آن پیشی گرفته‌اند اما برای کسانی که همیشه در جستجوی تاریخ هستند این شهر یادگاری‌های تاریخی هم دارد.
قدمت این پل به سالهای قبل از اسلام و به دوره سامانیان برمی‌گردد. هر چند از پل و قلعه آثاری برای دیدن به جا مانده اما انتظار دیدن بناهای سالم را نداشته باشید. پل و قلعه‌های مربوط به دوره سامانیان به نام ایزدی قهلاتاسیان در روستایی به همین نام و در شمال شهر سردشت قرار گرفته‌اند. این پل در مسیر رودخانه زاب قرار گرفته و به علت صخره‌ای بودن بستر رودخانه پی‌ریزی نشده است و پایه‌های آن مستقیما روی صخره‌ها قرار گرفته‌اند.
حمام قدیمی سردشت یا همان حمام بیستون که یادگاری از دوران قاجار و زمانی است که حمام‌ها عمومی بودند و مردم در خانه‌هایشان حمام نداشتند. معماری این حمام شبیه معماری حمام‌های دوره قاجار در دیگر مناطق کشور است. این حمام در لیست آثار ملی ثبت شده است و از آنجایی که داخل خود شهر سردشت است، به راحتی می‌توانید به بازدید از آن بروید.
اسم بازارهای بانه در میان تمام بازارچه‌های مرزی پررنگ‌تر است، اما در سفر به سردشت فرصت خرید از بازارچه مرزی کیله سردشت را از دست ندهید. به خاطر هم مرز بودن این شهر با عراق و نداشتن تعرفه گمرک روی محصولاتی که در بازارچه ارائه می‌شود، قیمت کالاها به شکل چشمگیری پایین‌تر است. اگر قصد خرید لوازم خانگی، آشپزخانه و مواد شوینده را دارید دست خالی از این بازار بیرون نمی‌آیید.
علاوه بر بازارچه مرزی، سردشت مجتمع‌های تجاری زیادی هم دارد که تعداد آنها در سالهای اخیر رو به افزایش است و در این مجتمع‌ها اجناس خارجی، به ویژه انواع ظروف چینی، کالاهای الکترونیکی، لوازم خانگی و انواع شکلات را می‌توانید تهیه کنید.
بازارچه گلزار و بازارچه شار نیز از بازارهای معروف سردشت هستند اما قطعا بازارچه مرزی این شهر بسیار مشهورتر و کارآمدتر است و حتما یادتان باشد که به بازار پارچه سرچشمه سر بزنید و از قیمت‌های مناسب این بازار پارچه‌ای استفاده کنید.
اگر برای اولین بار در این مسیر سفر می‌کنید شاید از دیدن آن همه بطری دوغ در زیر آبشارهای سردشت تعجب کنید. اما برای بار دوم هم چشمتان عادت خواهد کرد و هم ممکن است خود این دوغ‌ها و آن آش دوغ‌های خوشمزه و کم نظیری که محلی‌ها وسط راه روی آتش درست می‌کنند دلیل سفر دوباره شما به این شهر باشند. در طول مسیر و در فواصل مختلف غرفه‌هایی هستند و مسافران زیادی را می‌بینید که کنار این دکه‌ها می‌ایستند و با یک کاسه آش دوغ محلی تمام عیار در کنار خنکای آبشارها زندگی را مزه مزه می‌کنند.
به دیدن این جنگلها بروید و بسته به زمان، صبحانه یا ناهارتان را در دل این جنگلها نوش جان کنید. کباب‌های سلطانی سردشت حرف ندارند؛ توصیه می‌کنیم از همان کبابی‌های نزدیک آبشار کباب‌های سلطانی را بگیرید و در جنگلهای نزدیک نوش جان کنید. البته این شهر انواع و اقسام کباب‌های محلی خودش را نیز دارد و با توجه به این که این شهر معدن کشت سماق است، کباب‌های پرسماق و خوشمزه‌ای را در دسترس دارد که تا مدت‌ها طعم آن از زیر زبانتان خارج نخواهد شد.
اصالت کلانه به شهر کرمانشاه برمی‌گردد، اما تقریبا در اکثر شهرهای کردنشین می‌توان آن را پیدا کرد. علاوه بر آش دوغ، این غذای لذیذ را هم می‌توانید در غرفه‌های غذای بین راهی سردشت نوش جان کنید. اما اینکه کلانه را چطور و از چه چیزی درست می‌کنند که طعم بهشتی دارد باید بگویم که این غذا فقط ترکیبی از نان و روغن حیوانی و سبزی محلی است. خمیر کلانه از آرد گندم درست می‌شود، در فصل بهار گیاه کوهی «پیچک» و در بسیاری از مواقع هم پیازچه را داخل این خمیر می‌پیچند آن را روی ساج می‌پزند و در روغن حیوانی سرخ می‌کنند. اگر اوایل بهار که هنوز هوا سرد است به سردشت بروید، حتما باید این غذا را امتحان کنید و ببینید که خوردن کلانه داغ همراه با دوغ طبیعی در کنار آتش و سرمای سردشت چه تضاد زیبایی خلق می‌کند.
وقتی می‌شود یک شهر را با جان و دل تجربه کرد که در اقامتگاه‌های محلی آن و در کنار مردم آن اقامت در این شهر را تجربه کرد. تنها اقامتگاه این شهر یعنی «اقامتگاه بومگردی گردشگر سردشت» می‌تواند یک میزبان فوق‌العاده در سفر شما به این شهر باشد. اقامتگاه خانه گردشگر یک خانه قدیمی ۲۰۰ ساله است که دستی به سر و روی آن کشیده‌اند و این خانه قدیمی را برای اقامت مهمانان امروزی آماده کرده‌اند.
خانه گردشگر در روستای بیشاسب قرار دارد؛ بنای ساختمان از سنگ است و سقف آن از تیرهای چوبی پوشیده شده است. این خانه مبله در دو طبقه بنا شده و آشپزخانه و سرویس بهداشتی و حمام برای اقامت طولانی مدت را دارد. ورودی دو طبقه مجزاست و در حیاط و تراس باصفای حیاط هم می‌توانید عصرها بنشینید و چایی نوش جان کنید و از آب و هوای مطبوع و منظره روستا لذت ببرید. ظرفیت اقامتگاه ۶ مهمان است که تا ۱۰ نفر می‌تواند در آن اقامت داشته باشد در نتیجه گزینه خوبی برای سفرهای دسته جمعی و گروهی است. اینجا می‌توانید انواع غذاها و دمنوش‌های محلی را سفارش دهید تا کادر اقامتگاه برای شما تدارک ببینند.
کادر خوش ذوق این اقامتگاه بسیاری از اشیای قدیمی روستا را در جمع کرده‌اند که به شکل موزه کوچکی در طبقه همکف درامده است.
اگر تا به حال به سردشت سفر کرده‌اید یا اهل این شهر هستید از تجربه‌های خاص و کم نظیری که گردشگران می‌توانند در این شهر داشته باشند بنویسید تا تمام جنبه‌های سردشت آنطور که باید به دیگران معرفی شود.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
دیدگاه
نام *
ایمیل *
وب سایت
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.
لطفا پاسخ را به عدد انگلیسی وارد کنید:
اجاره اقامتگاه یا رزرو هتل؛ دغدغه اصلی مسافران
جاباما به عنوان بزرگترین وبسایت اجاره ویلا ، اقامتگاه و رزرو هتل در ایران، مهمترین دغدغه ایران‌گردان یعنی مطمئن بودن از محل اقامت را با ارائه اطلاعاتی کامل در مورد اقامتگاه‌ها و هتل‌های ایران و فرآیندی ساده برای رزرو آنها برطرف کرده است. جاباما با شعار «تجربه شایسته سفر»، امکان رزرو هتل در کیش ، رزرو هتل در قشم ، رزرو هتل در مشهد ، اجاره ویلا در رامسر ، اجاره ویلا در متل قو ، اجاره اقامتگاه در شیراز ، اجاره اقامتگاه بومگردی و… را در اختیارتان قرار میدهد.
اجاره ویلا ارزان قیمت در شمال و دیگر نقاط ایران
سر دشت
جاباما با ارائه امکاناتی مانند انتخاب بازه قیمت، به شما کمک می‌کند تا بتوانید با هر بودجه‌ای، ویلا، اقامتگاه یا هتل موردنظرتان را رزرو کنید. اگر با بودجه‌ای محدود به دنبال اجاره ویلا ساحلی در شمال باشید، می‌توانید با خیال راحت با جاباما گزینه موردنظرتان را پیدا کنید. حتی اگر برای سفری لوکس و خاطره‌انگیز، دنبال اجاره ویلا استخردار در شمال و شهرهای مختلف ایران باشید، می‌توانید آن را به راحتی در جاباما انجام دهید. در کنار همه این موارد، جاباما تخفیف‌های ویژه‌ای برای اقامتگاه‌ها و هتل‌ها در نظر گرفته است که به شما امکان میدهد تا بتوانید هتل، ویلا یا اقامتگاه موردنظر خود را با بهترین قیمت در شهر موردنظرتان رزرو کنید.
تنوع کاملی از انواع اقامتگاه و هتل
اصلا فرقی نمی‌کند که به دنبال یک اقامتگاه در اصفهان باشید یا یک هتل پنج ستاره در کیش ؛ چراکه جاباما طیف گسترده‌ای از هتل‌ها و اقامتگاه‌ها در شهرهای مختلف ایران در اختیارتان قرار میدهد. از اجاره ویلا در محمودآباد یا اجاره ویلا در رشت گرفته تا رزرو هتل در اصفهان و حتی رزرو اقامتگاه در قشم ، جاباما می‌تواند تجربه‌ای شگفت‌انگیز از اقامت را به شما ارائه دهد.
اجاره ویلا در کردان اجاره ویلا در دماوند
اجاره ویلا در کیش اجاره ویلا در لاهیجان
اجاره ویلا در ماسال اجاره ویلا در فریدون کنار
اجاره ویلا در بندرانزلی اجاره ویلا در تالش
اجاره ویلا در نمک آبرود رزرو هتل در رشت
اجاره ویلا در کلاردشت رزرو هتل در شیراز
اجاره ویلا در چالوس رزرو هتل در یزد
اجاره ویلا در لواسان رزرو هتل در کاشان
اجاره ویلا در لاهیجان رزرو هتل در تبریز
پوشیده از ابر
61%
07:11
17:11
سر دشت
سردشت در جنوب استان آذربایجان غربی واقع شده است، اما اکثریت مردم آن کرد هستند و به زبان کردی سخن می‌گویند. سردشت از شهرهای مرزی به‌شمار می‌رود و با کردستان عراق ۱۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد.
این شهر از جنوب با استان کردستان هم‌مرز است و با شهر بانه حدود یک ساعت و نیم فاصله دارد. از شمال با پیرانشهر همسایه است. در شرق آن مهاباد قرار گرفته و غرب آن به مرز ایران و عراق می‌رسد. این شهر در دامنه‌ی کوه گِرده سور قرار گرفته است.
در بخش مرکزی شهرهای سردَشت و رَبَط، و نیز دهستانهای آلان، باسک کولسه، بریاجی و گورک سردشت قرار گرفته‌اند. شهر میرآباد، دهستان گورک نعلین و ملکاری متعلق به بخش وزینه هستند.
آب‌وهوای این شهر متعدل کوهستانی‌ست. جنگلهای زیادی در پوشش گیاهی آن دیده می‌شود. از کوههای بلند این ناحیه می‌توان به هوینه مال، بلفت، ترخان، لندی شیخان و داشان قلعه اشاره کرد.
برپایی سه بازارچه مرزی در این منطقه باعث شده است که کالاهایی که به شهرهای بانه، مهاباد و پیرانشهر می‌رسد، از سردشت تامین می‌شود.
وجود بقایای قلعه‌ی دوره اشکانی در این منطقه، نشان از قدمت زندگی در اینجاست. زَردشت و زرادشتر از نامهای قدیمی سردشت به‌حساب می‌آیند. اکنون مردم کرد سردشت با گویش کردی سورانی یا مُکُریانی صبحت می‌کنند.
گرمای تابستان در این منطقه شدید نیست و میزبان خوبی برای گردشگران است. زمستان نیز مناسب افرادی‌ست که اهل اسکی و سفر در برف باشند.
آبشار شَلماش یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های گردشگری سردشت است که از سه آبشار پرآب تشکیل شده است. فاصله‌ی آبشار شلماش تا مرکز شهر ۱۵ کیلومتر است. یکی دیگر از دیدنی‌های سردشت چشمه معدنی گراوان یا کانی گراوان است که نزدیک روستای کانی گویز قرار دارد. آبی که از این چشمه می‌جوشد، مصرف درمانی دارد.
رودخانه زاب و سد سردشت، حمام قاجاری بیستون در مرکز شهر، پل تاریخی قلعه تاسیان، ناحیه جنگلی حفاظت‌شده میرآباد، دره شلماش، منطقه آلان و آبشار رزگه و تپه تاریخی ربط دیدنی‌های دیگر سردشت هستند که گردشگران از آن بازدید می‌کنند.
غذاهای محلی لذیذی در این شهر می‌پزند، ازجمله به‌ر‌به سیل، که لانه، ترخینه، ئاشی ماست، ئاشی گیلاخه، خورشتی کارگ، دولمه لوشه، قاورمه و کوکی پنگه.
معروف‌ترین سوغات سردشت سماق است، چراکه این شهر سماق باکیفیتی تولید می‌کند. همچنین گردشگران در این شهر انگور سیاه، گلابی وحشی، انجیر، زالزالک و عسل محلی می‌خرند.
در میان مراتع و جنگلهای سرسبز، یک تپه با شکلی عجیب و غریب و رنگی خاص و متفاوت، خودنمایی می‌کند. این تپه در واقع حاصل فعالیت چشمه‌ای معدنی است که…
دانلود ویدئو
قال ابن القیم رحمه الله:
المخلوق إذا خفته استوحشت منه، وهربت منه، والرب تعالى إذا خفته أنست به، وقربت إليه
أرشيف
انضم لقائمتنا البريدية لمتابعة آخر تحديثات الموقع:
سر دشت
کلیات جغرافیایی شهرستان سردشت:
موقعیت، حدود و وسعت:
شهرستان سردشت با وسعتی بالغ بر 1411 کیلومتر مربع در جنوب غربی استان آذربایجان غربی واقع شده است. این شهرستان7/3 مساحت استان را در بر گرفته است. شهرستان سردشت از شمال به شهرستان پیرانشهر، از شمال غربی به مهاباد، از شرق به بوکان، از جنوب به استان کردستان و کشور عراق و از غرب به کشور عراق منتهی می‌گردد. این شهرستان شامل 3 نقطه‌ی شهری 2 بخش 6 دهستان و 297 آبادی مسکونی می‌باشد. شهر سردشت مرکز آن محسوب می‌شود و در«45 درجه و 48 دقیقه طول – 36 درجه و 9 دقیقه» عرض جغرافیای قرار گرفته و ارتفاع بافت فیزیکی شهر از سطح دریا حدود 1515 متر می‌باشد.
جغرافیای طبیعی
اشکال ناهمواری‌ها و زمین‌شناسی:
منطقه مورد مطالعه از لحاظ زمین‌شناسی جزو زون سنندج -سیرجان بوده که متعلق به رشته کوههای زاگرس می‌باشد. قدیمی‌ترین تشکیلات زمین‌شناسی مربوط به دوره‌ی پرکامرین و جوان‌ترین آنها مربوط به دوره‌ی مزوزونیک می‌باشد. از نظرسنگ‌های تشکیل‌دهنده‌ی بیشترین وسعت منطقه را سنگهای دوره کرتاسه (اسلیت وفلیت) و مرمر و سنگهای آهکی تشکیل می‌دهند از نظر تکنوتیک منطقه مورد مطالعه تحت تأثیر روندهای حاکم بر غرب آذربایجان بوده که تحت تأثیر فشارهای وارده بر قفقاز و آسیای صغیر قرار گرفته و از سوی دیگر متأثر از جریان‌های زاگرس شمالی می‌باشد و در دنباله روراندگی زاگرس به صورت ممتد و غیرممتد در منطقه باعث شکست گسل‌ها شده است که مهمترین آنها گسل (پیرانشهر- سردشت) می‌باشد. عبور رودخانه‌ی زاب از شمال تا جنوب شهرستان سردشت شکل خاصی از توپوگرافی را به این شهرستان داده است به طوری که ناحیه‌ی میانی به صورت دره‌ای شمالی-جنوبی کشیده شده و غرب و شرق آن را ارتفاعات محصور نموده است. ارتفاع این کوه‌ها به ویژه در بخش غربی و شمال غربی نسبتاً بالاست و ارتفاعات مرز ایران و عراق را تشکیل می‌دهند.
از کوه‌ها و قلل معروف در این بخش می‌توان به هوینه مال، دوپزه، ابراهیم جلال، نستان، سری گم، ترخان و گرده‌سور را نام برد که به لحاظ نظامی و استراتژیکی حائز اهیمیت بوده و اغلب از جنگلهای متراکم با درختانی چون بلوط، مازو، تاکستانهای وحشی، انجیر، انار و گلابی پوشیده شده است.
از مهمترین اشکال ناهمواری‌ها در شهرستان سردشت علاوه بر ارتفاعات شمال غربی و غرب، دشت سردشت می‌باشد. این دشت در شمال شرقی قرار گرفته است. مساحت حوضه‌ی آبریز آن 447 کیلومتر مربع است که 62 کیلومتر مربع آن را دشت نسبتاً باریکی تشکیل میدهد و رودخانه‌ی زاب از ناحیه شمالی وارد آن شده و پس از پیمودن محور طولی از ناحیه جنوبی دشت خارج می‌شود. این دشت دشتی است تپه ماهوری که بر روی ارتفاعات آن تنها چندین متر خاک زراعی تشکیل شده و آبرفت فقط در کف دره‌ها و بستر رودخانه دیده می‌شود. حد متوسط ارتفاع بافت شهر از سطح دریا در حدود 1515 متر می‌باشد. محدوده‌ی شهر سردشت از شمال غرب تا شرق توسط تپه‌ها با نقاط ارتفاع بین(1560 تا 1789 متر) محصور شده و شکل یک نیم‌کاسه را به خود گرفته است. بستر طبیعی شهر که داری شیب زیادی است، شیب غالب آن از طرف جنوب غرب به طرف شرق می‌باشد.
درحدود 50 درصد از اراضی زیر پوشش بافت شهر که عمدتاً بخش مرکزی و شمالی آن می‌باشد دارای شیب زیر 15 درصد و 50 درصد بقیه ازشیب بیشتری برخوردار بوده و در سمت جنوب غرب شهر از 25 درصد نیز تجاوز می‌کند. اراضی بخش شرقی شهر با شیب18 تا25 درصد تقسیم‌بندی عمومی شیب‌بندی اراضی را بدست می‌دهند. در مجموع قسمت‌های شمال غرب و شرق شهر دارای شیب مناسب جهت گسترش شهر می‌باشند ارتفاعات شرقی و جنوبی دشت از سازند دگرگونی شیل شیست به همراه آهک کریستالیزه به وجود آمده که احتمالاً سنگ دگرگونی دشت را تشکیل میدهد. قسمت‌های شرقی دشت از تراسهای بلند قدیمی تشکیل یافته و بقیه قسمت‌های دشت از واریزه و آبرفت‌های جوان پوشیده شده است. بلند‌ترین ارتفاعات شهرستان سردشت در ناحیه‌ی شمال غربی (کوه نستان) بین2000 تا 2500 مترارتفاع داشته و کم‌ارتفاع‌ترین قسمت آن نیز در اراضی اطراف رودخانه‌ی زاب (دشت که‌لوه) بین500 تا1000 متر بلندی دارد.
شرایط اقلیمی(آب و هوایی):
شهرستان سردشت نیز همچون سایر مناطق استان آذربایجان غربی تحت تأثیر جبهه‌های هوایی است که از شمال غربی و گاهاً غرب وارد استان می‌گردند. این توده‌های هوایی از دریای سیاه و مدیترانه‌ای وارد استان گردیده و به ویژه در زمستان و بهار باعث ریزش‌های جوی نسبتاً خوبی در استان می‌گردند. شرایط توپوگرافی شهرستان سردشت باعث می‌گردد که میزان ریزش‌های جوی حاصل از ابن توده‌های هوایی بیش از سایر مناطق استان باشد. همچنین امتداد رشته کوههای غربی استان در نواحی جنوبی‌تر با رشته کوههای زاگرس پیوند می‌خورد و همچنین دیواری این استان را از ترکیه و عراق جدا می‌سازد. کوههای مزبور تنها در منطقه‌ی سردشت در فاصله‌ی کوتاهی بریده شده و دوباره امتداد خود را باز می‌یابند. در نتیجه شکافی که در این رشته کوه در منطقه‌ی سردشت پدید آمده شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی خاصی در منطقه حکم فرما شده است. به همین دلیل این منطقه از استان بیشترین اراضی جنگلی و نزولات جوی را به خود اختصاص داده است به‌طوری که خطوط هم باران بیش از700 میلیمتر تنها از منطقه‌ی سردشت عبور می‌نماید.
بررسی آمار متوسط سالیانه 25 سال گذشته، در فاصله سالهای (1349-1374) در سردشت نشان میدهد که این میزان در حدود 2/515 میلیمتر است که بیش از سایر مناطق استان می‌باشد. میزان بارندگی در ارتفاعات شهرستان گاهی به بیش از 1000 میلیمتر می‌رسد. به علت شرایط توپوگرافی حاکم بر ناحیه، میزان سالیانه درجه حرارت شهرستان سردشت نیز به ویژه در مناطق کم ارتفاع و دره‌ها بالاتر است. بخش اعظم شهرستان به خصوص مناطق پست‌تر اطراف زاب در محدوده‌ی منحنی‌های هم دمایی 10 تا 5/12 درجه‌ی سانتیگراد قرار دارد. گزارش‌های سازمان هوا‌شناسی استان نشان میدهد که در سال 1374 متوسط درجه‌ی حرارت در سردشت معادل 12 درجه‌ی سانتیگراد بوده است. در همین سال حداکثر مطلق درجه‌ی حرارت 35 و حداقل 11- درجه‌ی سانتیگراد را نشان میدهد.
شبکه‌ی هیدروگرافی و رودخانه‌ها:
به علت بارش فراوان برف و باران شهرستان سردشت از منابع آب بسیارغنی برخوردار است. کل محدوده‌ی شهرستان سردشت در حوزه آبریز زاب کوچک قرار گرفته که بخش اصلی حوزه نیز محسوب می‌شود. حوضه‌ی زاب کوچک شهرستانهای پیرانشهر، سردشت و قسمتی از شهرستان بانه و بخشی از کردستان عراق را نیز در بر می‌گیرد. این حوضه (به غیر از ارس) تنها حوضه‌ای است که آب آن کاملاً از کشور خارج شده و خود زیرحوضه‌ای از حوضه بزرگتر رودخانه‌ی دجله و نهایتاً حوضه وسیع خلیج فارس است.
رودخانه‌ی زاب کوچک شریان اصلی حوضه زاب است و در گسل اصلی زاب که از پیرانشهر تا سردشت کشیده شده است جریان دارد این رودخانه از ارتفاعات سیاه کوه کمر، واقع درمرز ایران وعراق درشمال غربی پیرانشهر سرچشمه گرفته و به نام «لاون جای» ابتدا در جهت غرب به شرق و سپس درجهت جنوب شرقی جریان یافته و در 10 کیلومتری شرق پیرانشهر با «آوا جار چای» که از شرق به غرب و جنوب غربی جریان می‌یابد متصل می‌گردد، از این نقطه رودخانه‌ی زاب کوچک نامیده می‌شود که در امتداد جنوب شرقی به طول حدود 65 کیلومتر امتداد یافته و در 15 کیلومتری جنوب شرقی سردشت به سمت غرب و جنوب غربی متمایل می‌گردد و در آنجا به سمت غرب جریان یافته وارد کردستان عراق می‌شود و در نهایت به رود دجله می‌ریزد. حداکثر ارتفاع این رودخانه از نقطه مبدأ (سرچشمه) 3578 متر و حداقل آن در جنوب غربی 750 متر می‌باشد این رودخانه در مناطق مختلف با نامهای متفاوتی چون (لاون وزه) در پیرانشهر و (کلوی و زاب) در سردشت شناخته می‌شود.
حوضه آبریز رودخانه‌ی زاب درحدود 2470 کیلومتر مربع بوده و حجم بارندگی 881/2 میلیارد متر مکعب و حجم جریان آن 1596 میلیون مترمکعب می‌باشد. بررسی آب‌دهی فصلی این رودخانه در ایستگاه سردشت نشان میدهد، که 59 درصد جریان آب سالانه این رودخانه با طول تقریبی 103 کیلومتر یک رودخانه‌ی دائمی محسوب شده وآب آن هیچ گاه قطع نمی‌گردد، دبی متوسط این رودخانه در محل ایستگاه بریسو در شرق شهر سردشت برابر با 44 مترمربع در ثانیه می‌باشد. عبور رودخانه‌ی زاب کوچک از امتداد شمال غربی جنوب شرقی و سپس کل ناحیه‌ی جنوب غربی سردشت شرایط قابل توجهی را جهت آبیاری در این منطقه به ویژه نواحی اطراف رودخانه و دشت سردشت به وجود آورده است. نواحی اطراف این رودخانه در شرق سردشت و نواحی جنوبی شهرستان می‌تواند به رواج هرچه بیشتر کشت‌های آبی منطقه کمک نماید. علاوه بر آن می‌توان با ایجاد سد بر روی رودخانه برق قابل ملاحظه‌ای به دست آورد. مطالعات احداث سد بر روی رود زاب از سالهای 1342ه.ش شروع شده و از سال 1385 کار عملیاتی آن نیز در حال انجام می‌باشد، که بر اساس بیانات مسئولان امر یکی از بزرگترین سدهای ساخته شده در کشور می‌باشد.
پوشش گیاهی:
وضعیت خاص جغرافیایی در شهرستان سردشت و به دنبال آن بارندگی‌های نسبتاً زیاد در این ناحیه باعث تنوع پوشش گیاهی آن گردیده به طوری که یکی از مهمترین نواحی جنگلی استان در منطقه سردشت واقع شده است. مساحت جنگلهای سردشت بالغ بر 80 هزار هکتار است که حدود 46 درصد کل مناطق جنگلی استان را شامل می‌گردد. مناطق جنگلی سردشت به اضافه بخش کوچکی از جنگلهای منطقه پیرانشهر تنها جنگلهای متراکم استان محسوب می‌گردند.
مساحت این نوع جنگل در شهرستان بالغ بر30 هزار هکتار است 30 هزار هکتار دیگر از جنگلهای سردشت از نوع تنک و 20 هزار هکتار دیگر جزو جنگلهای مخروبه محسوب می‌گردند. مهمتیرین گونه‌های جنگلی در این ناحیه بلوط و پنبه و سایر درختان وحشی از قبیل انگور وحشی و گلابی می‌باشد از جنگلهای این ناحیه با وجود گونه‌های با ارزش درختی همچون بلوط و پنبه می‌توان محصولات فرعی دیگری از قبیل مازو، گزانگین، سقز و حتی موارد داروی به دست آورد.
در این میان جنگلهای بلوط سردشت حد فاصل بین رودخانه‌ی زاب و مرز ایران و عراق از جمله اکوسیستم‌های نادر جنگلی است که دارای تنوع حیات وحش و زیستگاه آنهاست. این اکوسیستم نادر در طی سالهای گذشته به شدت تخریب شده است. از عوامل مهم دخل در تخریب این جنگلها طی دو دهه اخیر می‌توان به قطع درختان به منظور تأمین سوخت، شاخه زنی جهت تأمین علوفه زمستان دام، قطع یکسره و تراشیدن جنگل به منظور ایجاد اراضی و بوستان حضور دائمی دامها مخصوصاً بز در جنگلها، آتش سوزی‌های ناشی از جنگ و تبعات آن به همراه عوامل آب و هوایی توپوگرافی و خاک اشاره نمود. علاوه بر جنگل شهرستان سردشت دارای مرتع نسبتاً مناسبی است وسعت مراتع این شهرستان بالغ بر 70 هزار هکتاراست که 60 درصد آنها مربوط به مراتع قشلاقی و 40 درصد مراتع ییلاقی محسوب می‌شود. از کل مراتع شهرستان سردشت 21 هزار هکتار (30درصد) درجه یک 38 هزار هکتار (3/54درصد) درجه‌ی دو و 11 هزار (7/15درصد) درجه 3 محسوب می‌شود. میزان تولید علوفه خشک توسط این مراتع در کل شهرستان بالغ بر 4/14432 تن در سال برآورد گردیده است.
جغرافیای انسانی شهرستان
جمعیت:
شهرستان سردشت در سال 1355، 53 هزار و 700 نفر بوده که در سال1385 حدود96/1 برابر شده و دربرگیرنده جمعیتی معادل 105 هزار و 569 نفر بوده است. نرخ رشد سالانه جمعیت طی دوره (1355. 65) 3/2 درصد و طی دوره (1365. 75) 3/2 درصد بوده است، میزان شهرنشینی در این مدت از19 در صد در سال 1355 به 2/33 درصد در سال 1375رسیده است از کل جمعیت این شهرستان 50453 نفر در شهر سردشت و بقیه 55116 نفر در مناطق روستای ساکن هستند با توجه به ارقام مزبور نرخ شهر نشینی شهرستان معادل 79/47 درصد خواهد بود که پس از شهرستان شاهیندژ پایین‌ترین میزان در کل استان محسوب می‌گردد. نرخ متوسط شهرنشینی در استان برای سال 1375 معادل 7/52 درصد بوده است که نشان‌دهنده‌ی میزان شهرنشینی پایین در این شهرستان نسبت به میانگین استاتی است.
نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375نشان میدهد که جمعیت شهرستان سردشت از 15219 خانوار معمولی و 43 خانوار دسته‌جمعی و با بعد خانوار 95/5 نفر تشکیل شده است. این بعد برای خانواده‌های شهری41/5 و برای خانوارهای روستای 27/6 نفر بوده که در مقایسه با کل استان در سال 1375 با بعد خانوار 2/5 نفر رقم بیشتری را نشان میدهد. مقایسه‌ی این دو میزان در شهرستان و استان بیانگر تفاوت قابل توجهی می‌باشد ابعاد بالای خانوار باعث کاهش سطح درآمد سرانه و سطح زندگی می‌گردد. شهرستان سردشت هم از نظر وسعت هم از نظر جمعیت تقریباً 7/3 درصد وسعت و جمعیت استان را به خود اختصاص داده است. بنابراین بایستی از نظر تراکم نسبی جمعیت نیز با کل استان هماهنگ باشد. محاسبه‌ی تراکم نسبی سردشت بیانگر رقم 66 نفر در کیلومتر مربع است که در مقایسه با تراکم نسبی استان 5/66 نفر تقریباً متعادل می‌باشد تراکم نسبی در بخش مرکزی 1/41 نفر و در بخش وزینه 3/48 نفر در کیلومتر مربع می‌باشد.
ویژگی‌های اقتصادی:
شاخص‌های فعالیت، اشتغال و بیکاری:
جمعیت ده ساله و بیشتر جمعیت پایه جهت بررسی ساختار نیروی انسانی محسوب می‌گردد. طبق نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 و تعداد جمعیت 10 ساله و بیشتر در شهرستان سردشت معادل 64785 نفر بوده است 5/68 درصد کل جمعیت شهرستان را شامل می‌گردد. کل جمعیت 10 ساله و بیشتر سردشت 22745 نفر فعال و 42040 نفر غیر فعال محسوب میشوند. به عبارت دیگر 1/35 درصد جمعیت پایه از نظر اقتصادی فعال بوده و بقیه 9/64 درصد غیر فعال بوده‌اند.
از جمعیت غیر فعال شهرستان سردشت 6/28 درصد دانش آموز 2/58 درصد خانه دار 4/1 درصد دارای درآمد بدون کار و 7/11 درصد اظهارنشده و سایر می‌باشند. از میان 22745 نفر جمعیت فعال 212336 نفر شاغل و 1409 نفر نیز بیکار جویای کار بوده‌اند. نرخ عمومی فعالیت برای شهرستان سردشت با توجه به داده‌های فوق 1/35 درصد خواهد بود نرخ عمومی فعالیت برای شهر سردشت 4/33 درصد محاسبه گردیده که با توجه به نرخ فعالیت استان 1/38 درصد این نرخ درشهرستان و شهر سردشت پایین می‌باشد که بیانگر جوانی جمعیت و افزایش جمعیت غیرفعال است. نرخ اشتغال از جمله شاخص‌های مهم دیگر جهت بررسی وضعیت نیروی انسانی است. این شاخص درسال 1375 برای شهرستان سردشت برابر با 9/32 درصد بوده است به عبارت دیگر تعداد کل شاغلان این شهرستان در سال مزبور معادل 21336 نفر می‌باشد. نرخ اشتغال درسال 1375 برای کل استان رقمی معادل 5/44 درصد را نشان میدهد. نرخ اشتغال در شهر سردشت 2/30درصد بوده است با توجه به داده فوق ضریب تکفل شغلی برای کل شهرستان 4/4 در نفر و برای شهر سردشت 6/4 نفر محاسبه می‌گردد.
کشاورزی
مساحت شهرستان سردشت بالغ بر 1411 کیلومتر مربع است که نسبت به خشکی‌های استان حدود 8/3درصد را تشکیل میدهد. مساحت اراضی زراعی (آبی و دیم) شهرستان سردشت حدود 31166 هکتاراست که توسط 7453 واحد بهره‌برداری اداره می‌شود. متوسط اراضی بهره‌برداری در شهرستان سردشت حدود 18/4 هکتار می‌باشد. از مجموع اراضی شهرستان در حدود 4 هزار هکتار آن قابل بهره‌برداری است. شهرستان سردشت از نظر شرایط آب و هوای و اقلیمی جزو مناطق سرد و مرطوب است. آمار تعداد روزهای سرد و یخبندان آن تا101روز در سال و میزان بارندگی آن تا 933میلیمتر در سال1374 به ثبت رسیده است.
متوسط درصد رطوبت نسبی شهرستان در شرایط حداکثر حدود 72 درصد و در حداقل کمتر از 42 درصد نبوده است و حداکثر درجه حرارت مطلق در ایام گرم سال 35 درجه‌ی سانتیگراد و حداقل مطلق آن 11- درجه سانتیگراد و متوسط سال آن بیش از 12 سانتیگراد نبوده است. شرایط اقلیمی مزبور و وجود بارندگی مناسب باعث غنای مراتع و استقرار جنگلهای طبیعی (80 هزار هکتار) و باعث توسعه و پوشش گیاهی در اراضی مرتفع و شیب دار بخصوص در اراضی غیرزراعی شده است و حفظ خاک زراعی در ارتفاعات و بارندگی مناسب توسعه کشت انگور دیم را در ارتفاعات مزبور فراهم کرده است.
جریان آبهای سطحی به صورت رودخانه‌ی زاب در شهرستان جریان دارد که به علت مسیرجریان و توپوگرافی منطقه و عدم تأسیسات مهار و انتقال آب آن در اراضی مرتفع شهرستان سردشت قابل استفاده نمی‌باشد و فقط قطعات کوچکی از اراضی پست که در مسیر رودخانه‌ی مزبور قرار دارند از طریق سدهای کوچکی آنها به اراضی مزبورهدایت می‌شود و قابل بهره‌برداری است. تأمین آب بعضی از اراضی مرتفع به صورت محدود به وسیله‌ی آب چشمه‌هاست. بقیه (اراضی جنگلی مراتع ومزارع دیم) کاملاً به نزولات سالانه متکی می‌باشد.
زراعت:
سر دشت
در شهرستان سردشت به علت محدودیت منابع آب، عدم تأسیسات کنترل و مهار آبهای سطحی و امکانات انتقال آب، توپوگرافی خاص منطقه، شیب تند اراضی و کوچکی قطعات قابل کشت، تولید محصولات زراعی در طیف وسیع امکانپذیر نیست. استفاده از ماشین آلات کشاورزی نیز به علت شرایط مزبور با محدودیت مواجه است. در سال زراعی 1374- 1375 در سطح شهرستان سردشت حدود 26064 هکتار از اراضی آبی و دیم زیر کشت محصولات گندم، جو، سیب زمینی، علوفه و حبوبات بوده است که در مجموع محصولات زراعی تولیدی شهرستان در آن سال زراعی 30119 تن شده است.
نسبت سهم غلات (گندم وجو) از کل سطح زیرکشت و تولید سال زراعی مزبور به ترتیب 4/64 و 53 درصد بوده است. سهم کشت گندم و جو شهرستان سردشت (زیر کشت و تولید محصولات سالانه) از کل استان به ترتیب 9/3 و 5/1 درصد می‌باشد. عملکرد گندم آبی در شهرستان سردشت بیش از 1200 کیلوگرم نبوده و در مقایسه با عملکرد دیگر شهرستانهای استان در مرتبه آخر و در دیم با 950 کیلوگرم عملکرد شهرستان دهم است. مجموع تولید گندم شهرستان (دیم وآبی) در سال زراعی 1375 بالغ بر 14096 تن بوده که به سختی مصرف جمعیت 93168 نفر شهرستان را پوشش میدهد و هیچگونه مازادی ندارد.
از دیگر محصولات سالانه مهم شهرستان می‌توان به کشت حبوبات دیم اشاره نمود که سطح زیر کشت آن حدود 6800 هکتار و تولید آن بالغ بر 6585 تن بوده و نسبت آن در سطح شهرستان به ترتیب 9/24 و 9/21 درصد سطح زیر کشت و تولید آن را تشکیل میدهد. حبوبات تولیدی شهرستان سردشت (اعم از آبی دیم و آبی) 11 درصد تولید استان است.
باغبانی:
محصولات باغی غالب استان سیب و انگور است که سطح زیر کشت آنها به ترتیب 3967 و 18997 هکتار است. در شهرستان سردشت به علت محدودیت منابع قابل دسترسی و دائمی آب کوچکی قطعات اراضی زراعی این کشت باغات سیب از روش قابل توجه برخوردار نیست به طوری که مجموع سطح زیر کشت این محصولات بیش از 785 هکتار (2درصد استان) و تولید آن با عملکرد 8100 کیلوگرم درهکتار حدود 6376 تن (7/0درصد استان) بوده است. تولید انگور در شهرستان سردشت به علت بارندگی و نزولات سالانه مناسب به صورت دیم انجام می‌گیرد که مجموع سطح زیر کشت دیمی آن بالغ بر4863 هکتار تولید آن حدود 14589 تن است. متوسط عملکرد استان در تولید این محصول بالغ بر 8094 کیلوگرم می‌باشد. موقعیت این محصول در سطح استان از نظر سطح زیر کشت بعد از شهرستان ارومیه در مقام دوم و از نظر میزان تولید بعد از ارومیه و میاندواب در مرتبه‌ی سوم و از نظر عملکرد آن قبل از شهرستان بوکان در مقام 11 قرار دارد.
مناطق جنگلی:
مجموع اراضی و مناطق جنگلی و بیشه زارهای استان بالغ بر174 هزار هکتار است که 80 هزار هکتار آن (یعنی 46 درصد) در شهرستان سردشت واقع شده است. به طور کلی جنگلهای استان ارزش چوب‌دهی و صنعتی ندارند و ارزش پوشش گیاهی زیستگاهی و زیست‌بومی در آنها از اهمیت خاصی بر خوردار است. درختان جنگلی سردشت از شیب بلوط بوده که گونه‌های کورکوس ابریکا و کورکوس پرسکا از گونه‌های مشهور آنهاست. پوشش و تراکم جنگلهای این شهرستان در غرب و جنوب غربی به مراتب بیشتر از شمال و شمال شرقی آن می‌باشد.
مراتع:
استان آذربایجان غربی دارای 1میلیون856 هزار هکتار مربع به صورت ییلاقی و قشلاقی با گونه‌های مختلف گیاهی همراه با درختچه‌ها و بوته‌های نباتی است میزان بهره‌برداری از علوفه مراتع در سال 1375 معادل 798 هزار تن بوده است سهم شهرستان سردشت از علوفه‌ی تحلیف شده در سال مزبور بالغ بر 4/14432 این برآورد شده است.
صنعت:
بر اساس نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 حدود 8/6 درصد از جمعیت 10 ساله و بیشتر شهرستان سردشت در گروه عمده‌ی شغلی صنعتگران و کارکنان مشاغل مربوطه به فعالیت اشتغال دارند. نسبت فوق در نقاط شهری 7/8 درصد و در نقاط روستایی 93/5 درصد بوده است. همچنین در گروههای عمده فعالیت 61/5 درصد از جمعیت 10 ساله و بیشتر شهرستان سردشت در گروه صنعت جای گرفته‌اند این نسبت در نقاط شهری 91/5 و در نقاط روستایی 48/5 درصد می‌باشد.
با توجه به ارقام فوق ملاحظه می‌شود که شهرستان سردشت زمینه‌های مساعدی در گرایش به فعالیت‌های صنعتی نداشته است. از طرف دیگر توزیع نیروهای شاغل در بخش‌های سه‌گانه اقتصادی این شهرستان نیز نشان‌دهندی سهم اندک بخش صنعت در مقایسه با استان می‌باشد بر این اساس در سال 1375 حدود 6/18 درصد از جمعیت شاغل در بخش صنعت به فعالیت اشتغال داشته‌اند این رقم دراستان 77/25 درصد می‌باشد.
واحدهای صنفی:
در شهرستان سردشت 4 مجمع صنفی (توزیعی و خدماتی) و (تولیدی و خدمات فنی) فعال هستند. مجمع توزیعی و خدماتی دارای 14 اتحادیه مجمع تولیدی و خدمات فنی دارای 5 اتحاد یه می‌باشد. به نظر می‌رسد که شهرستان سردشت نسبت به وسعت و جمعیت خود از تعداد بیشتری واحدهای توزیعی- خدماتی برخوردار می‌باشد با احتساب جمعیت 93 هزار 168 نفر هر واحد صنعتی به 72 نفر و هر واحد صنفی نوزیعی به 101 نفر ارائه‌ی خدمات می‌نماید نسبت‌های فوق در شهرستان سردشت برای هر 4 نفر یک واحد صنفی و برای هر 34 نفر یک واحد صنغی توزیعی و خدماتی وجود دارد این نسبت برای استان به ترتیب برابر با 80 نفر 114/5 نفر است. شهرستان سردشت در بعد تعاون نیز موقعیت‌های چندانی به دست نیاورده است در سال 1375، 36 شرکت تعاونی با 7983 نفر عضو و 48218 هزار ریال سرمایه در این شهرستان مشغول فعالیت بوده‌اند این تعداد تعاونی 3/2 درصد تعاونی‌های استان را دربر می‌گیرد. گرایش غالب تعاونی‌ها در سردشت تعاونی‌های مصرف آموزش گاهی بوده به طوری که طبق آماردریافتی از نمایندگان اداره کل تعاون 64 درصد تعاونی‌های شهرستان سردشت تعاونی‌های مصرف آموزشگاهی هستند.
بازرگانی داخلی:
وضعیت بازرگانی داخلی درشهرستان سردشت چندان مطلوب نمی‌باشد از یک طرف این شهرستان از زیرساختهای لازم برای توزیع و نگهداری مناسب کالاها برخوردار نبوده و از طرف دیگر به دلیل اشتغالات عمده به واسطه‌گری قاچاق پیکره بخش خدمات به ویژه زیر بخش بازرگانی از سلامت لازم بهره نبرده است. در این شهرستان 14 اتحادیه صنفی وظیفه خدمات رسانی به 93 هزار 168 نفر جمعیت شهرستان سردشت را به عهده دارند.
علاوه بر کالاهای وارده از طریق بازارچه مرزی و کالاهای قاچاق عمده خریدهای کالای این شهرستان از ارومیه و تهران صورت می‌گیرد. فروشگاههای بزرگ مصرف نیز در این شهرستان به فروشگاههای اتکای مصرف فرهنگیان و مصرف کارمندان و چند مورد خصوصی معدودی محدود می‌شود. وجه غالب بازرگانی داخلی در شهرستان سردشت خرده‌فروشی و آزاد بوده که مشخصه عمده‌ی آن خرید و فروش کالاهای لوکس خارجی و شیشه آلات و کالاهای وارد شده به صورت قاچاق از مرز می‌باشد.
بازرگانی خارجی:
بازارچه‌ی مشترک مرزی:
بازارچه‌ی مشترک مرزی سردشت که موضوع فعالیت آن از طرف شورای عالی امنیت ملی به تصویب رسیده در 21 کیلومتری شهرستان سردشت واقع شده و فاصله‌ی آن تا شهر قلادزه (عراق) 18 کیلومتر می‌باشد. این بازارچه به دلایل امنیتی کلاً در سمت ایران احداث گردیده و نمایندگی از بازرگانی گمرک فرمانداری و نیروهای امنیتی و نظامی در آن حضور دارند. تجارت در این بازارچه با کارتهای پیله‌وری صورت می‌گیرد و از سال 1375 شروع به کار کرده است. اگر چه مقدمات ایجاد بازارچه‌ی مشترک مرزی سردشت از سال 1375 به تصویب رسیده اما عملاً فعالیت آن از سال 1376 آغاز شده و تا دی ماه 1376 تا 9/5 میلیون دلار صادرات و 7/5 میلیون دلار واردات انجام گرفته است.
هم اکنون با توجه به تصریح آیین نامه بازارچه‌ها مبنی بر سقف 10 میلیون دلار برای صادرات بازارچه‌های امنیتی بازارچه‌ی سردشت از نظر صادرات کالا عملاً به حالت تعطیل در آمده است. همانند سایر بازارچه‌های مشترک بازارچه‌ی سردشت نیز مشکلات خاصی را از جمله تسری قانون صادرات و وادات بر بازارچه‌ها اعمال نظر دستگاههای متفاوت و با سلیقه‌های متنوع عدم مطلوبیت فضای فیزیکی و … به همراه دارد.
صرف نظر از مشکلات فوق مسیر ارتباطی سردشت به بازارچه‌ها به حدی نامطلوب و در فصول بارندگی خطرناک است که جاذبه‌ی تجارت مرزی را به شدت کاهش داده است. علاوه بر این به نظر می‌رسد که بازار چه‌ی سردشت در رفع معضل قاچاق چندان موفقیت‌آمیز نبود و گویاترین شاهد برای این ادعا بازار سردشت است که مملو از کالاهای قاچاق و غیره قابل مبادله از مسیر بازارچه می‌باشد.
کلیاتی درباره‌ی شهرستان سردشت
ایران ترکیبی است از اقوام، نژادها، ادیان و مذاهب متنوع و گوناگون که همه‌ی آنها زیر چتر باشکوهی به نام «ملت ایران» گرد آمده و دارای تاریخ، فرهنگ، منافع، دوستان و دشمنان مشترکی بوده که برای حفظ امنیت و دفاع از کیان این مرز و بوم، همه‌ی آنان به یک اندازه سهیم بوده‌اند.
یکی از اقوام بسیار کهن و تأثیرگذار آن قوم کرد است که به قول امین زکی بگ، مورخ «پس از ظهور اسلام و گسترش آن در ایران، واژه کرد بیشتر از سایر واژه‌های باستانی در زبان مورخان عرب دیده و شنیده شده است.»
کردها به صورت انبوه در غرب کشور و در استان‌های: آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام، و به صورت پراکنده در سایر نقاط ایران ازجمله: خراسان، اطراف شیراز، تهران، ورامین، کرج، زاهدان و شمال ایران سکونت دارند.
استان آذربایجان غربی که حدود 50 درصد جمعیت آن را کردها تشکیل می‌دهند. یکی از شهرهای تماماً کرد نشین و جنوبی استان آذربایجان غربی شهرستان سردشت است. که از شمال و شمال شرقی به شهرستانهای پیرانشهر و مهاباد و از شرق و جنوب شرقی به شهرهای بوکان، سقز و بانه و از جنوب و جنوب غربی به کشور عراق منتهی می‌شود. سردشت 30 کیلومتر با کشور عراق فاصله دارد. طول نوار مرزی این شهرستان با کشور همسایه 96 کیلومتر و ارتفاع آن از سطح دریا 1510 متر است. این شهر با وسعت 1442 کیلومتر مربع بین 36درجه و 10 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 28 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. دین مردم سردشت اسلام، مذهب آنها سنی شافعی است و زبان کرد سورانی و نژاد آنها کردی می‌باشد.
شهر سردشت دارای دو بخش مرکزی و وزینه است. که بخش مرکزی شامل دهستان آلان به مرکزیت اسلام آباد و بخش وزینه شامل دهستان نعلین به مرکزیت میرآباد و دهستان ملکاری به مرکزیت نلاس می‌باشد.
جمعیت کل شهرستان 104 هزار 146 نفر است که 52 هزار و 494 نفر آن مرد و 51 هزار و 652 نفر آن زن در 279 روستا زندگی می‌کنند. منطقه‌ی سردشت کوهستانی، ناهموار و پوشیده از جنگلهایی است که وسعت این جنگلها 1660کیلومتر مربع می‌باشد. از کوههای مرتفع و زیبای آن می‌توان از بلفت (پشت روستای بیوران) هوینه مال (جنوب روستای قلعه‌رش) زردکه در منطقه آلان، سری گومی(پشت روستای میرآباد) ترخان، ابراهیم جلال، کوه نستان، لندی شیخان و … نام برد.
کشاورزی به علت ناهمواری منطقه توسعه‌نیافته، بیشتر کشت‌ها دیمی هستند. انگور سیاه و توتون در آن زیاد به چشم می‌خورد. از میوه‌های وحشی می‌توان انجیر، انگور سیاه، انار و گلابی را نام برد.
دشت‌های مهم منطقه سردشت آغلان، دیوالان، سلکتان، وزنه، مردواو، کپران و کلوه می‌باشند. درختان این منطقه شامل جنگل بلوط، ارس و گاه پسته وحشی (قزوان) و بادام و گز می‌باشد که به همراه مازو، بنه، بادام کوهی، ارژن، سنجد و انواع گلابی کوهی، چشم‌انداز حومه را نسبت به بقیه کردستان موکریان (سردشت بخشی از کردستان موکریان است) متمایز ساخته است. که از نظر استفاده جزو جنگلهای غیر تجاری محسوب میشوند.
بر اساس تحقیقات گیاه‌شناسی توسط دکتر لاله زاری در منطقه سردشت حومه زاب نوعی شقایق وحشی یافته شده که با تبخیر هسته آن دارویی برای مبارزه با اعتیاد به دست می‌آید. این گیاه در کنگره جهانی دارو‌شناسی تایید شده و به نام «گیاه آریا» ثبت گردیده است.
همچنین دارای زیستگاه گونه‌های نادر حیات وحش از جمله خرس قهوه‌ای زاگرس، سنجاب جنگلی، سنجاب صخره‌ای، راسو، گرگ، روباه، چیتا، بزکوهی، قوچ، گورکن، خرگوش و گونه‌های مختلف پرندگان، بازهای شکاری و کبک می‌باشد.
تاریخ سردشت
سردشت در دوران باستان
محدوده‌ی فضاي جغرافيايي كه شهرستان سردشت در آن قرار گرفته است با توجه به نزديكي به بين النهرين و مراكز تمدنهاي اوليه اين منطقه و وجود غارها، رودخانه و زمينهاي حاصلخيز در اين محدوده، خود علتی واضح است بر اين واقعيت كه اين چارچوب جغرافيايي تمدنهاي اوليه بسياري را به خود ديده و يا در آن ساكن و بر آن گذشته‌اند. اما آنچه معلوم حال است به دليل بكر بودن اين قلب كوچك در متن وسيع زاگرس از جهت كار باستان‌شناسان كه هنوز تيشه باستان‌شناسان مگر معدود بر كاخ دورانش دست نيافته است. پس بايد گفت كه از گذشته دور و دوران باستان اين محدوده دانش بسيار كمي داريم. البته در سالهاي اخير و از سال 1384 ه.ش باستان‌شناسان به سرپرستي بهمن كارگر تپه شماره 2 شهر ربط در محدوده‌ی اين شهرستان را مورد كاوش قرار داده و از لايه‌هاي فراوان تمدني و آثار بي نظير باستاني در اين منطقه چهره برافراشتند.
فضاي جغرافيايي شهرستان سردشت داراي آب كافي براي استقرار، پناهگاههاي طبيعي و چشمه سارهاي زيبايي است كه بشر اوليه بيش از هر چيز به دنبال آنها بوده است. البته اين محدوده‌ی جغرافيايي به جهتي ديگر نيز می‌تواند بشر اوليه را به خود جذب كرده باشد و آن داشتن فضاي مناسب براي ييلاق و قشلاق در فاصله بسيار كمي می‌باشد و از اين جهت استثناء محسوب می‌شود. ساكنان اوليه می‌توانستند در كمترين زمان ممكن خود را از سرماي زمستان و گرماي تابستان نجات دهند. و قطعاً چنين شرايط عالي براي انسانهايي كه تمدنهاي بابل، آشور، هيتي، ميتاني، لولوبي، اورارتو، ماد، مانا و ديگر تمدنهاي اين نواحي نبايد ناشناخته مانده باشد، پس چه بسا محل كار و نزاع و شايد‌هارتلند آنها محسوب ميشده است.
به هر حال جز تپه 2 ربط كه آن هم به صورت محدود و با كاوشهاي سطحي حفاري آن شروع شده است ديگر مناطق اين محدوده همچنان در صبر روزگاران خود همچنان منتظرند تا رازهاي خود را هويدا كنند البته كه بيرون نمی‌توان كرد الا به روزگاران. و نمی‌توان شناخت مگر با مطالعات دقيق و سالهاي بسيار كار و صبر و حوصله دوستداران اين منطقه.
حداقل می‌توان به جرأت با توجه به يافته‌هاي اين منطقه يادآوري كرد كه ماناها در قلعه عظيم شهر ربط ساكن بوده و تا هزاره اول و سالهاي آخر قرن هشتم قبل از ميلاد با آشوريها و اورارتوها در ارتباط بوده‌اند. «شواهدي كه از اين دوران به جاي مانده است بقايايي از د‍ژها و قلعه‌هايي است كه برروي تپه‌هاي استراتژيك و ارتفاعات منطقه هم در قالب رديف سنگهاي درشت و ديوارهاي قطور ديده می‌شود. از دورانهاي ماد و هخامنشي آثار بخصوصي در اين ناحيه معرفي نشده است امّا كشف تصادفي سكه‌هاي يوناني دالّ بر عبور لشكريان يوناني از اين منطقه در دورانهاي مذكور می‌باشد. از دوره اشكاني قبرستانهاي تاريخي با خمره‌هاي سفالي بزرگ نشاني از جمعيت فراوان منطقه در اين دوران تاريخي می‌باشد.
باستان‌شناسان در تپه ربط
بررسي‌هاي هيئت باستان‌شناسي در تپه شماره 2 ربط در شهريور ماه 1384ه. ش به سرپرستي بهمن كارگر (كارشناس و هيئت علمي دانشگاه) به كشف محوطه‌هاي كه به گفته ايشان مربوط به تمدن مانا می‌باشد منتهي شد. اين محدوده‌ی باستاني داراي سنگ فرش وسيعي از دواير متحدالمركز كه با نظم هندسي بي‌نظيري چيده شده‌اند، می‌باشد. همچنين در اين محدوده آثاري چون خط ميخي روي سفال، آجرهاي لعابدار رنگي با موضوعات هندسي، گياهي و حيواني و اساطيري كشف شده است.
اين سايت باستان‌شناسي از سال 1342ه.ش توسط بابك راد كه خود به منطقه آمده تا در باره تپه‌هاي باستاني منطقه مطالعاتي داشته باشد كشف شده و و با شماره ثبت 622 در فهرست آثار تاريخي ايران ثبت شده است. در اين تپه خشت‌ها و آثار هنري مشابه آنچه كه در تپه قلايچي (ايزيرتو) از سال 1364ه.ش كشف شده بود يافته شده است. چهار خشت تپه شماره 2 ربط با خط آشوري كهن نوشته‌هاي خود را هويدا كرده‌اند. سارگن دوم آشوري (724-705 ق. م) كه در دوران آشور جديد قدرت را به دست گرفته بود، در حمله هشتم از سري حمله‌هاي ساليانه خود از اين منطقه گذشته و شهر را ويران كرده است. باستان‌شناسان با استفاده از كتيبه‌هاي سارگن دوم و دنبال كردن سير راهپيمايي و حملات سارگن بيش از يك سده به دنبال معبدي كه در بعضي موارد و به گفته باستان‌شناسان كه در چند سال اخير در شهر ربط كاوش كرده‌اند، موساسيرش خوانده‌اند.
باستان‌شناسان محدوده‌ی اين شهر باستاني را 60 هكتار دانسته‌اند. نوشته‌هاي روي خشت تپه 2 ربط با توجه به نبود هيچ نوشته‌ای از دوران مانا كمك فراواني به روشن شدن وضعيت شهر دولتهاي مانايي در منطقه می‌كند. چرا كه تپه قلايچي بوكان هم كه تنها سند مكتوب شناخته شده قبل از ربط می‌باشد نيز، كمكي به حل مشكل نكرده است. هرچند متون آشوري در دسترس باستان‌شناسان می‌باشد؛ اما چون از روي غرض و اهداف سياسي است با شك و ترديد همراه بوده و سؤالات فراواني را براي ساكنان امروزي اين ديار در خود باقي نهاده است.
وجه تسمیه و روایتها
مردم سردشت را زادگاه زردتشت پیغمبر ایرانی می‌دانند و از آنجا که این نام را در کردی زرتشت و زادشتره می‌خوانند عقیده دارند که سردشت از نام زردتشت می‌باشد که بعد از فتح ایران توسط مسلمانان، به سردشت تغییر نام پیدا کرده است. زردتشت در نیمه‌ی اول قرن ششم قبل از میلاد پیام خود را ابلاغ کرد که بعدها در کردستان این پیام تحت عنوان آیین زرتشتی مشهور گردید. معروف این است که زرتشت در جنوب شرقی کردستان و در اطراف دریاچه ارومیه به دنیا آمده است که بعدها به خراسان رفته است. کتاب مقدس زردتشت «اوستا» نام دارد که به زبان «مدی» زبان باستانی کردی نوشته شده است. مردم کردستان سردشت را زادگاه زردتشت پیغمبر ایرانی می‌دانند. هنوز هم در بعضی از روستاهای دور و بر سردشت جای آتشکده‌های قدیمی به چشم می‌خورد. مانند روستای ولیو، لیلانه، گرور و هرمزآباد (هرمزد آباد کرد).
سردشت فعلی قبل از اسلام در ضلع شمال غربی شهر کنونی در کنار چشمه آب بزرگی قرار داشته و مدتی به نام (نیزه رو) نامیده می‌شد. و دارای برج و باروی محکمی بوده که آثار آن هنوز پیداست.
وجه تسمیه آن چنین روایت شده که سویسن شاه ملکه منطقه سردشت شوهرش را به باج خواهی سردشت می‌فرستد در مقاومت مردم کشته می‌شود و یکی ازسردارانش رادرمحاصره سه ماهه سردشت به نام نیزه رو را از دست میدهد. که شهر سردشت را آن وقت به نام آن سردار«نیزه رو» نامگذاری می‌کنند.
در روستای عثمان آباد در آن سوی زاب حدود 200 متری آتشکده کوشک، آثاری از یک قلعه باستانی دیده می‌شود. بوکه‌بارانه و زدن دف همراه تشییع مردگان که هم اکنون هم درمنطقه سردشت رایج است از جمله مراسم زردتشتیان بوده است. یکی از قلعهای اطراف سردشت «وارشی قاضی آوی» نام دارد که مربوط به دوره اشکانیان می‌باشد.
در جدید‌ترین کاوشهای باستان‌شناسان ایرانی، در 15 کیلومتری شهر سردشت، شهری با وسعت 25 هکتار کشف گردیده که حاکی از تمدنی بسیار بزرگ و باستانی با قدمتی 3000 ساله می‌باشد. که به گفته باستان‌شناسان همان «موساسیر» شهر دولت مانایی و مرکز دینی و عبادی این تمدن است. به گفته سرپرست گروه باستان‌شناسی به احتمال قوی همان وسعت 25 هکتاری ربط بوده که در هزاره اول پیش از میلاد تمدن با ارزشی را در دل خود پرورده است. بنابراین می‌توان گفت که موساسیر شهر مقدسی برای اشوری‌ها، اورارتویی‌ها و ماناها و… بوده است.
در کتاب‌های تاریخی سده چهار و پنج هجری قمری بخصوص کتاب «مسالک و ممالک» از کلمه سلق بسیار سخن به میان آمده است. عده‌ای از تاریخ نویسان سلق یا سلک را با سردشت یکی می‌دانند که به معنی به هم رسیدن سه راه می‌باشد.
سردشت در دوران اخیر
سردشت به دلیل داشتن مرز طولانی و بسیار نزدیک به کشور عراق و خلافت عثمانی در قرون گذشته مدخلی برای ورود نیروهای متجاوز به خاک ایران و یا ناراضیان و شورشیانی که در عراق و یا عثمانی بیرق مخالفت را با دستگاه حاکمه برافراشته‌اند و جولانگاهی برای مخالفان بوده است. به جرات می‌توان گفت که سردشت، بیشترین رویدادها و حوادث تاریخی را در میان شهرهای مرز نشین استان شاهد بوده است.
یکی از موضوعات قابل توجه در سردشت، نحوه تعامل با روسیه و عثمانی بوده است. هرگاه روسیه و عثمانی با هم درگیر شده‌اند سردشت با تمام توان جانب عثمانی را گرفته است. اما جالب اینجاست زمانی که دولت عثمانی از مردم سردشت خواسته بود تا سردشت را جزو قلمرو خاک عثمانی بدانند شدیداً اعتراض کرده و فوراً به تهران تلگراف می‌زنند و از ایرانی بودن خود دفاع می‌کنند.
اوضاع و رویدادهای سردشت قبل از تشکیل جمهوری کردستان
تا قبل از دهه‌ی 20 جامعه‌ی کرد مرکب از قبیله‌ها، چادرنشینان، روستاییان و شهرنشینان بود. که تا نیمه سده 13 (19م) به تلفیقی از عشایر، شهرها و شهرکها تبدیل شد. دولت مرکزی کنترل مرزها را به روسای عشایر مرزنشین تفویض می‌کرد. آنها همیشه در حاشیه دولت‌های بزرگ بودند. دولت‌های نیرومند می‌توانستند بسیاری از عشایر را به سوی خود جذب کنند و حتی در امور داخلی شان دخالت نمایند، که نشان میدهد سطح فکر سیاسی عشایر بسیار سطحی بود تا سال 1293 ه.ش/1914 م عشایر کرد در موقعیتی بودند که می‌توانستند حاکمیت و اقتدار قاجاریه را تهدید نمایند. اما از اواسط سده‌ی 13 (19 م) آنان اقتدار گذشته را از دست دادند. عشایر علی رغم قدرت نظامی نتوانستند علیه دولت مرکزی متحد شوند. تا سال 1295 خورشیدی دولت مرکزی به طور مستقیم و از طریق نیروهای رسمی و تشکیلات اداری خود هیچ حاکمیتی در سردشت نداشته و تا سال 1300 خورشیدی هیچ کس از مردم سردشت به سربازی نرفته است و از یک طرف مردم به شدت از فقر و تنگ دستی رنج برده واز طرفی دیگر دولت مرکزی مالیات‌های سنگینی را بر آنان تحمیل می‌نمود.
ادامه دارد ….
به عنوان یک سردشتی دور از دیار تشکر می‌کنم از روابط عمومی جماعت در سردشت.
می‌شود که عکس‌های بهتر و بیشتری ترجیحا ویژه‌ی اصلاح‌وب و همراه با توضیحات روی عکس‌ها در بخش‌های بعدی گزارش پیوست کرد.
با سلام
ضمن تقدیر از معرفی شهرستان سردشت نکاتی در آن قابل توجه و یا بازنگری است.
1.معرفی وضعیت زمین شناسی.جغرافیایی.اقتصادی.تاریخی و… شهرستان سردشت خارج از حوصله ی این مقال است.بنظر می رسد نویسنده قصد داشته یک کتاب حجیم را در قالب مقاله ای بگنجاند که واقعا کسل کننده است.زیرا این سایت پایگاه رسمی جماعت دعوت واصلاح ایران است نه وزارت کشور ونه سازمان آمار ایران
2.گویا آمار و ارقام برای یک دستگاه دولتی نوشته شده نه برای بازدیدکنندگان سایت.زیرا هم بسیار زیاد و گنگ و نامفهوم است وهم از کهنگی مفرطی رنج می برند و مربوط به سال 1375یعنی 15سال پیش است.
3.بسیار بجا می بود اگر درعوض اینهمه آمار تخصصی و نامربوط زمین شناسی و اقلیمی و هیدروگرافی به معرفی نقاط دیگر شهری همچون ربط و میرآباد وشهرک نلاس پرداخته می شد.شاید هم معرفی تفصیلی این مکان ها در بخش دوم قرارگیرد!
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه اطلاع رسانی اصلاح می باشد. ذکر مطالب با ذکر منبع بلامانع است. © 2005-2018
سردشت شهری است در استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان سردشت است.
سردشت شهری با آب هوای کوهستانی و معتدل است، دارای ۸۵ درصد جنگلهای آذربایجان غربی بوده و بازارچه‌های مرزی بسیاری دارد. ویژگی جالب سردشت این است که نزدیک ترین شهر به سردشت در عراق می‌باشد (قلادزه).
سردشت آب و هوایی معتدل دارد؛ در تابستان هوایی خنک دارد و در زمستان هوای خیلی سردی ندارد . در هر چهار فصل سال طبیعت سردشت بسیار زیبا است در بهار دارای دشت هایی غرق در گل‌های رنگارنگ است، در تابستان دارای میوه‌های خوشمزه و کوهستان‌های بسیار زیبا و خنک است، در پاییز آب و هوایی بارانی و برگ های آتشین رنگ و در زمستان طبیعت سفید پوش و بکر برای اسکی، سرسره و ورزش های زمستانی دارد.
مردم سردشت با زبان کردی لهجه سورانی صحبت می کنند اما اکثر اهالی آن به زبان فارسی مسلط اند.
سر دشت
با هواپیما باید ابتدا به ارومیه بروید سپس از آنجا با حمل ونقل جاده ای (اتوبوس و…) به سردشت بیاید.
با قطار باید ابتدا به مهاباد و سپس با اتوبوس به سردشت بیایید.
با ماشین سردشت از سه شهر راه دارد (مهاباد – پیرانشهر – بانه) برای مسافرانی که از شرق، مرکز، جنوب و شمال شرق کشور می‌آیند بانه و برای مسافرانی که از شهرهای شمالی سردشت می‌آیند مهاباد و پیرانشهر.
البته سردشت به بوکان هم از طریق جاده خلیفان ارتباط دارد اما قسمت هایی بسیار کمی از جاده شوسه است.
در صورتی که در فصول سرد سال قصد سفر به سردشت را دارید حتما زنجیر چرخ با خود همراه داشته باشید.
پایانه غرب تهران – ارومیه -مهاباد (از طریق تعاونی‌های ۷ و ۱۵)
فاصله شهر سردشت از سایر نقاط از طریق جاده
سردشت برای داخل شهر حمل ونقل اتوبوس دارد و در صورت نیاز باید از تاکسی یا ماشین شخصی استفاده کنید
خریدن سوغاتی:
سردشت به دلیل نزدیکی به مرز دارای کالا های اصل و ارزان تر از هر جایی است .
بهترین بازارهای این شهر عبارتند از:
بهترین کالاها برای خرید:
دارای اینترنت 3G و 4G
اینترنت نسل سوم همراه اول
و سایر انواع اینترنت
امنیت بالا تامین شده توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
