![کرونا در ایران
کرونا در ایران](http://dl.molisy.ir/wp-content/uploads/20201031/1398122214434729919899584.jpg)
منبع تصویر، TASNIM
ظرف شبانهروز گذشته، آمار رسمی مبتلایان و جانباختگان روزانه کرونا در ایران، به بیشترین تعداد از زمان ثبت آمار مربوط به این بیماری در ایران رسیده است.
وزارت بهداشت ایران اعلام کرد در ۲۴ ساعت، ۴۱۵ نفر در ایران بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست دادهاند.
بنابر اعلام این وزارتخانه، از دیروز تا امروز، ۶ هزار و ۸۲۴ بیمار جدید نیز شناسایی شدهاند که از این میان دو هزار و ۴۹۰ نفر بستری شدهاند.
بنابر آمار رسمی، تا کنون حدود ۵۸۸ هزار نفر به کرونا مبتلا شدهاند و ۳۳ هزار و ۷۱۴ نیز درگذشتهاند.
کرونا در ایران
تحقیقات بیبیسی فارسی نشان میدهد تعداد واقعی درگذشتگان و مبتلایان کرونا دستکم دو برابر آمارهای دولتی است و خود مقامهای وزارت بهداشت نیز اذعان میکنند که آمار حقیقی میتواند دو یا سه برابر آمار رسمی اعلام شده باشد.
تحقیقات بیبیسی فارسی همچنین حاکی از پنهانکاری و لاپوشانی عمدی در شمار واقعی قربانیان و مبتلایان بود.
در ایران اغلب استانها در وضعیت قرمز شیوع کرونا هستند و مقامها و مسئولان شهرهای مختلف درباره پر شدن ظرفیت بیمارستانها هشدار دادهاند.
ایران در میان کشورهای خاورمیانه بیشترین تعداد مبتلا و جانباخته کرونا را دارد.
پلیس ایران از دیروز برای ارائه تذکر به شهروندان فاقد ماسک گشت ویژهای به راه انداخته است. بنابر اعلام پلیس این گشت تحت عنوان “طرح مشترک امنیت سلامت محور و پس از تاکید رهبر ایران برای مقابله جدی با کرونا” به راه انداخته است. علاوه بر ماموران نیروی انتظامی، واحدهایی از اداره کل تعزیرات، وزارت بهداشت و صنوف نیز در این گشت مشارکت دارند.
ستاد ملی مقابله با کرونا در ایران از اواسط مهر برای “نزدن ماسک در بیرون از خانه” و همچنین خروج افراد مبتلا از قرنطینه جریمه نقدی تعیین کرده است.
وزارت بهداشت و دولت علت اصلی شیوع شدیدتر کرونا در ایران را پیروی نکردن شهروندان از دستورالعملهای بهداشتی میدانند.
اما شماری از متخصصان از جمله حسین قشلاقی، عضو شورای عالی نظام پزشکی ایران ضعف مدیریت، بهره نگرفتن از شیوههای علمی و ناهماهنگی در بین ارکان حاکمیت، کمبود تجهیزات و اشباع بیمارستانها را علت افزایش شمار مبتلایان عنوان کردهاند.
© 2020 بی بی سی. بی بی سی مسئول محتوای سایت های دیگر نیست. سیاست ما درباره لینک دادن به سایت های دیگر.
ما برای بهبود خدمات خود از کوکیها استفاده میکنیم. جزئیات بیشتر را در صفحه “حفظ حریم خصوصی کاربران” در وبسایت دویچه وله بخوانید.
بهرغم هشدارهای جدی وزارت بهداشت درباره گسترش شیوع کرونا، سازمان تبلیغات اسلامی از برگزاری مراسم ۱۳ آبان سخن میگوید. سخنگوی این نهاد برگزاری تظاهرات در این شرایط را جنایت خوانده است. ۲۷ استان در وضعیت قرمز قرار دارند.
بر شمار قربانیان کرونا در ایران روزبهروز افزوده میشود. طی ۲۴ ساعت گذشته، بر اساس آمار رسمی منتشر شده از سوی وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران ۴۱۵ نفر دیگر بر اثر ابتلا به بیماری کووید-۱۹ جان خود را از دست دادهاند.
کرونا در ایران
ایران در ارتباط با شیوع ویروس کرونا دوران سختی را تجربه میکند. مسئولان وزارت بهداشت از “روزهای سیاه کرونایی در ایران” سخن میگویند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران رسما از مسئولان این کشور درخواست کرده برای مقابله با شیوع بیشتر این ویروس بی درنگ اقدام کنند.
جنگ تمام عیار
سخنگوی وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران با اشاره به افزایش شمار قربانیان بیماری کووید-۱۹ در ایران، خواستار تغییر رفتار مردم و حکومت شده و از “جنگ تمام عیار” علیه ویروس کرونا سخن گفته است.
بر اساس آماری که از سوی خبرگزاری دانشجویی ایران “ایسنا” روز هفتم آبان (۲۸ اکتبر) منتشر شده، شمار مبتلایان جدید به ویروس کرونا در ایران طی ۲۴ ساعت گذشته بیش از شش هزار و ۸۰۰ نفر افزایش یافته است.
همین آمار حکایت از آن دارد که بیش از یک سوم کسانی که روز گذشته در ایران به ویروس کرونا مبتلا شده بودند، بستری شدهاند. به این ترتیب، رقم کلی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران به ۵۹۰ هزار نفر نزدیک میشود.
تجمع مذهبی در مشهد بهرغم شیوع کرونا
سخنگوی وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران تعداد قربانیان کرونایی ایران را ۳۳ هزار و ۷۱۴ نفر اعلام کرده است. این در حالی است که برخی از مسئولان آمار واقعی را سه تا چهار برابر بیش از آمار رسمی میدانند.
در بین استانهای ایران، وضعیت شیوع کرونا تنها در استانهای سیستان و بلوچستان، هرمزگان، فارس و گلستان نارنجی اعلام شده است.
وضعیت در ۲۷ استان ایران و از جمله در استان مرکزی و استان خراسان رضوی قرمز اعلام شده است.
به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید
این در حالی است که مشهد شاهد تجمع گسترده مردم به دعوت سازمان تبلیغات اسلامی بوده و همین مرکز از برگزاری مراسم ۱۳ آبان سخن گفته است. قائم مقام شورای هماهنگی این نهاد، نصرتالله لطفی روز سهشنبه ششم آبان خبر از برگزاری این تظاهرات در تهران و برخی دیگر از شهرستانهای ایران داده بود.
سیما سادات لاری برگزاری این تجمعات در شرایط کنونی را جنایت خوانده و وزارت بهداشت با برگزاری این مراسم ابراز مخالفت کرده است.
حسینه کربلاییها در جنوب تهران روز شنبه ۸ شهریور ۱۳۹۹ – ۲۹ اوت ۲۰۲۰. این نوع عزاداری تنها در سالهایی برگزار میشد که از کرونا خبری نبود.
ستاد ملی مقابله با کرونا در ایران در اطلاعیهای اعلام کرد هرگونه مراسم عزاداری در ماه محرم و صفر صرفا در اماکن و فضاهای باز با رعایت فاصله فیزیکی (از هر طرف حداقل دو متر) و حداکثر به مدت دو ساعت برگزار میشود. در برخی مراسم هیچ یک از توصیههای ستاد مقابله با کرونا رعایت نشدند.
ستاد ملی مقابله با کرونا گفته بود: “هرگونه جابهجایی هیات و دستهروی، ممنوع است.” تصویر دسته عزاداری را در روز تاسوعا در تهران نشان میدهد.
بر اساس ابلاغ ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا، پخش نذورات به صورت غذای گرم ممنوع شده بود. عکس پخش نذری در روز تاسوعا در تهران را نشان میدهد.
با شروع تعطیلات تاسوعا و عاشورا در ایران، بسیاری از مسئولان از مردم خواستند که در این ایام به سفر نروند، اما هیچ یک از آنها در مورد خطرهای بالقوه عزاداری در فضای بسته و در فاصله نزدیک هشدار ندادند.
مقامهای ایران و رسانهها دولتی هشدار میدادند که مسافرتها باعث افزایش ابتلا به ویروس کرونا خواهد شد. اما در مورد تجمعهای عزاداری محرم که پروتکلهای مرتبط با کرونا در آنها رعایت نشد چیزی نگفتند.
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا گفته بود: «قرار است وزارت بهداشت پروتکلهایی را برای برگزاری مراسم ماه محرم ابلاغ کند اما فکر نمیکنم این پروتکلها بتواند جلوی انتشار و گسترش کرونا را بگیرد.»
نویسنده: محمود صالحی
به گفته سخنگوی وزارت بهداشت ایران، با تغییر فصل و به خصوص در فصل سرما، کرونا شیوع بیشتری خواهد داشت. سادات لاری تاکید کرد که راهپیمایی ۱۳ آبان نباید برگزار شود. او از برگزاری تجمع در مشهد نیز اظهار تاسف کرد.
رئیس مجلس شورای اسلامی به بیماری کووید۱۹ مبتلا شده است. پیشتر حسن روحانی به او انتقاد کرده بود که بدون رعایت مقررات بهداشتی مربوط به کرونا به عیادت بیماران در بیمارستانها رفته است.
به گفته سخنگوی وزارت بهداشت ایران، با تغییر فصل و به خصوص در فصل سرما، کرونا شیوع بیشتری خواهد داشت. سادات لاری تاکید کرد که راهپیمایی ۱۳ آبان نباید برگزار شود. او از برگزاری تجمع در مشهد نیز اظهار تاسف کرد.
برای چهارمین بار طی یک هفته رکورد موارد روزانه ابتلا به کرونا در ایران شکست و به نزدیک هشت هزار و ۳۰۰ نفر رسید. موارد مرگ در میان بیماران مبتلا به کووید۱۹ نیز در ایران به شدت افزایش یافته است.
طبق تازهترین گزارش فصلی شورای جهانی طلا، خرید طلا در ۹ ماه ابتدایی سال ۲۰۲۰ در ایران ۶/ ۱۴ تن بود که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته بیش از ۳۸ درصد افت داشته و نسبت به دوران قبل از تحریمها کمتر از نصف شده است.
به نظر میرسد که قاضی حداد چهره سرشناس قضایی جمهوری اسلامی حتی در میان تندروترین نیروهای حکومتی هم محبوبیت نداشته است.
مرکز آمار ایران نتایج طرح آمارگیری نحوه گذران وقت ایرانیان در بهار ۱۳۹۹ را منتشر کرد که با نتایج جالبی همراه است. با ۱۱ ساعت و ۳۸ دقیقه در روز بیشترین وقت ایرانیان صرف “خودمراقبتی” میشود.
یک سوم از دختران در کامرون پیش از ۱۸ سالگی ازدواج میکنند. حبیبه ۱۴ ساله بود که علیرغم مخالفتش شوهر داده شد. او حال ۱۷ ساله است و دورانی سخت را تجربه کرده. حبیبه میکوشد به دختران دیگر کمک کند تا رویای خود را تحقق بخشند.
© 2020 Deutsche Welle |
حریم خصوصی کاربران |
شناسنامه |
تماس
| نسخه موبایل
ما برای بهبود خدمات خود از کوکیها استفاده میکنیم. جزئیات بیشتر را در صفحه “حفظ حریم خصوصی کاربران” در وبسایت دویچه وله بخوانید.
برای چهارمین بار طی یک هفته رکورد موارد روزانه ابتلا به کرونا در ایران شکست و به نزدیک هشت هزار و ۳۰۰ نفر رسید. موارد مرگ در میان بیماران مبتلا به کووید۱۹ نیز در ایران به شدت افزایش یافته است.
در همان روزهایی که وزیر بهداشت، سعید نمکی مشغول تمجید از “توصیه مدبرانه رهبر فرزانه انقلاب” برای برپایی قرارگاه اجرایی عملی کردن مصوبات ستاد ملی مدیریت کرونا و ستایش از “تصمیم خردمندانه رئیس جمهور محترم” برای انتصاب وزیر کشور به عنوان فرمانده آن است، سخنگوی این وزارتخانه از ادامه “روزهای سیاه” کرونا در ایران خبر میدهد.
کرونا در ایران
ستاد ملی اوایل اسفند و اندکی پس از تائید رسمی شیوع کرونا در ایران تشکیل شد و در ماههای نخست کار خود را “مقابله” با کرونا عنوان میکرد و این عنوان در ماههای گذشته به “مدیریت” تغییر کرد.
در هفتههای گذشته و با شکسته شدن پی در پی رکورد تعداد مبتلایان جدید و فوتیهای کرونا، بیش از پیش مشخص شد که ستاد ملی که ریاست آن را حسن روحانی بر عهده داد نه در مقابله با بیماری کووید۱۹ موفق بوده نه در مدیریت شیوع کرونا.
سابقه “توصیههای مدبرانه”
“توصیههای مدبرانه” رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنهای نیز موضوع تازهای نیست و اگر دردی دوا میکرد نیاز به تکرار آن به شکلهای مختلف نبود.
خامنهای ۲۲ اسفند ۱۳۹۸ با صدور فرمانی محمد حسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح را مامور تشکیل “قرارگاه بهداشتی و درمانی مقابله با کرونا” کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ستاد ملی سه هفته پیشتر با ۱۵ عضو تشکیل شده بود که هشت عضو کابینه، باقری، رئیس سازمان صدا و سیما، فرمانده نیروی انتظامی، دادستان کل کشور و یکی از فقهای شورای نگهبان از اعضای آن بودند.
این ستاد همچنین یک کمیته علمی دارد که ۲۲ نفر عضو آن هستند. همان زمان تشکیلاتی نیز زیر عنوان “شورای پشتیبانی از تصمیمات ستاد ملی مبارزه با کرونا” درست شد که درباره موجودیت و فعالیتش خبر زیادی منتشر نشده است.
بیتدبیری و ناکارآمدی
به عبارت دیگر اگر کارگزاران حکومت جمهوری اسلامی کارآمد بودند و توان مدیریت داشتند تشکیلات به اندازه کافی درست شده و ناکامی آنها نشان میدهد توصیههای خامنهای اگر “مدبرانه” هم بوده راه به جایی نبرده و این خطر وجود دارد که بعد از این هم راه به جایی نبرد.
سخنگوی وزارت بهداشت روز پنجشنبه هشتم آبان شرایط کشور در درگیری با کرونا را “سخت و طاقتفرسا” توصیف کرد. آمار روزهای گذشته حکایت از سختتر شدن وضعیت دارد.
به گفته سیما سادات لاری در ۲۴ ساعت گذشته و “بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی”، هشت هزار و ۲۹۳ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در ایران شناسایی شد و ۳۹۹ نفر از مبتلایان جان خود را از دست دادند.
آنچه بحران کرونا در ایران را نگرانکنندهتر میکند این واقعیت است که با شروع موج سوم پاندمی در هفتههای پایانی شهریور تا کنون بارها موارد ابتلا و مرگ رکوردهای جدیدی برجا گذاشته و همین مسئله چشمانداز بهبود اوضاع در کوتاه مدت را مبهم و تیره میکند.
رکوردهای پی در پی
در هفتههای گذشته تعداد موارد روزانه ابتلا و مرگ در ارتباط با کووید۱۹ چند بار از رکوردی به رکوردی جدید صعود کرده و این روند با اندکی نوسان ادامه داشته است.
در فاصله دوم تا هشتم آبان ماه شمار مبتلایان جدید سه بار و موارد مرگ دوبار رکورد زده است. بالاترین تعداد قربانیان تا کنون مربوط به روز گذشته با ثبت ۴۱۵ مورد فوتی در میان مبتلایان به کووید۱۹ بوده است.
نخستین دیدار حضوری علی خامنهای با کارگزاران حکومتی از زمان تائید شیوع کرونا در ایران، سوم آبان ۱۳۹۹
یکی از علتهای افزایش شمار مبتلایان میتواند بالا رفتن تعداد آزمایشهای تشخیص باشد که از حدود ۲۵ هزار مورد در روز به حدود ۳۵ هزار رسیده است.
در کشورهای پیشرفته اروپایی نیز در موج جدید شیوع کرونا تعداد مبتلایان به شدت افزایش یافته اما نسبت آن به شمار قربانیان قابل قیاس با ایران نیست.
نسبت مرگ به موارد ابتلا
به عنوان نمونه در آلمان که جمعیتی تقریبا اندازه ایران دارد و بیش از سه برابر آن آزمایش تشخیص انجام میشود تعداد مبتلایان ۲۴ ساعت گذشته در هشتم آبان ۱۶ هزار و ۷۷۴ مورد گزارش شده و تعداد قربانیان ۸۹ نفر.
تفاوت مهم دیگر “خستگی و فرسودگی” کادر درمانی در ایران و پر شدن تختهای مراقبتهای ویژه است که بسیاری از مسئولان نسبت به پیامدهای آن هشدار میدهند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
نادر توکلی، معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران بیستم مهرماه گفته بود ۱۷ درصد کادر درمانی در استان تهران به کرونا مبتلا شدهاند. این رقم در برخی استانها بسیار بیشتر گزارش شده است.
با توجه به وضعیت کادر درمانی درصورت ساخته شدن بیمارستانهای جدید یا افزایش ظرفیت بیمارستانهای موجود باز هم، و در صورت ادامه روند فعلی افزایش موارد ابتلا، رسیدگی و درمان مبتلایان به کووید۱۹ در ایران با چالشهای جدی روبرو خواهد بود.
سخنگوی وزارت بهداشت میگوید طی شبانه روز گذشته موارد جدید بستری بیماران مبتلا به کووید۱۹ بیش از ۲ هزار و ۹۰۰ مورد بوده و در حال حاضر فراتر از پنج هزار بیمار کرونایی در “وضعیت شدید ابتلا” قرار دارند.
حسینه کربلاییها در جنوب تهران روز شنبه ۸ شهریور ۱۳۹۹ – ۲۹ اوت ۲۰۲۰. این نوع عزاداری تنها در سالهایی برگزار میشد که از کرونا خبری نبود.
ستاد ملی مقابله با کرونا در ایران در اطلاعیهای اعلام کرد هرگونه مراسم عزاداری در ماه محرم و صفر صرفا در اماکن و فضاهای باز با رعایت فاصله فیزیکی (از هر طرف حداقل دو متر) و حداکثر به مدت دو ساعت برگزار میشود. در برخی مراسم هیچ یک از توصیههای ستاد مقابله با کرونا رعایت نشدند.
ستاد ملی مقابله با کرونا گفته بود: “هرگونه جابهجایی هیات و دستهروی، ممنوع است.” تصویر دسته عزاداری را در روز تاسوعا در تهران نشان میدهد.
بر اساس ابلاغ ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا، پخش نذورات به صورت غذای گرم ممنوع شده بود. عکس پخش نذری در روز تاسوعا در تهران را نشان میدهد.
با شروع تعطیلات تاسوعا و عاشورا در ایران، بسیاری از مسئولان از مردم خواستند که در این ایام به سفر نروند، اما هیچ یک از آنها در مورد خطرهای بالقوه عزاداری در فضای بسته و در فاصله نزدیک هشدار ندادند.
مقامهای ایران و رسانهها دولتی هشدار میدادند که مسافرتها باعث افزایش ابتلا به ویروس کرونا خواهد شد. اما در مورد تجمعهای عزاداری محرم که پروتکلهای مرتبط با کرونا در آنها رعایت نشد چیزی نگفتند.
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا گفته بود: «قرار است وزارت بهداشت پروتکلهایی را برای برگزاری مراسم ماه محرم ابلاغ کند اما فکر نمیکنم این پروتکلها بتواند جلوی انتشار و گسترش کرونا را بگیرد.»
نویسنده: محمود صالحی
بهرغم هشدارهای جدی وزارت بهداشت درباره گسترش شیوع کرونا، سازمان تبلیغات اسلامی از برگزاری مراسم ۱۳ آبان سخن میگوید. سخنگوی این نهاد برگزاری تظاهرات در این شرایط را جنایت خوانده است. ۲۷ استان در وضعیت قرمز قرار دارند.
کرونا در ایران
به گفته سخنگوی وزارت بهداشت ایران، با تغییر فصل و به خصوص در فصل سرما، کرونا شیوع بیشتری خواهد داشت. سادات لاری تاکید کرد که راهپیمایی ۱۳ آبان نباید برگزار شود. او از برگزاری تجمع در مشهد نیز اظهار تاسف کرد.
تعداد مبتلایان جدید کرونا در ایران بار دیگر رکورد زد اما شمار قربانیان در آمار رسمی به نسبت روزهای قبل اندکی کاهش یافت. یک کارشناس میگوید تعداد واقعی قربانیان تا ۴ برابر آمار رسمی و مدیریت کرونا محتاج بازنگری اساسی است.
گزارشگر کانال یک تلویزیون آلمان ماجرای کرونا در ایران را حکایت ناکارآمدی، ناکامی و پنهانکاری ارزیابی میکند. او میگوید ظاهرا بسیاری از شهروندان به دلیل آشفتگی و سردرگمی سیاستها با حکومت همکاری نمیکنند.
علی خامنهای در نخستین دیدار حضوری خود با اعضای ستاد ملی مدیریت کرونا “هتک حرمت” رئیس جمهور را حرام خواند. برخی نمایندگان مجلس به تازگی انتقادهای تندی از دولت و شخص روحانی کردهاند و یکی از آنها خواستار اعدام او شده است.
در شبانهروز گذشته برای نخستین بار تعداد مبتلایان از پنج هزار نفر و شمار قربانیان از ۳۱ هزار نفر فراتر رفت. به گفته عضو ستاد کرونا برای دریافت تعداد واقعی قربانیان کووید۱۹ در ایران آمار رسمی باید ضرب در دو و نیم شود.
به نظر میرسد که قاضی حداد چهره سرشناس قضایی جمهوری اسلامی حتی در میان تندروترین نیروهای حکومتی هم محبوبیت نداشته است.
مرکز آمار ایران نتایج طرح آمارگیری نحوه گذران وقت ایرانیان در بهار ۱۳۹۹ را منتشر کرد که با نتایج جالبی همراه است. با ۱۱ ساعت و ۳۸ دقیقه در روز بیشترین وقت ایرانیان صرف “خودمراقبتی” میشود.
یک سوم از دختران در کامرون پیش از ۱۸ سالگی ازدواج میکنند. حبیبه ۱۴ ساله بود که علیرغم مخالفتش شوهر داده شد. او حال ۱۷ ساله است و دورانی سخت را تجربه کرده. حبیبه میکوشد به دختران دیگر کمک کند تا رویای خود را تحقق بخشند.
© 2020 Deutsche Welle |
حریم خصوصی کاربران |
شناسنامه |
تماس
| نسخه موبایل
سیماسادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت ایران امروز پنجشنبه در تشریح وضعیت شیوع ویروس کرونا در ایران گفت: “از دیروز تا امروز 8 آبان 1399 و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، 8 هزار و 293 بیمار جدید مبتلا به کووید-19 در کشور شناسایی شد که دو هزار و 924 نفر از آنها بستری شدند. بدین ترتیب مجموع بیماران کووید-19 در کشور به 596 هزار و 941 نفر رسید”.
لاری اظهار داشت: “متاسفانه در طول 24 ساعت گذشته، 399 بیمار کووید-19 جان خود را از دست دادند و مجموع جان باختگان این بیماری به 34 هزار و 113 نفر رسید”.
سخنگوی وزارت بهداشت ایران با بیان اینکه 5 هزار و 55 بیمار کرونایی در وضعیت وخیم تحت مراقبتهای ویژه قرار دارند، تصریح کرد: “خوشبختانه تا کنون 472 هزار و 598 نفر از بیماران، بهبود یافته و یا از بیمارستانها ترخیص شده اند”.
به گفته وی، تا کنون چهار میلیون و 857 هزار و 392 آزمایش تشخیص کرونا در ایران انجام شده است.
همچنین استانهای استانهای تهران، اصفهان، قم، آذربایجان شرقی، خراسان جنوبی، سمنان، قزوین، لرستان، اردبیل، خوزستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، بوشهر، زنجان، ایلام، خراسان رضوی، مازندران، چهارمحال و بختیاری، البرز، آذربایجان غربی، مرکزی، کرمان، خراسان شمالی، همدان، یزد و کردستان در وضعیت قرمز قرار دارند.
کرونا در ایران
استانهای هرمزگان، فارس، گلستان و سیستان و بلوچستان نیز در وضعیت نارنجی و زرد قرار دارند.
افزایش قربانیان کرونا در ایران به بیش از 34 هزار نفر
ابراز همدری وزیر امور خارجه ایران با همتای ترک خود و مردم ترکیه
در ایران ظرف 24 ساعت اخیر، 365 بیمار کووید-19 جان خود را از دست دادند
براساس اعلام سخنگوی وزارت بهداشت ایران با ابتلای 8 هزار و 293 تن به ویروس کرونا، شمار کل مبتلایان در این کشور به 596 هزار و 941 نفر رسید
وب سایت رسمی سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه این وب سایت حاوی مطالبی با حق تالیف از آژانس آناتولی، آژانس فرانس پرس، آسوشیتدپرس، رویترز، آژانس دویچه پرس، ایتارتاس، ATSH، EFE، MENA و XINHUA می باشد. استفاده از اخبار و مطالب سایت بدون کسب اجازه ممنوع است. تی آر تی در قبال محتوای سایر سایتها مسئول نمی باشد.
در پی بحران دنیاگیری بیماری کروناویروس در نقاط مختلف جهان، دنیاگیری کروناویروس در ایران بهصورت رسمی در ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.[۳][۴][۵][۶][۶][۷] هرچند به گفته برخی متخصصان از دی ماه بیمارانی با علائم کروناویروس به مراکز درمانی مراجعه کردهاند که به علت نو پدید بودن بیماری مورد شناسایی قرار نگرفتهاند.[۸][۹][۱۰][۱۱] و به گفته معاون وزیر، چون در مقطع اوج همهگیری بیماری آنفلوانزای H1N1 بود، نظام سلامت به اشتباه آن را آنفلوانزا تشخیص داده و دیر متوجه ورود بیماری میشود.[۱۲]
از ۳ اسفند ۱۳۹۸ وضعیت در ایران از سفید خارج و وارد وضعیت زرد شد.[۱۳] در ۸ اسفند مایک رایان مدیر اجرایی برنامهٔ فوریتهای پزشکی سازمان جهانی بهداشت گفت: ایران که در هفتهٔ گذشته فقط دو مورد ابتلا داشتهاست، امروز تا ۲۴۵ مورد آلودگی به کرونا را تأیید کردهاست. به گفتهٔ رایان این بیماری بدون هیچگونه شناسایی وارد ایران شده و ممکن است ابعاد آن بسیار بیشتر از چیزی باشد که میبینیم.[۱۴][۱۵] در ۹ اسفند، کیانوش جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت بهداشت ایران اعلام کرد شیب نمودار ابتلا به ویروس ویروس کرونا در روزهای آینده کماکان صعودی خواهد بود.[۱۶] روز چهارشنبه ۱۴ اسفند حسن روحانی، رئیسجمهور ایران گفت، شیوع ویروس جدید کرونا تقریباً تمامی استانهای کشور را دربرگرفته است.[۱۷] در اواسط فوریهٔ ۲۰۲۰ ایران پس از چین به دومین نقطهٔ کانونی گسترش ویروس کرونا در جهان تبدیل شد.[۱۸] اولین مبتلایان به کرونا در کشورهای لبنان، بحرین، عراق، افغانستان، عمان، پاکستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان، عربستان، استونی، نیوزیلند و مجارستان همگی افرادی هستند که طی سفر به ایران به این ویروس آلوده شدهاند.[۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹]
در ابتدای اسفند، پس از همهگیری covid-19 در ایران سعید نمکی وزیر بهداشت ایران گفت مراکز بهداشتی و درمانی نیز در کل کشور آمادهباش هستند.[۳۰] طی روزهای آتی بتدریج بسیاری از مکانها و رخدادها عمومی از جمله مدارس، مراکز آموزش عالی و دانشگاهها، اکرانهای سینمایی، کنسرتها و نمایشهای تئاتر، مسابقات و لیگهای ورزشی کشوری، تهران و سایر شهرها دیگر تعطیل شد[۳۱][۳۲][۳۳][۳۴] و ساعت کاری ادارات دولتی در چندین استان کاهش یافت.[۳۵] عفونتزدایی بخشهایی از استانهای تهران، قم و گیلان، راهاندازی بیش از ۵۶ آزمایشگاه برای تشخیص ویروس کرونا، تولید و انجام روزانه دست کم شش هزار آزمایش رایگان تشخیص برای بیماران بستری مشکوک به کرونا، از دیگر اقدامات دولت برای مقابله با شیوع این ویروس بود.[۳۶][۳۷][۳۸][۳۹] در روز ۲۱ اسفند روحانی اعلام کرد که دولت مشکلات قرنطینه شهرها را بیش از فوایدش میداند و فعلاً قصد قرنطینهٔ هیچ شهری را ندارد.[۴۰] در ۳ فروردین ماه ۱۳۹۹ رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد که «قرنطینه سطح سه علیه کرونا در حال اجراست» اما محدودیتهای بیشتر مستلزم حکومت نظامی است که نه ممکن است و نه مطلوب.[۴۱] در ۲۳ فروردین طرح فاصله گذاری هوشمند به اجرا درآمده است و بخش عمده ای از اصناف با رعایت پروتکلهای بهداشتی مجدداً فعال شدند.[۴۲]در ۱۴ اردیبهشت بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۶۱ شهر کشور در وضعیت قرمز قرار دارند که دارای بیش از سه نفر بیمار بستری در هر صدهزار نفر جمعیت هستند[۴۳] و تعداد ۱۳۲ شهر در وضعیت سفید قرار دارند که حداکثر یک بیمار بستری به ازای هر صد هزار نفر جمعیت دارند.[۴۴] در این شهرها مساجد و مراسم مذهبی با رعایت پروتکل بهداشتی از نیمه اردیبهشت بازگشایی شدهاست.[۴۵] در ۱۴ خرداد ۱۳۹۹ ایران به اولین کشور دنیا تبدیل شد که پس از یک دورهٔ کاهش شمار مبتلایان، وارد موج دوم همهگیری کرونا شد.[۴۶] در این روز شمار مبتلایان ایران در یک شبانهروز، ۳٬۵۷۴ نفر گزارش شد که از بالاترین آمار قبلی (۳٬۱۸۶ نفر در ۱۰ فرودین ۹۹) بیشتر است.[۴۷] بدین ترتیب نخستین پیک بیماری از اسفند ۱۳۹۸ تا فرودین ۱۳۹۹ رخ داد که در نتیجه اجرای فاصله گذاری اجتماعی از شدت ابتلا کاسته شد. با رفع محدودیتها بیماری مجدداً اوج گرفت و پیک دوم آن از اواخر خرداد ۱۳۹۹ به وقوع پیوست.
به گفته روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران تا ظهر جمعه ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۹، از ۴۷۵ هزار و ۲۳ آزمایش تشخیص کووید-۱۹ انجام شده در ایران، تعداد ۹۵ هزار و ۶۴۶ بیمار مبتلا شناسایی شده که از این تعداد ۶ هزار و ۹۱ نفر جان باختهاند و همچنین ۷۶ هزار و ۳۱۸ نفر از مبتلایان به این ویروس تاکنون بهبود یافتهاند.[۴۸] طبق آمار رسمی، ایران پس از ایالات متحده آمریکا، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، بریتانیا، بلژیک، برزیل و آلمان بیشترین تعداد جانباختگان بر اثر ابتلا به کرونا را داشتهاشت.[۱۴] این آمار تا تاریخ ۱۹ اسفند صرفاً بر مبنای موارد مثبت تست کرونا طبق استاندارد سازمان جهانی بهداشت و از این تاریخ برمبنای عوارض بالینی سیتی اسکن ریه در کنار تست بودهاست.[۴۹][۵۰] تخمینهایی که توسط محققان و صاحبنظران زده شده، از جمله تحقیقاتی در دانشگاه تورنتو، میزان ابتلا و مرگ و میر را بسیار بیشتر از آمار رسمی دانستهاند.[۵۱][۵۲][۵۳][۵۴] و مدارک محرمانه افشا شده به بیبیسی فارسی نشان میدهد که آمار جانباختگان در اثر این بیماری یا مشکوک به آن، تا پایان تیر ماه حدود ۴۲ هزار نفر و سه برابر میزان اعلام شده توسط دولت است.[۵۵] مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی که در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹ منتشر شد، برآورد کرد که آمار واقعی افراد جانباخته حدود دو برابر و تعداد مبتلایان بین ۸ تا ۱۰ برابر آمار اعلام شده توسط وزارت بهداشت است.[۵۶] در مجموع، در چند ماه نخست شیوع بیماری مشکل کم شماری به علت کمبود امکان تست بیماران وجود داشتهاست.[۵۷] طبق اعلام حسن روحانی مبتنی بر مطالعات شیوعشناسی احتمالاً تا پایان تیر ۲۵ میلیون نفر از مردم ایران به کرونا آلوده شدهاند و پیشبینی میشود که ۳۰ تا میلیون نفر دیگر در ماههای آتی به این بیماری مبتلا شوند.[۵۸] ۸۰ درصد موارد علائم آن بسیار خفیف است.[۵۹] ۹۰ درصد افراد فوت شده دارای بیماری زمینه ای شامل فشارخون، دیابت، وزن بالا، بیماریهای قلبی-عروقی و بیماریهای تنفسی بودهاند.[۶۰]
برای اولین بار در دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین، پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار سینه پهلو شدند و واکسنها و درمانهای موجود مؤثر نبودند، نوع جدیدی از کروناویروس شناسایی شد که ابتدا به آن عنوان 2019-nCoV[۶۱] داده شد ولی با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی از آن نام رسمی کووید ۱۹ انتخاب کرد. در ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۰، سازمان جهانی بهداشت با انتشار بیانیهای، شیوع کروناویروس جدید را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد که تهدیدی برای تمام جهان، و نه فقط چین، بهشمار میرود.[۶۲] در ۱۱ مارس، سازمان جهانی بهداشت شیوع بیماری را دنیاگیری اعلام کرد.[۶۳]
کرونا در ایران
منشأ اصلی بروز این بیماری در ایران به درستی مشخص نیست. نخستین موارد تأیید شده از دنیاگیری جهانی بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ در ایران در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ از قم گزارش شد.[۳][۴][۵][۶] هرچند پیش از این نیز موارد مشکوک به این بیماری در ایران گزارش شده بود. بر اساس مطالعات انجام شده، منشأ پخش بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ در قم در ارتباط با تعدادی کارگر و تعدادی دانشجوی چینی بوده که در این استان حضور داشتند.[۶۴] سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران اعلام کردهاست که یکی از اولین جانباختگان اعلام شده در قم، بازرگانی بود که سفرهایی به چین داشتهاست.[۶۵] علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت، با بیان اینکه این بیماری از دو منشأ قم و گیلان به سایر نقاط کشور سرایت کرده، تعدادی کارگر و دانشجوی چینی در قم را عامل آن دانست. وی با تأکید بر اینکه در رابطه با گیلان اطلاعاتمان کامل نیست این احتمال را مطرح کرد که تعدادی از دانشجویان ساکن ووهان چین، که قبل از قرنطینه این شهر به استان گیلان بازگشتهاند منشأ بیماری باشند.[۶۶] به گفته مینو محرز، عضو کمیته کشوری بیماریهای عفونی وزارت بهداشت و عضو ستاد ملی کرونا، فرضیه دیگر توسط یک گروه اپیدمولوژیست به ریاست دکتر حق دوست احتمال داده که یک دانشجوی ایرانی نخستین بار بیماری را از چین به گیلان آوردهاست.[۶۷][۶۸]
سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، مقامهای آمریکایی را به تولید ویروس کرونا متهم کردهاست.[۶۹] در واکنش به این سخنان، مورگان اورتاگس، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده، سخنان خامنهای را تئوری توطئه خواندهاست[۷۰] و میگوید «آیتالله» خلاقیت بهخرج نداده و دروغهای چین را تکرار میکند.[۷۱]
ادامه یافتن پروازهای بینالمللی به چین از جمله پروازهای شرکت هواپیمایی ماهان نیز از دیگر دلایل شیوع ویروس کرونا از چین به ایران نام برده شدهاست.[۷۲]
فوریه
فوریه
مارس
مارس
آوریل
آوریل
مه
مه
ژوئن
ژوئن
ژوئیه
ژوئیه
اوت
اوت
سپتامبر
سپتامبر
15 روز گذشته
15 روز گذشته
در ۲۱ بهمن ۱۳۹۸، با مرگ زنی میانسال در تهران که مشکوک به بیماری کرونا بود، تحقیقات در این باره آغاز شد. پس از مرگ این بیمار، مسئولان بیمارستان در تماس با پلیس از مرگ مشکوک زنی ۶۳ ساله خبر دادند تا جسد متوفی به پزشکی قانونی منتقل و تحقیقات آغاز شود.[۷۳]
در واپسین روز بهمن ۱۳۹۸، به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در بیمارستان کامکار-عربنیا قم، شایعاتی دربارهٔ مرگ این بیماران به علت کروناویروس شکل گرفت. اما دانشگاه علوم پزشکی قم با تکذیب شایعات مربوط به مبتلا بودن این دو بیمار فوت شده به کروناویروس، اعلام کرد که تاکنون هیچگونه شواهدی تشخیصی مبنی بر ابتلا به بیماری کرونا دیده نشدهاست.[۷۴] متعاقباً، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اظهار کرد که دو بیمار که در تاریخ ۲۸ بهمن از ترشحات ریه آنها تست گرفته شده بود، در تاریخ ۳۰ بهمن نتیجه تست مثبت بود و این خبر بلافاصله طی ۴۵ دقیقه اعلام عمومی شد.[۴۹] علی اکبر حق دوست، رئیس کمیته اپیدمیولوژی ستاد ملی مبارزه با کرونا بر خلاف اعلام اولیه مقامات ایران میگوید ویروس کرونا از اوایل بهمن ۹۸ در ایران چرخش داشتهاست.[۷۵] و موارد اولیه چون بی علامت یا بدون علایم اختصاصی بودهاند، نظام سلامت نتوانستهاست آنها را شناسایی کند.[۷۶]
به دنبال این وقایع، مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری بیماریهای عفونی وزارت بهداشت، افزایش تعداد مبتلایان به این بیماری را قطعی دانست.[۷۷]
روز پنج شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۸، دو مورد مشکوک ابتلا به کرونا در بابل بستری شدند.[۷۸]
جمعه ۲ اسفند ۱۳۹۸، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت بهداشت از تأیید ۱۳ مورد جدید ابتلا به کرونا در ایران خبر داد و گفت اغلب آنها یا در قم ساکناند یا سابقه سفر به قم را در روزها و هفتههای اخیر داشتهاند.[۷۹][۸۰] همچنین، با اعلام رسمی فوت شدن چهار نفر، ایران پس از چین بیشترین تلفات ناشی از کروناویروس را داشتهاست.[۸۱]
دبیرکل سازمان جهانی بهداشت روز ۲ اسفند (۲۱ فوریه) مرگ ۴ نفر ظرف دو روز در ایران را بسیار نگران کننده دانست.[۸۲]
در ۴ اسفند وزیر بهداشت اعلام کرد، تعداد ۱۵ مورد جدید مبتلا به بیماری کویید ۱۹ گزارش شدهاست که از این تعداد ۷ نفر در قم، ۴ نفر در تهران و ۲ نفر در استان گیلان، ۱ نفر در اراک و ۱ نفر در شهرستان تنکابن بودهاند. از این ۱۵ نفر ۳ نفر نیز جان خود را از دست دادهاند.[۸۳] وی مرگ ۳ نفر دیگر را براثر ابتلا به ویروس کرونا تأیید کرد که در مجموع تعداد قربانیان به ۸ نفر رسیدهاست و ۴۳ نفر به این ویروس مبتلا گشتهاند.[۸۴][۸۵][۸۶][۸۵][۸۶]
در ۵ اسفند وزارت بهداشت تشخیص ۱۸ بیمار جدید را گزارش کرد. نتیجهٔ تست کرونای ۸ نفر از این بیماران در شهر قم، یک نفر در استان همدان، ۳ نفر در شهر تهران، دو نفر در استان مرکزی، دو نفر در استان اصفهان و دو نفر در استان گیلان، مثبت اعلام شد و ۴ نفر دیگر نیز جان خود را از دست دادند. در نتیجه تعداد مبتلایان به ۶۱ و جان باختگان به ۱۲ نفر رسید.[۸۷] همان روز رئیس دانشکدهٔ علوم پزشکی نیشابور از مرگ یک بیمار هفتاد ساله مبتلا به کرونا در این شهر خبر داد.[۸۸]
در روز ۶ اسفند وزارت بهداشت اعلام کرد ۳۴ مورد ابتلای جدید به کرونا تشخیص داده شده که آمار مبتلایان را به ۹۵ نفر رساندهاست. از این تعداد ۱۶ نفر از استان قم، ۹ نفر استان تهران، یک نفر استان فارس، ۲ نفر استان مازندران، ۲ نفر استان گیلان، یک نفر نیشابور، دو نفر استان البرز و یک نفر جزیره قشم بودند. همچنین آمار جانباختگان بر اثر ابتلا این ویروس به ۱۵ نفر رسید.[۸۹] در این روز رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهرستان ساوه اعلام کرد دو بیمار مبتلا به ویروس کرونا فوت کردهاند و آزمایش نهایی کروناویروس بعد از فوت هم مثبت بودهاست. ابتلای یک دانشجوی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی و انتقالش به قرنطینه، دیگر رخداد آن روز بود.[۹۰]
چهارشنبه ۷ اسفند، رئیس اطلاعرسانی وزارت بهداشت اعلام کرد که ۴۴ مورد جدید ابتلا به کرونا شناسایی شد که از این تعداد ۱۵ نفر از استان قم، ۹ نفر استان گیلان، ۴ نفر در تهران، یک نفر استان مرکزی، ۳ نفر در خوزستان، ۲ نفر در سیستان و بلوچستان، یک نفر در استان کرمانشاه، یک نفر در اردبیل، یک نفر در مازندران، یک نفر در لرستان، دو نفر فارس، یک نفر استان سمنان، دو نفر کهگیلویه و بویراحمد و یک نفر هرمزگان بودند. او با اشاره به جانباختن ۴ مبتلا، آمار مبتلایان را ۱۳۹ نفر و قربانیان را ۱۹ نفر اعلام کرد.[۹۱] پیشتر ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت، آمار مشکوک مبتلایان به کرونا ویروس را ۹۱۶ نفر اعلام کردهبود.[۹۲] همان روز مدیر باشگاه فوتبال سپیدرود رشت از بیماری چند بازیکن این تیم خبر داد که حال ۳ نفر از آنها وخیم است و به احتمال زیاد به ویروس کرونا مبتلا شدهاند.[۹۳]
براساس اعلام وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، در روز پنج شنبه ۸ اسفند، تعداد مبتلایان به ویروس کرونا به ۲۴۵ نفر در سراسر کشور افزایش یافت و تعداد جانباختگان به ۲۶ نفر رسید. رئیس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت گفت: از روز گذشته تاکنون با توجه به افزایش آزمایشگاههای تشخیص ویروس کرونا، ۱۰۶ ابتلای قطعی تشخیص داده شده و در این بازه زمانی ۷ نفر فوت کردهاند. از این ۱۰۶ ابتلای قطعی، ۳۸ نفر در تهران، ۲۳ نفر در گیلان، ۷ نفر در قم، یک نفر در همدان، ۸ نفر در اصفهان، ۷ نفر در مازندران، ۵ نفر در اردبیل، ۳ نفر در البرز، یک نفر در خراسان رضوی، ۳ نفر در سمنان، ۲ نفر در کرمانشاه، ۳ نفر در لرستان، یک نفر در کردستان، یک نفر در یزد، یک نفر در آذربایجان غربی و ۲ نفر در آذربایجان شرقی تشخیص داده شدهاست.[نیازمند منبع]
در ۸ اسفند مایک رایان مدیر اجرایی برنامهٔ فوریتهای پزشکی سازمان جهانی بهداشت گفت: ایران که در هفتهٔ گذشته فقط دو مورد ابتلا داشتهاست، امروز تا ۲۴۵ مورد آلودگی به کرونا را تأیید کردهاست.[۱۴] به گفتهٔ رایان این بیماری بدون هیچگونه شناسایی وارد ایران شده و ممکن است ابعاد آن بسیار بیشتر از چیزی باشد که میبینیم.[۱۵]
در ۱۰ اسفند رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند گفت: آزمایش یک بیمار مشکوک به ویروس کرونا در استان خراسان جنوبی، مثبت و قطعی شد.[۹۴]
روز چهارشنبه ۱۴ اسفند ۱۳۹۸ ستاد کنترل کرونا در شهرستان سقز در اطلاعیهای اعلام کرد که انتشار ویروس کرونا در این شهرستان از ۲۰ بهمن ۱۳۹۸ آغاز شدهاست.[۹۵]
در تاریخ ۱۶ اسفند ۹۸ در مازندران به علت افزایش کرونا و کمبود تجهیزات وضعیت قرمز اعلام شد.[۹۶] در ۱۸ اسفند نیز بر اساس اعلام هیئت علمی گروه بیماریهای عفونی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، شیوع کرونا در استان کرمانشاه در وضعیت «قرمز» قرار گرفت.[۹۷]
در روزهای پایانی اسفند ۹۸ سرعت ابتلا به ویروس کرونا در ایران به ۱۵ تا ۴۵ نفر در ساعت و مرگ مبتلایان به یک تا دو نفر در هر ساعت رسیدهاست که از دلایل آن میتوان به عدم اطلاعرسانی شفاف و بهموقع در مورد ابعاد آلودگی مناطق مختلف کشور و مخالفت با قرنطینه شدن شهر قم بهعنوان مرکز اصلی شروع و شیوع این ویروس اشارهکرد.[۹۸]
روز دوشنبه ۲۶ اسفند در عرض یک روز (۲۴ ساعت) ۱۲۹ نفر از مبتلایان به ویروس کرونا جان خود را از دست دادند و بهطور رسمی شمار قربانیان ویروس کرونا در ایران به ۸۵۳ نفر رسید، طبق آخرین آماری که مقامات حکومتی اعلام کردند آمار مبتلایان نیز به ۱۴۹۹۱ رسیدهاست.[۹۹][۱۰۰] ولی آمار غیررسمی که از میان سخنان مقامات مختلف وزارت بهداشت و مقامات محلی بدست آمدهاست، نشان میدهد ۱۳۱۰ نفر جان خود را از دست داده و ۳۲ هزار و ۲۷۱ نفر در ۳۰ استان به ویروس کرونا مبتلا شدهاند.[۱۰۱]
در پنجشنبه ۲۹ اسفند ۱۳۹۸ سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد نرخ ابتلا، به ۵۰ نفر در هر ساعت رسیده و هر ۱۰ دقیقه یک ایرانی بر اثر ابتلا به کرونا جان میبازد.[۱۰۲]
در اولین روز سال ۱۳۹۹، ۱۹ هزار و ۶۴۴ نفر بهطور قطعی به این بیماری مبتلا شده بودند که از میان آنان یک هزار و ۴۳۳ نفر فوت کرده بودند. بر اساس آمار تفکیکی اعلام شده استان تهران با ۲۲۰ مورد، بیشترین و دو استان کهگیلویه و بویر احمر و بوشهر با ۱ مورد کمترین میزان رشد مبتلایان جدید را داشتند.[۱۰۳]
در ۴ فروردین ۱۳۹۹، کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت در توئیتر خبر داد که از این تاریخ به بعد این وزارتخانه آمار روزانه مبتلایان را به صورت تفکیک استانی اعلام نخواهیم کرد.[۱۰۴] وی دلیل این کار را سرایت ویروس در تمامی استانهای کشور و مسافرت عده ای از مردم به استانهای کمتر شیوع یافته با مقایسه آمارهای استانی اعلام کرد.[۱۰۵]
در ۵ فروردین ۱۳۹۹، جهانپور اعلام کرد که هر ۱۲ دقیقه یک ایرانی بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست میدهد و رشد ابتلا به این بیماری در تهران حدود ۱۳ درصد است. در استانهای دیگری مثل اصفهان، آذربایجان شرقی و خراسان رضوی نیز میزان اعلام شده بالا بوده اما در استانهای دیگر تعداد فوت نسبت به کل مبتلایان کاهش پیدا کردهاست.[۱۰۶]
در ۶ فروردین ۱۳۹۹، تعداد مبتلایان به ۲۷ هزار و ۱۷ نفر رسید که از میان آنان دو هزار و ۷۷ نفر فوت کرده و ۹ هزار و ۶۲۵ نفر نیز بهبود یافتهاند. ۶۸ درصد از کسانی که فوت کردهاند سالمند و بالای ۶۰ سال سن داشتهاند و ۳۲ درصد نیز زیر ۶۰ سال بودهاند.[۱۰۷]
در ۱۴ اردیبهشت بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۶۱ شهر کشور در وضعیت قرمز قرار دارند که دارای بیش از سه نفر بیمار بستری در هر صدهزار نفر جمعیت میباشند[۴۳] و تعداد ۱۳۲ شهر در وضعیت سفید قرار دارند که دارای حداکثر یک بیمار بستری به ازای هر صد هزار نفر جمعیت میباشند.[۴۴] در این شهرها مساجد و مراسم مذهبی با رعایت پروتکل بهداشتی از نیمه اردیبهشت بازگشایی شدهاست.[۴۵]
بنا بر اعلام اداره کل بیماریهای واگیر وزارت بهداشت میزان ابتلا به بیماری در اردیبهشت کاهش یافتهاست و انتظار میرود در خرداد ماه همهگیری بیماری کنترل شود و تا پایان تابستان صرفاً موارد تکگیری وجود داشته باشد.[۱۰۸]
در میانه خرداد، تعداد موارد مثبت روزانه بیماری در ایران به بیشترین حد خود در دو ماه پیش از آن رسید. در ۱۴ خرداد موارد جدید به ۳٬۱۳۴ مورد رسید که ۵۰٪ نسبت به یک هفته قبل افزایش داشت. آمار در ۱۵ خرداد، یعنی یک روز بعد، به بالاترین میزان ابتلا در یک روز در کل دوران شیوع کرونا رسید و احتمالاً شاهد موج جدیدی از بیماری خواهیم بود.[۱۰۹]
در هفتهٔ نخست اسفند، مقایسهٔ نسبت مبتلایان با قربانیان، بین ایران و دیگر کشورهای درگیر با کرونا نشان میدهد که ایران به لحاظ شمار مبتلایان در جایگاه هفتم قرار دارد ولی از نظر تعداد قربانیان در جایگاه دوم و بعد از چین قرار گرفتهاست.[۱۱۰] به همین دلیل تردیدهایی دربارهٔ تعداد واقعی موارد ابتلا در ایران به وجود آمدهاست.[۱۱۱] تا ۵ اسفند ۱۳۹۸ کره جنوبی با ۸۳۳، ایتالیا با ۲۱۵، ژاپن با ۱۵۴، سنگاپور با ۸۹ و هنگ کنگ با ۷۹ مورد ابتلا کشورهایی هستند که تعداد مبتلایان شناسایی شده در آنها بیش از ایران بوده اما تعداد قربانیانشان بین ۸ تا ۲ نفر بودهاست.[۱۱۰] مسئولان وزارت بهداشت ایران در ۵ اسفند شمار مبتلایان به کرونا را ۶۱ نفر و تعداد جانباختگان را ۱۲ نفر اعلام کرده بودند.[۱۱۲] در این روز احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس اعلام کرد در این شهر حدود ۵۰ نفر بر اثر کرونا جان باختهاند.[۱۱۳][۱۱۴] او گفت که از ورود کرونا به قم سه هفته میگذرد و این موضوع دیر اعلام شده و زمان فوت برخی افراد مشکوک به کرونا ۲۴ بهمن بودهاست.[۱۱۵] در پاسخ، ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت ایران صحبتهای فراهانی را تکذیب کرد و گفت «اگر تعداد فوت شدگان قم نصف یا حتی یک چهارم این عدد هم باشد، استعفا میدهم».[۱۱۶]
محققان دانشگاه تورنتو با روشهای آماری تخمین زدند حدود ۱۸٬۳۰۰ نفر در ایران مبتلا به کرونا هستند و ویروس یک ماه و نیم در ایران حضور داشتهاست. پیشنویس این گزارش ۶ اسفند منتشر شد.[۵۱][۵۲][۵۳][۵۴]
پنجشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۸، طبق اطلاعات رسیده از بیمارستانها دست کم ۲۱۰ نفر در شهرهای مختلف ایران بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باختهاند.[۱۱۷][۱۱۸] از این تعداد بیشترین قربانیان از تهران و سپس قم میباشد. همچنین یک عضو شورای شهر تهران هم پیشبینی کرد که «۱۵ هزار نفر» در ایران به کرونا مبتلا شده باشند.[۱۱۹][۱۲۰] سخنگوی وزارت بهداشت این ادعا را تکذیب کرد و گفت در این مدت حتی این تعداد در اثر همه سندرمهای حاد تنفسی فوت نشدهاند.[۱۲۱]
در روز دوشنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۸ مقاله ای در مجله آتلانتیک منتشر شد که تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در ایران را حدود ۲ میلیون نفر تخمین زد و نوشت که این آمار ۲۵۰ برابر آمار رسمی است که تا روز قبل ۷٬۱۶۷ نفر اعلام شده بود و از لحاظ درصد شیوع، ۱۵ برابر آمار مبتلایان جهانی است که تا آن تاریخ ۱۱۱٬۷۶۵ نفر بودهاست. نویسنده در محاسباتش از مقاله دانشگاه تورنتو استفاده کرده و با در نظر گرفتن شرایط کشور (انتخابات-راهپیمایی)، ابتلای مسئولان اصلی دولت به این نتیجه رسیدهاست.[۱۲۲]
دانشگاه جانز هاپکینز، از معتبرترین دانشگاههای پژوهشی ایالات متحده، با راهاندازی یک سایت اینترنتی ویژه، اطلاعات مربوط به گسترش ویروس کرونا در سرتاسر جهان را رصد و منتشر میکند. بنابر تحقیقات این سایت در ایران آمار مرگ و میر ویروس کرونا نسبت به مبتلایان به این ویروس ۲۰ درصد است، در حالی که در کشورهای دیگر این آمار بین ۱ تا ۲ درصد است.[۱۲۳] یک آمار رسمی منتشر شده توسط دانشگاه جانز هاپکینز میگوید که ایران با آمار ۹۷۸ مبتلا دارای نسبت ۵٬۵ درصد فوت است. چین با داشتن بیشترین تعداد مبتلا (بیش از ۸۰ هزار) دارای نسبت فوت ۳٬۵ درصد است.[۱۲۴]
به گفتهٔ روزنامهنگار اسرائیلی، زوی یزکلی، به دلیل اقدامات نامناسب قرنطینه، تعداد افراد آلوده در تهران به تنهایی ممکن است در کمتر از دو ماه به ۷۵۰۰۰۰ نفر برسد.[۱۲۵]
کرونا در ایران
تعدادی از استادان دانشگاه صنعتی شریف به سرپرستی علینقی مشایخی با انتشار نتایج تحقیق خود، سه سناریو را برای برخورد با شیوع ویروس کرونا ارائه کردهاند. در سناریوی اول و با فرض اجرای کامل قرنطینه و همکاری کامل مردم با دولت و فراهم بودن امکانات مراقبتی لازم، شیوع ویروس کرونا اوایل فروردین به اوج میرسد و شمار مبتلایان ۱۲۰ هزار نفر و شمار قربانیان ۱۲ هزار نفر خواهد بود. در سناریوی دوم که قرنطینه ناقص است و ارتباطات مردم به ۵۰ درصد کاهش مییابد، اواسط فروردین اوج شیوع کرونا خواهد بود و ۳۰۰ هزار نفر مبتلا و در حدود ۱۱۰ هزار نفر قربانی خواهند شد. در بدبینانهترین سناریو که فرض آن عدم رعایت قرنطینه و عدم گسترش امکانات مراقبتی است، کرونا اوایل خرداد به اوج میرسد. در این صورت این بیماری ۴ میلیون مبتلا و حدود ۳/۵ میلیون نفر قربانی خواهد داشت.[۱۲۶][۱۲۷]
ریک برنن رئیس مرکز اضطراری منطقه سازمان جهانی بهداشت در ۱۶ مارس اعلام کرد تعداد واقعی مبتلایان در ایران ممکن است تا پنج برابر آمار رسمی باشد.[۱۲۸]
برخی پژوهشگران نیز با استناد به آمار سازمان ثبت احوال ایران تعداد مرگهای اضافی در زمستان ۱۳۹۸ را حدود پنج تا شش هزار نفر تخمین زده و اغلب این مرگها را ناشی از کووید-۱۹ دانستهاند.نتایج این پژوهشها هم تعداد واقعی مرگهای ناشی از کووید-۱۹ در سال ۱۳۹۸ را تقریباً پنج برابر تعداد مرگهای اعلام-شده در آن مقطع زمانی نشان میدهند. همچنین، آمار کل موارد مرگ در بهار ۱۳۹۹ حدود ۱۱۰ هزار مورد اعلام شدهاست که ۱۹ هزار مورد بالاتر از میانگین تعداد موارد مرگ در پنج سال اخیر است. این عدد حدود ده هزار مورد بیش از تعداد مرگهای اعلام شده ناشی از کرونا است که منشأ آن میتواند عدم تشخیص یا عدم اعلام مرگ ناشی از کرونا باشد. یا آنکه بیمارانی با شرایط اضطراری ناشی از بیماریهای دیگر، در اثر اختصاص تمام امکانات پزشکی یک منطقه به بیماران کرونایی فوت شدهاند. این پدیده کمشماری قربانیان و مبتلایان به ویروس کرونا است، که به گفته متخصصان عمدتاً ناشی از محدودیت ظرفیت آزمایشگاهی، کیفیت تشخیص و استراتژی غربالگری میباشد. به این ترتیب در حالی که طبق آمار رسمی وزارت بهداشت تا ابتدای تیر ماه ۹۶۲۳ در اثر کرونا جان باختهاند، طبق آمار ثبت احوال از ابتدای زمستان تا پایان بهار ۱۳۹۹، حدود ۲۵۰۰۰ نفر بیش از میانگین پنج سال اخیر فوت کردهاند که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم میتواند ناشی از دنیاگیری کرونا باشد.[۱۲۹][۱۳۰][۱۳۱][۱۳۲]
ایران اینترنشنال در یک گزارش اختصاصی با ادعای «دستیابی به آمار درونسازمانی وزارت بهداشت ایران» تعداد جانباختگان در ایران بر اثر ویروس کرونا را ۷۰۶۵ نفر تا تاریخ ۱۴ فروردین اعلام کردهاست.[۱۳۳] همچنین، رادیو فردا بر اساس «اظهارات پراکنده مقامهای رسمی محلی و منابع وزارت بهداشت» تعداد جانباختگان در ایران بر اثر ویروس کرونا را تا تاریخ ۲۴ فروردین حداقل ۹٬۱۵۶ نفر تخمین زدهاست.
جمع موارد ابتلای تأیید شده به کرونا به ازای هر یک میلیون نفر[۱۳۴]
جمع موارد مرگ تأیید شده در اثر کرونا به ازای هر یک میلیون نفر[۱۳۵]
نمودار نیمه لگاریتمی نمایشگر شمار تجمعی افراد مبتلا در ده کشور دارای بیشترین میزان ابتلا از تاریخ نخستین گزارش[۱۳۶]
نمودار نیمه لگاریتمی از میزان موارد جدید ابتلای روزانه در جهان و ده کشور دارای بیشترین آمار ابتلا
نمودار نیمه لگاریتمی موارد در چند کشور دارای بیشترین میزان رشد ابتلا با زمان دو برابر شدن بیماری و سه روز برون یابی بر اساس نرخهای رشد نمایی
نسبت نرخ مرگ و ابتلا ناشی از کرونا در کشورها
نرخ مرگ ناشی از کرونا در کشورها
موارد تأیید شده به ازای هر کشور
این اتهام مطرح میشود که دولت ایران از هفتهها پیش از اعلام رسمی شیوع کروناویروس، از ورود این ویروس و خطر ابتلای مردم به آن اطلاع داشته و حتی تمهیدات لازم برای مبتلا نشدن سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، را انجام دادهاند، اما برای تشویق مردم به شرکت در انتخابات از گفتن حقایق به مردم خودداری کردهاند. اما بعد از آنکه کار به گسترش ابعاد این بیماری و قربانیان آن رسیده بر میزان انتقادها به دولت روحانی، رئیسجمهوری ایران نیز به شکل قابل توجهی افزوده شد.[۱۳۷]
اما سعید نمکی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مشکل را ناشی از پروتکل تشخیص ارائه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت ذکر میکند. به گفته وی طی بهمن ماه آزمایش تشخیص کرونا با کیت ارائه شده از سوی آن سازمان فقط در مورد افراد دارای علائم شبه آنفلوانزا که سفر خارجی به استان هوبئی یا شهر ووهان چین یا ارتباط نزدیک با یک فرد چینی داشتهاند، انجام شده و هیچ مورد آزمایش مثبتی در افراد مشکوک گزارش نشدهاست. اما اولین موارد ابتلا در افرادی شناسایی شده که مشکوک تلقی نمیشدهاند. به گفتهٔ نمکی وزارت بهداشت در ۲۹ بهمن، بلافاصله پس از اطلاع از مثبت بودن آزمایش، آن را اطلاعرسانی عمومی کردهاست.[۱۳۸] در ۲ مارس دبیرکل سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که سازوکار صحت سنجی این سازمان تاکنون هیچ مدرکی از پنهانکاری شدید ایران در مورد بحران کرونا نیافتهاست.[۱۳۹] در روز ۲۳ اسفند ملکزاده، معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که کرونا خیلی زودتر وارد کشور شده بود اما چون در مقطع اوج همهگیری بیماری آنفلوانزای H1N۱ بود، نظام سلامت به اشتباه آن را آنفلوانزا تشخیص دادهاست و دیر متوجه ورود بیماری میشود. زمانی که تستها و کیتها وارد کشور شد، توانستند بیماری را تشخیص دهند. با این حال، وی گفت ایران از کشورهایی بوده که شفافتر تعداد مبتلایان و مرگ را اعلام کرده، حال آنکه مثلاً ترکیه این کار را نکردهاست.[۱۲]
رضا شیران خراسانی، نماینده مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه علت مرگ بخشی از افرادی که جان باختهاند به جای کرونا بیماری «حاد تنفسی» اعلام میشود، گفت: «در خراسان ۴۰۰ نفر بر اثر بیماری حاد تنفسی و ۵۰ نفر بر اثر کرونا جان باختهاند». او آمار مبتلایان به ویروس کرونا را بالا ذکر کرد و از اینکه حسن روحانی میگوید این آمار «در حال کاهش» است، اظهار تاسف کرد.[۱۴۰]
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی که در ۲۶ فروردین ۱۳۹۹ منتشر شد، برآورد کرد که آمار واقعی افراد جانباخته حدود دو برابر و تعداد مبتلایان بین ۸ تا ۱۰ برابر آمار اعلام شده توسط وزارت بهداشت است.[۵۶]
بر اساس نظرسنجی معاونت اجتماعی-فرهنگی شهرداری تهران و مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، حدود نیمی از مردم به آمار رسمی ابتلا و فوت کرونا اعتماد ندارند. براساس موج سوم این نظرسنجی مشترک که در روزهای ۱۶ تا ۱۹ فروردین ماه انجام شده، تنها ۲۷ درصد پاسخ دهندگان اعلام کردهاند که به آمار رسمی اعتماد بالایی دارند، ۲۵ درصد اعتمادشان را متوسط ارزیابی کرده و ۴۸ درصد گفتهاند اعتماد پایینی به این آمار دارند.[۱۴۱]
به گزارش بیبیسی فارسی بنا بر فهرست درگذشتگان، قربانیان کرونا در ایران تا پایان تیر ماه به ۴۲ هزار نفر میرسند که نزدیک سه برابر آمار رسمی است و مجموع مبتلایان تا پایان تیر ماه هم بیشتر از ۴۵۰ هزار نفر بوده که بیش از یک و نیم برابر آمار رسمی است. از زمان آغاز شیوع کرونا در ایران تا ۳۰ تیر ماه ۱۳۹۹ در استان تهران ۸۱۲۰ نفر با ابتلای احتمالی به کرونا درگذشتهاند. استانهای خراسان رضوی و خوزستان به ترتیب با ۳۹۵۰ و ۳۲۱۹ درگذشته بیشترین قربانیان را پس از تهران دارند.[۱۴۲]
یکی از اعضا ستاد مقابله با کرونا، آمار کرونا در ایران را پنهانکاری به دلیل ملاحظات سیاسی و امنیتی میداند.
محمدرضا محبوبفر عضو ستاد مقابله با کرونا آمار کرونا را مهندسیشده میداند که بر اساس «ملاحظات سیاسی و امنیتی» به جامعه تزریق میشوند. به گفته وی: «اختلافنظرها میان اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا و هیئت دولت جدی است و کاهش آمار جانباختگان در روزهای اخیر (مردادماه) موقتی است و خوشخیالی کاذب برای دولت و مردم ایجاد کردهاست.» او همچنین گفتهاست که: «دقیقاً یک ماه قبل از اعلام رسمی ظهور کرونا در کشور یعنی در اوایل دیماه اولین بیمار مبتلا به کرونا مشاهده شدهاست؛ ولی آن زمان دولت به دلایل سیاسی و امنیتی پنهانکاری کرد و بعد از مراسم ۲۲ بهمن و انتخابات مجلس بالاخره دولت تصمیم گرفت شیوع کرونا در کشور را اعلام کند و به عقیده بنده آمارهای اعلامی از سوی وزارت بهداشت (تعداد مبتلایان و فوتیها) یکبیستم آمار حقیقی و واقعی است.»[۱۴۳][۱۴۴]
محمدرضا محبوبفر، یکی از اعضای ستاد مقابله با ویروس کرونا در ایران، دولت جمهوری اسلامی را به «پنهانکاری» دربارهٔ شیوع این بیماری در کشور و ارائه آمار غیرواقعی از مبتلایان و قربانیان آن متهم کرد.
روز یکشنبه ۱۹ مرداد ۱۳۹۹، او در مصاحبهای با روزنامه جهان صنعت، گفت که اعتقاد دارد آمارهایی که وزارت بهداشت ایران از تعداد مبتلایان و مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا اعلام میکند، «یک بیستم آمار حقیقی است» و به آن نمیتوان اعتماد کرد. محبوبفر این آمار را «مهندسیشده» مینامد و میگوید که صرفاً «بر اساس ملاحظات سیاسی و امنیتی به جامعه تزریق میشود».[۱۴۵][۱۴۶][۱۴۷]
محمدرضا محبوبفر در این مصاحبه همچنین با انتقاد از دولت ایران در مواجهه اولیه خود با ویروس کرونا گفت که «دولت به دلایل سیاسی و امنیتی» شیوع این بیماری در کشور را برای مدت یک ماه «پنهان» کرد و «در اوایل دیماه ۱۳۹۸ اولین بیمار مبتلا به کرونا مشاهده» شد اما در نهایت «بعد از مراسم ۲۲ بهمن و انتخابات مجلس» تصمیم گرفت که آن را اعلام کند. او هشدار داد که در صورت عدم قرنطینه شدید کشور ممکن است در پاییز شاهد موج بعدی بیماری باشیم و شمار قربانیان حتی «چهار رقمی شود». او گفت «ظاهراً منافع عدهای به گونهای است که به دولت فشار آوردهاند که برخی محدودیتها اعمال نشوند».[۱۴۵][۱۴۶][۱۴۷] روزنامه جهان صنعت بعد از انتشار این اظهارات توقیف شد.[۱۴۸]
محمدجواد حقشناس، عضو شورای شهر تهران، قبلاً گفت که آمار وزارت بهداشت از جانباختگان کرونا با آماری که اعضای شورای شهر در اختیار دارند همخوانی ندارد.[۱۴۶]
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نخستین «دستورالعمل مراقبت، تشخیص و درمان کروناویروس» را در اوائل بهمن ماه منتشر کردهاست.[۱۴۹]
پروتکل تشخیص بیماری در ایران طی دو مرحله تغییر کردهاست. دولت ایران از بدو امر تا شناسایی اولین موارد بیماری در ۲۹ بهمن، مبنای تشخیص و ثبت بیماری در آمار را، آزمایش ترشحات ریوی افراد مشکوک به کرونا با کیت تشخیص ارائه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت مبتنی بر «واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR)» قرار داد. به گفته وزیر بهداشت ایران، تا پیش از تأیید اولین نمونه مثبت کرونا تمام موارد مشکوک به آلودگی ویروس کرونا بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، افرادی در نظر گرفته میشدند که طی دو هفتهٔ گذشته علائم شبیه به آنفلوانزا داشته و در تماس نزدیک با یک شخص چینی یا شخص مبتلای دیگر بوده یا سفری به استان هوبئی یا شهر ووهان چین داشتهاند. مرحلهٔ دوم پس از شناسایی دو مورد مبتلا در قم که هیچ سفر خارجی یا تماس با شخص چینی را نداشتند، آغاز شد. در این مرحله، تعریف افراد مشکوک تغییر کرد اما روش تشخیص قطعی همچنان آزمایش با کیت تشخیص بود.[۴۹]
از ۱۹ اسفند با صدور بخشنامهٔ جدید ستاد مبارزه یا کرونا مرحلهٔ سوم آغاز شد. طبق این بخشنامه از آن تاریخ «تشخیص بالینی قوی مبتنی بر سیتی اسکن ریه» به عنوان مبنای تشخیص قطعی کرونا پذیرفته میشود.[۵۰] این روش سریع و آسان است. پژوهشی نشان دادهاست که حساسیت در تشخیص کووید-۱۹، ۹۸ درصد است در حالی که حساسیت در تشخیص با کمک PCR، برابر با ۷۱ درصد است.[۱۵۰]
هر مرتبه تغییر در شیوهٔ تشخیص، منجر به اصلاح و افزایش آمار مبتلایان به این بیماری شدهاست.[۱۵۱][۱۵۲][۱۵۳]
تا ۸ آوریل ۲۰۲۰ ایران حدود ۲۲۰ هزار تست تشخیص کووید ۱۹ انجام دادهاست. این در حالی است که در ایالات متحده دو میلیون و ۲۰۰ هزار، در آلمان یک میلیون ۳۰۰ هزار، در ایتالیا ۸۰۷ هزار، در کره جنوبی ۴۷۷ هزار و در اسپانیا ۳۳۵ هزار تست تشخیص انجام شدهاست.[۱۵۴]
پس از شیوع کرونا در ایران معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با انتشار فراخوانی از شرکتهای دانشبنیان برای تولید کیت تشخیص بیماری کرونا دعوت به همکاری کرد. در نتیجه پنج شرکت از ۵۰ شرکت داوطلب انتخاب شدند[۱۵۶] و محصول آنها جهت ارزیابی به انستیتو پاستور ایران معرفی شد.[۱۵۷] سپس با ارائه مجوز به این شرکتها قرارداد تولید کیت با آنها منعقد شد. در اسفند ۱۳۹۸ اداره بهداشت، امداد و درمان وزارت دفاع ایران اولین نمونه از کیت ایرانی تشخیص کرونا را تولید کرد و در اواسط فروردین ۱۳۹۹ از خط تولید انبوه این کیت در ستاد کل نیروهای مسلح رونمایی شد.[۱۵۸][۱۵۶] در انتهای اسفند ۱۳۹۸ نیز کیت تشخیص کرونا توسط یک شرکت دانشبنیان داخلی تولید و روانه بازار شد[۱۵۷] که طی دو ساعت بیماری فرد مبتلا به کرونا را تشخیص میدهد.[۱۵۶][۱۵۹][۱۶۰][۱۶۱] در روز چهارشنبه ۱۳ فروردین علیرضا بیگلری رئیس انستیتو پاستور ایران از خودکفا شدن ایران در تولید کیت تشخیص کرونا و امکان صادرات آن خبر داد.[۱۶۲][۱۶۳]
تا اردیبهشت ۱۳۹۹ سه نوع کیت تشخیصی توسط شرکتهای دانشبنیان ایرانی تولید شده که نوع نخست بر اساس اخذ نمونه از بزاق دهان و بر پایه تکنولوژی پیسیآر (pcr) کار میکند؛[۱۶۴][۱۵۶] دسته دوم از نوع سرولوژی و بر اساس آزمایش خون است؛[۱۶۴] و نوع سوم کیتهای تشخیص سریع (Rapid Test) و از نوع ساده میباشد.[۱۵۶][۱۶۵]
شستوشوی مداوم دستها بهترین روش مقابله با ابتلا به این بیماری معرفی شدهاست. استفاده از دستکشهای ارزان یکبار مصرف و ماسک هم توصیه میشود، هرچند نمیتوان با قطعیت گفت که استفاده از ماسک باعث جلوگیری از ابتلا به این ویروس میشود.[۱۶۶][۱۶۷] ویروس کرونا میتواند بدون علامت از فرد ناقل به دیگران سرایت کند.[۱۶۸] ۸۰ درصد افراد مبتلا هیچ علامتی ندارند و هر فرد میتواند حدود دو تا سه نفر را آلوده کند.[۱۶۹]
به گفتهٔ محمدحسین قربانی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با توجه به اینکه ۴۱ درصد افراد در مراکز درمانی به کرونا مبتلا شدهاند، توصیه میشود افرادی که علائم بیماری ندارند، به این مراکز مراجعه نکنند.[۱۷۰][۱۷۱] افرادی که در گروههای پرخطر هستند به محض احساس سرماخوردگی و اشخاص عادی و سالم در شرایطی که دچار تنگی نفس شوند باید به مراکز درمانی مراجعه کنند.[۱۷۲]
پس از شیوع گسترده این ویروس در چین، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اوایل بهمن ماه اعلام کرد که کلیه مسافران ورودی از کشور چین، پایش و معاینه میشوند و موارد مشکوک به بیمارستانی که به این منظور اختصاص یافته، منتقل میشوند. همچنین دانشجویان ایرانی مقیم چین، پس از ورود به کشور برای دو هفته در شهرستان شهریار تحت قرنطینه قرار گرفتند.
پس از بروز همهگیری کووید۱۹ در ایران سعید نمکی وزیر بهداشت ایران گفت مراکز بهداشتی و درمانی نیز در کل کشور آمادهباش هستند؛ بهویژه در مناطقی که مواردی از بیماری مشاهده شدهاست. همچنین در کنار این مراکز آمبولانسهای ویژهای قرار گرفته تا اگر قرار بود بیماران را منتقل کنند، این اقدام را انجام دهند.[۳۰]
روز یکشنبه ۴ اسفند ۱۳۹۸، حسن روحانی طی حکمی به سعید نمکی، او را مأمور تشکیل «ستاد ملی مبارزه با کرونا» کرد و وزرای کشور، راه و شهرسازی، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، دادستان کل کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس سازمان حج و زیارت، سخنگوی دولت و فرمانده نیروی انتظامی را به عنوان اعضای ستاد تعیین کرد.[۱۷۳] متعاقباً، وزیر بهداشت، ایرج حریرچی را به عنوان دبیر ستاد منصوب نمود.[۱۷۴]
در ادامه برخی از فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی که با تجمع همراه بود، متوقف شد. از جمله مراکز آموزش عالی و دانشگاهها، مدارس، مسابقات ورزشی، نماز جمعه و جماعت بتدریج در استانهای آلوده تعطیل شد.[۳۴][۱۷۵][۱۷۶] سازمان برنامه و بودجه ایران پنج هزار میلیارد ریال برای مبارزه با این بیماری به وزارت بهداشت اختصاص داد.[۱۷۷]
در ۹ اسفند ۱۳۹۸ سخنگوی دولت با اشاره به تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا برای عفونتزدایی برخی شهرها گفت: وزارت دفاع مسئولیت این کار را بهعهده گرفتهاست و بخشهایی از استانهای تهران، قم و گیلان عفونتزدایی خواهد شد.[۳۶] همزمان وزارت بهداشت اعلام کرد مدارس همهٔ شهرهای ایران تا ۱۲ اسفند و دانشگاهها تا ۱۵ اسفند تعطیل خواهند بود.[۳۳]
در اوایل اسفند ماه ۹۸، سامانهٔ تلفنی ۴۰۳۰، باهدف پیشگیری، شناسایی و ارائه مشاورهٔ پزشکی درخصوص ویروس کرونا راهاندازی شد.[۱۷۸]
در ۱۵ اسفند مقامات ایرانی اعلام کردند ۲۲ آزمایشگاه برای تشخیص ویروس کرونا راهاندازی شده و قرار است تعداد این آزمایشگاهها به زودی به ۵۰ مورد برسد.[۳۸] همچنین، دولت آزمایش تشخیص کرونا را برای تمام بیماران بستری مشکوک به کرونا رایگان انجام میدهد.[۳۷]
اقدامات بانک مرکزی برای کنترل ویروس کرونا شامل افزایش سقف تراکنشهای کارت به کارت، تمدید تاریخ انقضای کارتهای بانکی و افزایش سقف برداشت نقدی بود.[۱۷۹] در ۲۱ بهمن و پس از مرگ تعدادی از کارمندان شبکهٔ بانکی بر اثر ابتلا به کرونا، بانک مرکزی توزیع اسکناس نو و دریافت و پرداخت هرگونه وجه نقد در بانکها را ممنوع کرد.[۱۸۰]
در ۲۲ اسفند، سید علی خامنهای به عنوان فرمانده کل قوا با صدور فرمانی به رئیس ستاد کل نیروهای مسلح دستور تشکیل قرارگاه بهداشتی و درمانی برای سازماندهی خدمات این نیروها به مردم را صادر کرد.[۱۸۱]
در روز ۲۱ اسفند روحانی اعلام کرد که دولت مشکلات قرنطینه شهرها را بیش از فوایدش میداند و قصد قرنطینهٔ هیچ شهری را فعلاً ندارد.[۴۰] در ۲۹ اسفند ۱۳۹۸، پنج وزیر بهداشت پیشین جمهوری اسلامی (علیرضا مرندی، مسعود پزشکیان، کامران باقری لنکرانی، مرضیه وحید دستجردی، محمدحسن طریقت منفرد) و ۱۷ استاد پزشکی در نامهای به حسن روحانی خواستار محدود کردن ترددها و مسافرتها و تعطیلی صنوف زنجیره غیرضروری و مراکز خرید بزرگ و پرازدحام و کنترل مبادی ورودی و خروجی شهرها شدند و هشدار دادند در صورت استمرار شرایط فعلی و تداوم رفتوآمدهای غیر ضروری اوضاع وخیمتر خواهد شد.[۱۸۲] در ۳ فروردین ماه ۱۳۹۹ رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاعرسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد که «قرنطینه سطح سه علیه کرونا در حال اجراست» اما محدودیتهای بیشتر مستلزم حکومت نظامی است که نه ممکن است و نه مطلوب.[۴۱]
حسن روحانی، رئیسجمهور و رئیس دولت دوازدهم اعتقاد دارد که اقدامات دولت او در مقابله با ویروس کرونا «افتخارآفرین است». در مقابل دولت او از سوی افکار عمومی با انتقاد رو به رو شده که آمار دقیق مبتلایان و جان باختگان را اعلام نمیکند و برای قرنطینهٔ قم و تعطیلی کسب و کارها که در قطع چرخه شیوع ویروس مؤثر است، اقدامات به موقع انجام ندادهاست. این در حالیست که مقامهای ارشد دولتی پنهانکاری در آمار رد کردند و سید علی خامنهای از «صداقت» مقامهای مسئول تمجید کرد. دولت ایران همچنین به دلیل اینکه توقف پرواز هواپیماها به چین را رعایت نکرد با انتقاد شهروندان ایرانی و کاربران شبکههای اجتماعی مواجه شد.[۱۸۳]
نظام سلامت ایران از پیش از شیوع کرونا دچار کمبود تخت مراقبت ویژه بیمارستانی نسبت به جمعیت بودهاست به طوری که به گفته علی امیر سوادکوهی، رئیس انجمن مراقبتهای ویژه ایران، در دی ماه ۱۳۹۸، کشور فقط ۷۲۰۰ تخت مراقبت ویژه ICU داشتهاست، که طبق استاندارد این تعداد میبایست ۲۰ هزار تخت بوده باشد.[۱۸۴] وی در اواخر اسفند اعلام کرد که ظرفیت آیسییوها تقریباً پر شدهاست.[۱۸۵] کیانوش جهانپور در ۹ فروردین ۱۳۹۹ اعلام کرد که ایران در حوزه تخت مراقبت ویژه دستگاه ونتیلاتور نیاز به کمک خارجی دارد، اما در دیگر حوزهها توان داخل کفایت میکند. به گفته وی ۵۰ درصد بخشهای مراقبت ویژه کشور برای افراد مبتلا به ویروس کرونا اختصاص یافته که کاملاً پر شدهاست.[۳۹] او همچنین از راهاندازی بیش از ۵۶ آزمایشگاه برای تشخیص ویروس کرونا، تولید و انجام روزانه دست کم شش هزار آزمایش که قابلیت افزایش به ده هزار مورد را داراست، خبر داد.[۳۹]
در ۲۴ فروردین ۱۳۹۹ معاون خدمات شهری شهرداری تهران از ایجاد قطعهٔ جدید مخصوص قربانیان کرونا و قبرچینی به تعداد ۱۰ هزار قبر، در گورستان بهشت زهرای تهران خبر داد.[۱۸۶]
در ۲۷ فروردین ۱۳۹۹ فرمانده سپاه پاسداران از دستگاهی بهنام مستعان رونمایی کرد که به گفتهٔ او بدون خونگیری و در مدت پنج ثانیه، هر ویروسی را از فاصلهٔ ۱۰۰ متری شناسایی میکند.[۱۸۷] سلامی این دستگاه را یک «پدیده علمی شگفتانگیز» دانست و گفت که توسط «دانشمندان بسیجی» ساخته شدهاست.[۱۸۸] ساعاتی بعد کیانوش جهانپور اعلام کرد دستگاه ویروسیاب سپاه، مجوز وزارت بهداشت را ندارد.[۱۸۹]
رمضان شریف، سخنگو و مسئول روابط عمومی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرد که فرماندهان ارشد سپاه در ستاد فرماندهی کل، حوزه مرکزی تا سپاههای استانی ۲۰ درصد از حقوق ماهانه خود را تا هنگام پایان این بحران در اختیار افرادی قرار خواهند داد که شغل خود را از دست دادهاند.[۱۹۰]
ارتش نیز در مدت ۴۸ ساعت یک نقاهتگاه در محل نمایشگاههای بینالمللی تهران بر قرار کرد که خبر آن در رسانههای غیر ایرانی نیز بازتاب یافت.[۱۹۱] ارتش جمهوری اسلامی در شهرهای تبریز، بندرعباس، اهواز و اراک هم نقاهتگاه راه اندازی کرد.[۱۹۲][۱۹۳][۱۹۴][۱۹۵][۱۹۶][۱۹۷]
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در جریان «رزمایش لبیک یا امام خامنهای» عملیات ضد عفونی کردن معابر در ۲۶۰ شهر ایران را آغاز کرد.[۱۹۸]
در ۱۷ مهر و به دنبال افزایش وضعیت بحرانی کرونا در ایران، سید علی خامنهای طی نامهای به محمدحسین باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح دستور داد که حداکثر ظرفیت همه مراکز درمانی و بیمارستانهای نیروهای مسلح ایران، در اختیار بیماران مبتلا به کرونا قرار گیرد.[۱۹۹][۲۰۰] پس از آن ستاد کل نیروهای مسلح طی اطلاعیهای از قرارگرفتن کلیه مراکز درمانی و بیمارستانهای نیروهای مسلح با حداکثر ظرفیت در اختیار بیماران مبتلا به کرونا خبر داد.[۲۰۰][۲۰۱]
در ۲ اسفند چهارمین محموله کیت تشخیص بیماری کووید ۱۹ از امارات وارد ایران و تحویل انستیتو پاستور شد.[۲۰۲] این در حالی بود که وزیر بهداشت ایران در سوم اسفند گفته بود کیت تشخیص بیماری کرونا در کشور به تعداد لازم موجود است.[۲۰۳] پس از ورود چندین محموله کیت تشخیص کرونا به ایران، مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعهٔ زیستفناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با وعدهٔ حمایت از طرحهای تولیدی گفت بهزودی فراخوان تولید این کیتها برای مشارکت دانشبنیانهای توانمند اعلام خواهد شد.[۲۰۴]
در ۱۲ اسفند وبسایت همشهریآنلاین گزارش کرد محمولهٔ کمکهای سازمان بهداشت جهانی شامل بیش از ۷٫۵ تن تجهیزات پزشکی و حفاظتی برای بیش از ۱۵٬۰۰۰ نفر و همچنین کیت بررسی کرونا جهت غربالگری ۱۰۰٬۰۰۰ نفر وارد ایران شدهاست.[۲۰۵] این محموله در ۱۲ اسفند با یک هواپیمای نظامی از دبی وارد ایران شد. علاوه بر این کمکها، ۶ تیم پزشکی سازمان جهانی بهداشت متشکل از پزشکان، متخصصان علوم آزمایشگاه و اپیدمیولوژیست به ایران در شناسایی و کنترل ویروس کرونا کمک میکنند.[۲۰۶] پیش از این، کشور چین هم در چند مرحله کیت تشخیصی برای ایران فرستاده بود.[۲۰۷]
مقامات جمهوری آذربایجان در روز ۱۷ اسفند با صدور بیانیهای از تخصیص کمک بشردوستانه ۵ میلیون دلاری برای مقابله با ویروس کرونا به ایران خبر دادند.[۲۰۸]
حمید بعیدی نژاد، سفیر ایران در لندن، روز دوشنبه ۱۲ اسفند ۹۸ از ورود اولین محموله هدایای انگلستان، فرانسه و آلمان خبر داد و سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، به ارسال سه محموله کمکهای پزشکی شامل کیتهای تشخیص و دستگاههای اکسیژن ساز و … از سوی کشور چین به همراه گروهی از پزشکان متخصص چینی و نیز کمکهای سازمان صلیب سرخ جهانی و ترکیه اشاره کرد.[۲۰۹]
در ۲ فروردین ۱۳۹۹، بهرام قاسمی سفیر ایران در فرانسه اعلام کرد سازمان پزشکان بدون مرز یک مرکز فوریتهای پزشکی با ظرفیت ۵۰ تخت برای درمان مبتلایان به بیماری کروناویروس در محوطهٔ بیمارستان امین اصفهان دائر خواهد کرد.[۲۱۰] دو روز بعد و بهعلت مخالفت نهادهای امنیتی و وزارت بهداشت، تیم ۹ نفرهٔ پزشکان سازمان یاد شده، از ایران اخراج شدند و احداث بیمارستان هم منتفی اعلام شد.[۲۱۱]
همزمانی گسترش ویروس کرونا در ایران با افزایش تحریمهای آمریکا علیه این کشور تأثیرات زیادی بر اقتصاد ایران داشته و چالشهایی در زمینهٔ اقتصاد و بهداشت و درمان برای دولت ایران به دنبال داشتهاست.[۲۱۲][۲۱۳] وزارت بهداشت ایران تحریمها بر بخش بانکداری را عامل کمبود تجهیزات تشخیص ویروس کرونا دانستهاست.[۲۱۴] طبق ارزیابی یک سازمان مستقل حقوق بشری بهنام آرتیکل ۱۹ تحریمها دسترسی شهروندان ایرانی به اطلاعات مربوط این بیماری و شیوع آن را با مشکل مواجه کرده و مردم به دلیل محدودیتهای اقتصادی تحمیل شده توسط ایالات متحده، قادر به دسترسی به پایگاه داده coronavirus متعلق به دانشگاه جانز هاپکینز نیستند.[۲۱۵][۲۱۶] هراس بسیاری از بانکهای جهانی از تحریمهای ایالات متحده از دیگر موانعی است که مشکلاتی را برای تأمین داروهای مورد نیاز ایران به وجود آوردهاست.[۲۱۳][۲۱۵]
از زمان آغاز بحران کرونا در ایران مقامات آمریکایی بارها پیشنهاد کمکهای بشردوستانه به ایران را برای مقابله با این شیوع این ویروس مطرح کردهاند[۲۱۷][۲۱۸][۲۱۹] و تأکید دارند که ارسال کمکهای بشردوستانه به ایران تحریم نیست.[۲۲۰] ایالات متحده اعلام کرده متعهد است ضمن حفظ فشار بر نظام ایران، مردم این کشور به مواد غذایی، داروهای حیاتی و کالاهای بشردوستانه دسترسی داشته باشند[۲۱۵] و در این سیاق وزارت خزانهداری این کشور مجوز تراکنش مالی با بانک مرکزی ایران در رابطه با تجارت اقلام خاص انساندوستانه را صادر کرده که در چارچوب این سازوکار معاملهای به ارزش دو و نیم میلیون دلار برای خرید دارو از طریق یک شرکت سوئیسی صورت گرفتهاست. اندیشکدهٔ شورای آتلانتیک نیز در گزارشی نوشته که گرچه اقلام بشردوستانه از تحریمها علیه ایران مستثنا شدهاند، اما وزارت خزانه داری آمریکا پیش از این شرکتهایی را که مقادیر کمی تجهیزات پزشکی به ایران فروختهاند، تحت پیگرد قرار داده و این امر منجر به بازدارندگی برای شرکتهای دیگر در خصوص انجام مراودات با ایران شدهاست.[۲۲۱]
در این راستا کشورهای چین[۲۲۲] روسیه[۲۲۳] انگلیس[۲۲۴] و پاکستان در درخواستهای جداگانه ای از آمریکا خواستار لغو تحریمهای این کشور علیه ایران برای مقابله با کرونا شدند.[۲۲۵] حسن روحانی، علی لاریجانی و محمدجواد ظریف مقامهای ایرانی بودند که طی نامهها و درخواستهای جداگانه از سران بعضی کشورها و نهادهای بینالمللی خواستار پایان تحریمهای دولت ایالات متحده بهدلیل شیوع کرونا شدند.[۲۲۶][۲۲۷][۲۲۸][۲۲۹]
نگرانی از شیوع کرونا در ابتدای اسفند سبب افزایش تقاضا برای تجهیزات پیشگیری و بهداشتی نظیر اسپری پاک کننده و ماسک تنفسی شد که متعاقب آن برخی اقدام به احتکار این قبیل محصولات کردند و در نتیجه محصولات کمیاب شد و قیمتها به یکباره افزایش یافت.[۲۳۰][۲۳۱] در گزارشهای مختلف محتکران اقدام به احتکار چندصد هزار ماسک کرده بودند.[۲۳۲][۲۳۳][۲۳۴]
در این زمان، ماسک در ایران بسیار گران و کمیاب شده و قیمت ماسک از ۴۱۰۰ تومان به ۱۵ هزار تومان رسید. این در حالی است که وزارت بهداشت ۲ میلیون ماسک به چین اهدا کرده بود.[۸۵][۲۳۵][۲۳۶]
در ۱۲ اسفند و پس از آنکه چند تن از مقامات از تولید انبوه ماسک در ایران خبر دادند، سعید نمکی در نامهای به رضا رحمانی (وزیر صنعت) با اشاره به اینکه در طول یک هفتهٔ گذشته (۲ تا ۱۰ اسفند ۹۸) «حداکثر یک میلیون ماسک» تحویل وزارت بهداشت شدهاست، بهشدت از «شعار فریبندهٔ تولید چند میلیون ماسک در روز» و «شبکهٔ احتکار ماسک» انتقاد کرد.[۲۳۷][۲۳۸] پیشتر مدیر اجرایی بسیج اتاق اصناف و قائم مقام وزیر صنعت در اظهار نظرهای جداگانه از تولید چند میلیون ماسک در روز سخن گفته بودند.[۲۳۷] در فروردین ۹۹رئیس ستاد اجرایی، خبر از افتتاح کارخانهٔ تولید ماسک سهلایه در شهرک صنعتی اشتهارد استان البرز داد.[۲۳۹] به گفتهٔ او این «بزرگترین کارخانهٔ تولید ماسک در جنوب غرب آسیا» است.[۲۴۰]
با پیشنهاد وزیر بهداشت و موافقت سید علی خامنهای کادر پزشکی، پرستاری، بهداشتی و خدماتی که در زمان خدمترسانی به بیماران مبتلا به کرونا درگذشتهاند «شهید خدمت» محسوب میشوند.[۲۴۱] پرستاران و پزشکان ایرانی نیز برای گذراندن دوره سخت مبارزه با کرونا در کشور ویدئوهایی از رقصیدنشان در بیمارستان منتشر کردند. آنها این فیلمها را در حالی ضبط کردند که لباس مخصوص با تجهیزات کامل از سر تا پا پوشیدهاند و ماسک روی صورت دارند.[۲۴۲]
با وجود این که کرونا ویروس از طریق غذای پخته منتقل نمیشود، فروش رستورانها در ایران بر اثر شیوع کروناویروس ۳۰ درصد کاهش یافت.[۲۴۳] پس از شیوع ویروس کرونا برخی پزشکان[۲۴۴] و کاربران شبکههای مجازی اعلام کردند محصولاتی مانند سیر، لیموترش و زنجبیل که غذاهای گرم محسوب میشوند میتواند ویروس کرونا را کنترل کند. همین باعث شد تا تقاضا برای این قبیل محصولات بیشتر شود و همزمان قیمتها چند برابر شد.[۲۴۵] با وجود اینکه تغذیهٔ سالم و مصرف ویتامینها و املاح معدنی برای سلامتی سودمند است، مصرف میوه یا سبزیجات خاص برای پیشگیری از ابتلا به کرونا پایهٔ علمی ندارد.[۲۴۶]
از انتهای بهمن ماه به دلیل شیوع ویروس کرونا و کاهش رفتوآمد شهروندان میزان مصرف بنزین در کشور ۱۰ درصد کاهش یافت.[۲۴۷] سفرهای نوروزی نیز تا ۵ فروردین ۱۳۹۸ با کاهش ۶۰ درصدی نسبت به زمان مشابه سال گذشته همراه بود.[۲۴۸] با این حال، عدم توجه عده ای از مردم نسبت به قرنطینه خانگی و انجام مسافرتهای شهری توسط آنان باعث انتقادات گستردهای در سطح جامعه شد.[۲۴۹]
محمد کشتی آرای، رئیس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر نیز اعلام کرد بازار طلا و سکه بخاطر شیوع کرونا به حالت تعطیل درآمده و هیچ معامله ای انجام نمیشود. وی همچنین گفت قیمت جهانی طلا تحت تأثیر گسترش ویروس کرونا در کشورهای مختلف افزایش یافتهاست.[۲۵۰]
همزمان با افزایش نگرانی از شیوع ویروس کرونا زندانیان در زندانهای مختلف ایران شورش و در مواردی از زندان فرار کردند. قوه قضاییه ایران اعلام کردهاست که تا کنون حدود بیش از ۸۰ هزار زندانی را به دلیل شیوع ویروس کرونا به مرخصی فرستاده یا به صورت مشروط آزاد کردهاست. با وجود این گروههای حقوق بشری و فعالان طرفدار حقوق زندانیان دربارهٔ نبود امکانات کافی در زندانهای ایران و خطر شیوع بیماری در زندانهای مختلف ایران هشدار دادهاند.[۲۵۱]
علی ربیعی سخنگوی دولت حسن روحانی گفتهاست که در پی شیوع ویروس کرونا در ایران میلیونها نفر در معرض بیکاری و اخراج قرار گرفتهاند و بیش از ۳ میلیون شاغل رسمی و ۴ میلیون شاغل غیررسمی در معرض کاهش دستمزد و اخراج قرار گرفته و فعالیت بیشتر از ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار گارگاه متوقف شدهاست.[۲۵۲]
به گفته معاون وزارت بهداشت حکومت جمهوری اسلامی در ۲۳ فروردین ۱۳۹۹ مرگ و میر در میان فقرا به دلیل عدم دسترسی آنها به وسایل بهداشتی و خدمات درمانی بیشتر است.[۲۵۳]
در روزهای پایانی فروردین ۹۹ و پس از آن که دولت اعلام کرد برای دریافت وام یک میلیون تومانی، متقاضیان باید سیم کارتی دریافت کنند تا از طریق آن پیامک درخواست وام را ارسال کنند، افراد زیادی به مراکز تحویل سیم کارت مراجعه کردند و صفهای طویل به وجود آمد. خبرگزاری ایرنا در گزارشی که راجع به این موضوع منتشر کرد، این صفها را نقض جدی طرح فاصلهگذاری اجتماعی هوشمند خواند که بستر بسیار مساعدی را برای شیوع بیشتر کرونا فراهم کردهاست.[۲۵۴]
به گزارش رویترز گروههای همسو با منافع حکومت ایران تلاش به هک کردن حساب ایمیل کارمندان سازمان بهداشت جهانی از طریق حمله فیشینگ کردهاست.[۲۵۵] همچنین به گزارش فوربز گروهی که احتمال دارد با حکومت ایران همکاری داشته باشد، کمپینهای مختلفی در فیسبوک و اینستاگرام به راه انداختهاست تا اطلاعات غلط در مورد کروناویروس را در این وبگاهها رواج دهد.[۲۵۶]
در مهر ۹۹، عیسی منصوری، معاون اشتغال وزارت کار گفت از شروع دنیاگیری کروناویروس در ایران تاکنون «حدود ۶ میلیون نفر در کشور از کرونا آسیب دیدهاند و حدود یک و نیم میلیون نفر در مشاغل به علت کرونا ریزش کردهاند و کار خود را از دست دادند.» و «از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفری که در دوران کرونا بیکار شدهاند، حدود ۱۵۵ هزار و ۷۰۰ نفر از اسفند تاکنون نتوانسته اند دوباره شاغل شوند».[۲۵۷]
شیوع کرونا باعث تعطیلی تمامی فعالیتهای ورزشی از جمله لیگ برتر فوتبال و به تعویقافتادنِ انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال ایران شد.[۲۵۸] پیش از این هفتهٔ بیستم و بیست و یکم لیگ برتر در حالی برگزار شده بود که با مصوّبهٔ ستاد مبارزه با شیوع کرونا، تمامی این مسابقات بدون حضور تماشاگر برگزار شد. این تصمیم باعث شده بود تا یکی از حساسترین بازیها بین دو تیم پرسپولیس و سپاهان که تأثیر زیادی در تعیین قهرمان لیگ برتر داشت برگزار نشود و کمیتهٔ انضباطی فدراسیون فوتبال بازی را سه بر صفر به سود پرسپولیس به دلیل عدم حضور سپاهان در اعتراض به نبودِ تماشاگرانش بدهد.[۲۵۹]
صبح دوشنبه ۱۹ اسفند ۹۸ با وجود مخالفت و اعتراض جمعی از اعضای مجمع فدراسیون دوومیدانی و در حالی که دولت بر قرنطینهٔ خانگی شهروندان و عدم مسافرتهای بین شهری تأکید میکرد، وزارت ورزش انتخابات فدراسیون دوومیدانی که توأم با درگیری بود را برگزار کرد. مهدی علینژاد، رئیس مجمع، به خبرنگاران گفت: «ویروس بلاتکلیفی فدراسیون بسیار خطرناکتر از ویروس کرونا است». صداوسیما در گزارشی با انعکاس درگیریهای مجمع اعلام کرد «کرونا همهٔ فعالیتهای ورزشی را معلق کرده و کسی فکرش را نمیکرد این انتخابات برگزار شود».[۲۶۰]
شیوع کرونا باعث تعطیلی نمازهای جماعت مساجد و همچین نمازهای جمعهٔ سراسر کشور برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی شد.[۲۶۱] همچنین پس از چند هفته مقاومت مراکز مذهبی در برابر بستنِ اماکن زیارتی، در نهایت در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ وزارت کشور ایران پس از موافقت تولیتهای حرم امام رضا، حرم فاطمه معصومه، حرم عبدالعظیم حسنی و مسجد جمکران دستور تعطیلی اماکن زیارتی ایران را ابلاغ کرد.[۲۶۲][۲۶۳]
ساعاتی پس از بستهشدن اماکن مذهبی قم و مشهد، عدّهای مقابل درِ این حرمها اعتراض کردند[۲۶۴] و در قم به نوشتهٔ سایتهای داخلی، یکی از درهای حرم را شکستند. این اتّفاق واکنشهای گستردهای را در میان رسانهها و شخصیّتهای سیاسی و مذهبی داخل ایران داشت و آن را «هتکِ حرمت» خواندند.[۲۶۵][۲۶۶] عدّهای از معترضان با دستور دادستانی بازداشت شدند.[۲۶۷][۲۶۸]
روز ۴ مرداد ۱۳۹۹، حسن روحانی – رئیسجمهور ایران – در جلسهٔ ستاد ملّی مقابله با کرونا گفت عزاداری محرم حتّی در مناطقی که از نظر شیوع کرونا در وضعیت قرمز هستند، باید برگزار شود. او با اشاره به بحثهای مطرح دربارهٔ نحوهٔ عزاداری در محرم گفت دوگانهٔ سلامت یا عزاداری نداریم. او گفت تجربهٔ برگزاری مراسم مذهبی ماه رمضان نشان داد که این مراسم «باعث شیوع کرونا» نبودهاند. روحانی در عین حال خواستار رعایت پروتکلهای بهداشتی و عزاداری در فضای باز شد و گفت باید زمان عزاداریها محدود شود، چون «میتواند ما را با مشکل در زمینهٔ شیوع کرونا مواجه کند».[۲۶۹][۲۷۰][۲۷۱]
برنامه شاد، یک پیامرسان بومی است که دولت ایران پس از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی اجباری مدارس، برای آموزش از راه دور دانشآموزان راهاندازی کرد. اما نگرانیهایی مانند گرانیِ تبلت و تلفن همراه در کنار ناپایداریِ اتّصال و سرعت اینترنت و نیز قیمت استفاده از اینترنت و… به وجود آمد. در آغاز راهاندازی شبکهٔ شاد، وزیر آموزش و پرورش ایران، گفت بخش قابل توجّهی از دانشآموزان به دلایلی مانند «عدم دسترسی به اینترنت یا ابزارهای ارتباطی»، از آموزش از راه دور محروم ماندهاند.[۲۷۲]
مدّتی بعد، وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی گفت نزدیک به پنج میلیون دانشآموز به دلیل نداشتنِ تبلت و گوشی، امکان عضویّت در شبکهٔ «شاد» را ندارند و با خطر «بازماندگی از تحصیل» روبهرو هستند. بر اساس گفتهٔ این وزارت، چهار میلیون و ۷۱۸ هزار دانشآموز عضو این شبکه نشدهاند که دلیل عمدهٔ آن «عدم دسترسی به تبلت و گوشی در مناطق کمبرخوردار» است.[۲۷۲][۲۷۳]
وزارت آموزش و پروش این مسئله را با سازمانها و دستگاههای گوناگون مطرح کرده و گفته برای جلوگیری از بازماندگی از تحصیل این دانشآموزان «نیاز است آنها به ابزارهای آموزش دسترسی داشته باشد». در ادامه گفته شد حدود ۵۰۰ هزار نفر از دانشآموزانی که عضو شبکهٔ شاد نشدهاند، از دانشآموزان اتباع عمدتاً افغانستانی هستند و بیشترین شمار دانشآموزانی که به دلیل نداشتن تبلت امکان عضویت در این شبکه را ندارند، در استان سیستان و بلوچستان زندگی میکنند.[۲۷۲][۲۷۳]
وزارت آموزش و پرورش ایران برآورد میکند در سال تحصیلی ۹۹–۹۸، ۶۰ درصد دانش آموزان به صورت مجازی ادامه تحصیل دادند اما ۴۰ درصد از تحصیل بازماندند. به گفته این وزارت «نبود سیستم یکپارچه اینترنتی» و «نبود دسترسی به فناوریها و برنامههای تلویزیونی» در تمام کشور به ویژه مناطق محروم و روستایی و عشایر از علل اصلی بازماندن دانش آموزان از تحصیل است.[۲۷۵]
در شهریور ۱۳۹۹، مدیرکل دفتر دبستان و پیشدبستان وزارت آموزش و پرورش، از ثبت نام نکردن ۳۰۰ هزار دانش آموزش ابتدایی بخاطر شیوع کرونا خبر داد و گفت ثبت نام دانش آموزان نسبت به سال قبل ۲۰ درصد کاهش داشتهاست. به گفته او بازگشایی مدارس در ایران یکی از چالشهای اصلی این وزارت است و سازمان هنوز نمیداند باید در وضعیت سفید، زرد و قرمز چه کاری انجام دهد.[۲۷۶][۲۷۵]
بعد از شروع مدارس از ۱۵ شهریور، روز یکشنبه ۲۳ شهریور ۱۳۹۹، (تنها هشت روز بعد بازگشایی مدارس) عبدالرضا احسانینیا، فرماندار گتوند در استان خوزستان، خبر درگذشت یک دانشآموز ۸ ساله بر اثر کرونا در این شهرستان را تأیید کرد. او گفت که این دانشآموز یک روز پس از حضور در کلاسی چهار نفره بیمار شد و به مدرسه نرفت و تست کرونای این دانشآموز پسر در دو مرحله منفی شد اما در مرحله سوم آزمایش کرونای او مثبت شد.[۲۷۷]
در ۲۱ مهر ۱۳۹۹، یک دانشآموز ۱۱ ساله اهل بندر دیر بوشهر به اسم محمد موسویزاده بخاطر «نداشتن گوشی هوشمند برای استفاده از شبکه «شاد» آموزش و پرورش و ناتوانی مالی برای خرید گوشی» خودکشی کرد. به گفته مادرش «ما در خانه فقط یک گوشی خراب داشتیم که نه فیلمبرداری میکرد و نه میشد با آن وُیس فرستاد. همین باعث غم و غصه پسرم شده بود.» و مدیر مدرسه قرار بود به سه دانش آموز تلفن همراه دهد اما «هیچ گوشیای در کار نبود و تنها دلیل غصه پسرم که باعث شد این بلا را سر خودش بیاورد، نداشتن گوشی بود».[۲۷۸][۲۷۹]
از زمان اعلام رسمی شیوع کرونا در اول اسفند در ایران، شماری از مقامها و چهرههای سیاسی جمهوری اسلامی ایران اعلام کردهاند که به ویروس کرونا و بیماری کووید ۱۹ مبتلا شدهاند. شهروندان مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا در ایران تا مراحل پیشرفته بیماری دسترسی به کیت تشخیص ندارند اما مقامهای حکومتی که تاکنون مشکوک به ابتلا بودهاند اعلام کردهاند به فاصله کوتاهی تست کرونا دادهاند.[۲۸۰] حسین باستانی اعتقاد دارد شتاب گسترش بیماری در میان مسئولان ایرانی، نه نتیجهٔ مجموعهای از تصادفهای همزمان، که حاصل یک پدیدهٔ واحد باشد. احتمالاً اولین حدسی که در مورد این پدیدهٔ واحد به ذهن میرسد این خواهد بود که تعداد واقعی مبتلایان به کرونا در ایران در سطحی فراتر از ارقام رسمی قرار دارد و در نتیجه، سهم مسئولان از مبتلایان به این بیماری نیز بالاست.[۲۸۱]
تا تاریخ ۱۲ اسفند دست کم ۱۷ تن از مقامات و مدیران کشور به کرونا مبتلا شده و ۵ تن از آنها درگذشتهاند.[۲۸۲]
در تاریخ ۱۳ اسفند عبدالرضا مصری نایب رئیس مجلس گفت: تاکنون تست کرونای ۲۳ نفر از نمایندگان مثبت بودهاست.[۲۸۳]
یک پزشک میگوید: «برای اینکه بیمار مشکوک به کرونا بستری شود، باید در درجهٔ اول، تب بالای ۳۷/۵ داشته باشد و دوم افت سطح اشباع اکسیژن خونش کمتر از ۹۰ باشد. اگر این موارد را داشته باشد، جزو موارد مشکوک به کروناست و از این بیمار تست PCR میگیرند.» به گفتهٔ این پزشک تست کرونا هزینهٔ بالایی دارد و تست اعضای شورای شهر و نمایندگان مجلس، آن هم در حالی که هنوز علائمی از ابتلا به کرونا نداشتند «غیراخلاقی» است چون در شرایط کمبود کیت تشخیص کرونا ضرورت آن برای بیماران نیازمند است.[۲۸۴]
در ۲۱ اسفند محمد مختاری، کاپیتان تیم فوتبال داماش گیلان با حکم قضایی دادستان استان گیلان، توسط سازمان اطلاعات سپاه قدس گیلان بازداشت شد. او آمار رسمی رسانههای دولتی دربارهٔ شمار قربانیان کرونا را دروغ دانسته و در صفحهٔ اینستاگرامش نوشته بود که فقط در استان گیلان روزانه بالای صد نفر میمیرند و روی هم انباشته شده و جایی برای دفن آنها نیست.[۲۸۵][۲۸۶] او همچنین به نیروهای بسیج بابت سرکوب سریع مردم در مواقع اعتراضات و انفعال در زمان بیماری کرونا به شدت تاخته بود.
در ۲۲ اسفند خبر دستگیری مهدی حاجتی عضو شورای شهر شیراز منتشر شد.[۲۸۷] حاجتی در روزهای پیش از بازداشت، در صفحهٔ توییترش پستهای انتقادی علیه نحوهٔ مدیریت بحران کرونا منتشر میکرد.[۲۸۸] او در یکی از توییتهایش نوشته بود: «دشمن ملت ایران امروز آن کسانی هستند که برای رو کم کنیِ دشمن فرضی حاضر شدند بر سر جان هموطنان ما قمار کنند» و «دشمن ملت ایران دقیقاً امثال کسانی است که نگذاشتند قم قرنطینه شود».[۲۸۹]
مصطفی فقیهی، مدیر سایت انتخاب، پس از آن که در توییتی تعداد قربانیان مشکوک به کرونا را نزدیک به ۲۰۰۰ نفر اعلام کرد و از وزیر بهداشت خواست که آمار واقعی را به مردم بگوید در ۲۰ اسفند به دادسرا احضار شد. در ۲۳ اسفند کانال تلگرامی ایران تایمز خبر بازداشت او را منتشر کرد.[۲۹۰]
۱۷ فروردین ۱۳۹۹ رحیم یوسف پور، پزشکی از اهالی سقز بهدلیل گذاشتن ویدئویی در فضای مجازی (حدود یک ماه قبل) که در آن آمار مبتلایان به ویروس کرونا را ۴ رقمی اعلام کرده بود و به مردم این شهرستان هشدار داده بود، به مراجع قضایی احضار شد.[۲۹۱]
در ۲۷ فروردین، خبرگزاریهای ایران خبر دادند محمود شهریاری، به دلیل آنچه «انتشار شایعات و اخبار دروغ در فضای مجازی» خوانده شد، بازداشت شدهاست. شهریاری با انتشار ویدیوهایی در شبکههای اجتماعی از عملکرد حکومت ایران به ویژه در مقابله با شیوع کرونا انتقاد کردهبود.[۲۹۲]
روز ۲۰ مرداد ۱۳۹۹، روزنامه جهان صنعت از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شد. محمدرضا سعدی، مدیر مسئول روزنامه جهان صنعت، با تأیید توقیف این روزنامه گفت که گزارش صفحه جامعه با عنوان «به آمار دولتی اعتماد نیست» (مورخ ۱۹ مرداد ۱۳۹۹) علت توقیف روزنامه بودهاست. در این گزارش محمدرضا محبوبفر، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا، گفته بود آمارهای وزارت بهداشت ایران از تعداد مبتلایان و مرگومیر ناشی از ویروس کرونا، «یک بیستم آمار حقیقی است» و به آن نمیتوان اعتماد کرد. او این آمار را «مهندسیشده» خوانده و گفته بود که صرفاً «بر اساس ملاحظات سیاسی و امنیتی به جامعه تزریق میشود».[۲۹۳][۱۴۸]
ایران پس از چین به دومین نقطهٔ کانونی گسترش ویروس کرونا در جهان تبدیل شد.[۱۸] تا روز پانزدهم اسفند، ۲۸ کشور کانادا، لبنان، امارات متحده عربی، بحرین، کویت، عراق، افغانستان، عمان، پاکستان، گرجستان، چین، استونی، نروژ، اسپانیا، سوئد، بریتانیا، بلاروس، نیوزلند، آلمان، جمهوری آذربایجان، استرالیا، قطر، ارمنستان، ایالات متحده آمریکا، عربستان، مجارستان، تایلند، و هند اعلام کردهاند که افرادی مبتلا به کروناویروس را شناسایی کردهاند که از مبدأ ایران آمدهاند.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۵][۲۷][۲۸][۲۹۴][۲۹۵][۲۹۶][۲۹۷][۲۹۸] بسیاری از موارد ابتلا در کشورهای همجوار ایران مربوط به افرادی است که برای زیارت اماکن مقدس شیعیان به ایران سفر کرده بودند.[۲۹۹]
عراق، کویت،[۸۶][۲۹۴][۳۰۰] ترکیه،[۸۲][۳۰۱][۳۰۲] پاکستان، ترکمنستان،[۳۰۳] گرجستان،[۳۰۴] ارمنستان[۳۰۵] عمان و تاجیکستان،[۳۰۶] بحرین[۳۰۷][۳۰۸] و امارات.[۳۰۹] از جمله کشورهایی بودند که در مرزها خود با ایران اعمال محدودیت کردند.
تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، دستور داد تا شهروندان این کشور از ایران خارج شوند.[۳۱۰] همچنین روسیه صدور روادید برای ایرانیان را لغو کرد و تاتیانا گولیکووا، معاون نخستوزیر روسیه به شهروندان روسیه توصیه کرد که از سفر به ایتالیا هم پرهیز کنند.[۳۱۱][۳۱۲] همان روز جاسیندا آردرن، نخستوزیر نیوزیلند، خبر داد که سومین آزمایش یک زن شصت و چند سالهٔ دو ملیتی ایرانی/نیوزلندی بعد از بازگشت از ایران مثبت شده و بههمراه سه عضو خانواده و افرادی که در هواپیما امکان تماس با او را داشتهاند، در قرنطینه به سر میبرد.[۳۱۳]
ادارهٔ کل هوانوردی غیرنظامی ترکیه به دلیل شیوع ویروس کرونا در ایران، همه پروازهای مسافری و باربری به این کشور تا اطلاع ثانوی متوقف کرد.[۳۱۴] مدیر بنادر کویت گفت که بندر دوحه بسته شدهاست چرا که میخواهند از هرگونه تماس با خدمههایی که از ایران میآیند جلوگیری شود.[۳۱۵]
وزارت خارجه کانادا به کاناداییهای مستقر در ایران هشدار داد با توجه به گسترش شیوع ویروس کرونا در ایران خروج از این کشور سختتر شده و بهتر است برای ترک ایران اقدام کنند.[۳۱۶] ایالات متحده دستور اعمال محدودیت مضاعف بر ایران را داد.[۳۱۷] سازمان بهداشت همگانی سوئد به دلیل «عدم کنترل دولت ایران بر شیوع کرونا به خارج از کشور» از دولت سوئد خواستار توقف تمام پروازها به ایران یا از ایران و لغو مجوز پرواز هواپیماهای ایرانایر برای ورود به کشور را شد.[۳۱۸]
سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در سخنرانی درس خارج فقه خود در زمان شیوع ویروس، این بیماری را بهانه خوبی برای دشمن یا مخالفان انتخابات دانست که قصد دارند مشارکت در انتخابات را کاهش دهند.[۳۱۹][۳۲۰] به عقیده او مردم بهویژه مردم قم بدون توجه به این موارد، در یازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی حضور پیدا کردند و این شهر یکی از شلوغترین حوزههای رأیگیری بود.[۳۲۰] البته مشارکت ۴۳ درصدی مردم قم در این انتخابات[۳۲۱] پایینترین سطح مشارکت در یازده دوره اخیر انتخابات مجلس بود.[۳۲۲]
سید احمد علمالهدی، امام جمعه مشهد، ۹ اسفند ۱۳۹۸ از تعطیلی نماز جمعه مرکز استان خراسان رضوی به دلیل شیوع ویروس کرونا انتقاد کرد.[۳۲۳] برنامه زنده فرمول یک، پس از انتقاد امیرحسین رستمی از عملکرد مقامات ایران متوقف و این بازیگر از برنامه بیرون گذاشته شد.[۳۲۴][۳۲۵]
همچنین شیوع این بیماری با واکنش چانگ هوا، سفیر چین در ایران،[۳۲۶] مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده،[۳۲۷][۳۲۸][۳۲۹] سازمان گزارشگران بدون مرز،[۳۳۰] داعش[۳۳۱]دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا،[۳۳۲] مورگان اورتگس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا،[۳۳۳] کنث مککنزی، فرمانده سنتکام،[۳۳۴] مریم رجوی رهبر شورای ملی مقاومت ایران[۱۲۴] رضا پهلوی[۳۳۵][۳۳۶] و پروژه ققنوس ایران[۳۳۷] روبرو شد.
شیوع این بیماری در ایران همچنین در رسانههای بینالمللی همچون انبیسی نیوز،[۳۳۸][۳۳۹] مجله آتلانتیک،[۳۴۰] مجلهٔ تایمز،[۳۴۱] وبگاه بلومبرگ[۳۴۲] بازتاب داشت. در ۲۲ اسفند واشینگتن پست با انتشار تصاویر ماهوارهای از گورستان بهشت معصومهٔ قم نوشت: «گودالهای حفر شده برای دفن قربانیان کرونا ویروس در قم به قدری گسترده هستند که از فضا هم قابل مشاهدهاند». به نوشتهٔ واشینگتن پست، حفاری گورهای جدید از ۲۱ فوریه (روز برگزاری انتخابات مجلس) آغاز شده و در روزهای بعد بهسرعت گسترش پیدا کردهاست. با توجه به اینکه در آن زمان مقامهای ایران شمار قربانیان را دو نفر اعلام کرده بودند، حفاری چنین خندقهای بزرگی، غیرمعمول و عجیب به نظر میرسد.[۳۴۳] تنها یک هفته بعد، دو گودال بزرگ در تصاویر ماهوارهای دیده میشود که به اندازهٔ یک زمین فوتبال طول دارند.[۳۴۴] واشینگتن پست در گزارشش به تَلهای بزرگ آهک در قبرستان بهشت معصومه هم اشاره کرده و میگوید آهک معمولاً برای قبرهای دستهجمعی بکار میرود.[۳۴۵]
بنابر گزارش رادیو فردا در ۲۲ تیر ۱۳۹۹ سازمان عفو بینالملل در گزارشی تازه اعلام کردهاست که ایران در کنار آمریکا و مصر بیشترین آمار کشتهشدگان بر اثر ویروس کرونا را در میان کادر درمانی و پزشکی دارا میباشد.[۳۴۶]
روز سهشنبه ۱۵ مهر ۱۳۹۹ میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، با ابراز نگرانی نسبت به وضعیت فعالان حقوق بشر، وکلای دادگستری ، فعالان محیط زیست و سایر زندانیان عقیدتی زندانی در ایران، خواستار آزادی آنان در شرایط گسترش کرونا شد. وی در بیانیهای افزود: «افرادی که فقط به خاطر عقاید سیاسی یا فعالیتهای حقوق بشری در زندان هستند اصلاً نباید بازداشت میشدند و در هر صورت نباید با این زندانیان سختگیری بیشتری کرد یا آنان را در معرض خطر قرار داد».[۳۴۷][۳۴۸]
آمار مبتلایان به کرونا ویروس در هر کشوری، توسط دولت آن کشور اعلام میشود اما باید از طریق کارشناسان مستقل و ناظران بینالمللی نیز قابل بررسی و راستی آزمایی باشد. بنا به گفته صدای آمریکا، آمارهای ایران و چین و روسیه قابل راستی آزمایی نیستند و نمیتوانند آمارهایی واقعی تلقی شوند.[۳۴۹]
“All-cause excess mortality and COVID-19-related deaths in Iran”
«دستورالعمل عمومی پیشگیری از ابتلا به ویروس کووید-19 (ویروس کرونای جدید)»
فلوچارت تشخیص و درمان کرونا، مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی
(2019-nCoV)
2019-nCoV
کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2) (به انگلیسی: Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2) با نام قبلی نول کروناویروس یک آرانای ویروس تک رشتهای سو مثبت[۱][۲][۳] و عامل بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ یا کووید-۱۹ (19-COVID) است. در ابتدا به این گونه ویروسها نام کلی (و موقت) 2019-nCoV داده شد.[۴][۵][۶] محلول آب و صابون در دمای ۲۲ درجه سانتی گراد، بعد از ۱۵ دقیقه ویروس را نابود میکند. البته شستن دست با آب و صابون بعد از ۲۰ ثانیه باعث شست و شوی ویروس میشود و ویروس را با خود میبرد اما باعث تخریب و از بین رفتن ویروس نمیشود.[۷]
با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ تن، سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن، نام رسمی انتخاب کرد – کووید ۱۹ (۱۹-COVID) که به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹ اشاره دارد.[۸]
این ویروس عامل اصلی در همهگیری کروناویروس است.[۹]
مقایسهٔ توالی ژنتیکی این ویروس و سایر نمونههای ویروس، شباهتهایی با ویروس سارس[۱۰] و کرونا ویروسهای خفاش[۱۰] را نشان دادهاست و به همین دلیل احتمال دارد که منشأ اولیهٔ این ویروس در خفاشها باشد.[۱۱][۱۲]
کرونا در ایران
قُطر این ویروس حدود ۱۲۵ نانومتر است (هر نانومتر یک میلیاردم متر است).[۱۳]
نخستین عفونت شناخته شدهٔ انسانی در اوایل دسامبر ۲۰۱۹ ثبت شد.[۱۴][۱۵] این ویروس برای نخستین بار در میانهٔ دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان، چین شیوع یافت، که احتمالاً ناشی از یک حیوان آلوده بودهاست. کرونای جدید سپس در همهٔ استانهای چین شیوع پیدا کرد.
لوک مونتانیه، کاشف ویروس اچ آی وی (ایدز) و برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۲۰۰۸، مدعی شد که کروناویروس جدید در آزمایشگاه شهر ووهان چین پدید آمدهاست. این دانشمند فرانسوی با طرح این ادعا که ویروس SARS-CoV-۲ در یک آزمایشگاه و در نتیجه تلاش برای ساخت واکسن بر ضد ویروس ایدز پدید آمده، جنجال تازهای به راه انداخت. او سالها پژوهشگر انستیتو پاستور در پاریس بودهاست و در حال حاضر بهطور تمام وقت در دانشگاه شانگهای جیاتونگ در چین فعالیت میکند. وی اخیراً در مصاحبهای با شبکه فرانسوی CNews و همچنین شرکت در پادکستی که توسط «پورکووی دکتور» تهیه شده، ادعا کرد که به وجود عناصری از ویروس HIV (ایدز) در ژنوم کرونا و حتی وجود عناصری از میکروب مالاریا بسیار مشکوک است. نشریه «آسیا تایمز»، به نقل از مونتانیه، نوشت: «آزمایشگاه شهر ووهان از اوایل دهه ۲۰۰۰ تحقیقات گستردهای را در زمینه کروناویروسها آغاز کردهاست. آنها در این زمینه تخصص بسیار بالایی دارند». دونالد ترامپ رئیسجمهور ایالات متحده با اشاره به گزارش خبرگزاری فاکس نیوز، اذعان کرد که احتمالاً این کروناویروس جدید بهطور اتفاقی توسط کارآموزی که در مؤسسه ویروسشناسی ووهان در چین کار میکند، منتشر شدهاست. روزنامه فاکس نیوز در گزارشی با تأکید به وجود این ویروس بهصورت طبیعی در خفاشها، خاطرنشان کرده که این ویروس در آزمایشگاه ووهان مورد مطالعه قرار گرفتهاست. این شبکه خبری با اعلام اینکه انتقال اولیه ویروس از خفاش به انسان بوده، افزود: «بیمار صفر» در آزمایشگاه شهر ووهان کار میکردهاست. این کارمند آزمایشگاه قبل از انتشار این بیماری در بین افراد عادی در شهر ووهان، بهطور تصادفی به کروناویروس جدید آلوده شد. نشریه واشینگتن پست در این باره آوردهاست: «دو سال پیش مقامات سفارت آمریکا در چین، نگرانیهایی را در مورد عدم ایمنی کافی در مؤسسه دولتی ویروسشناسی ووهان، به ویژه در خصوص مطالعه بر روی ویروسهای کشنده و بیماریهای عفونی، ابراز داشتند و بررسیهایی را نیز در این زمینه انجام دادند. گرچه این انستیتو که در نزدیکی بازار مرطوب ووهان واقع شده، اولین آزمایشگاه دارای سطح بیو-ایمنی IV است، اما وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۲۰۱۸ در مورد کمبود جدی تکنسینها و محققان دارای مهارت مناسب برای بهرهبرداری ایمن از این آزمایشگاه پر حجم هشدار داده بود».[۱۶][۱۷]
گزارشهای منتشر شده حاکی از آن است که مقامات چینی مدتها پیش از اعلام شیوع ویروس کرونا در آن کشور، از آن آگاهی داشتند اما از انتشار این خبر جلوگیری میکردند. گفته شده که در اواخر دسامبر یا اوایل ژانویه، پزشکی به نام لی ونلیانگ که در بیمارستان مرکزی ووهان خدمت میکرد با معاینهٔ موارد ابتلا به نوعی بیماری شبیه سارس و انجام آزمایشهای مربوط، شیوع نوع جدیدی ویروس را به اطلاع همکارانش رسانده و خواهان قرنطینهٔ این بیماران شدهاست. پس از آن پلیس چین، دکتر لی و ۷ پزشک دیگر را احضار و آنها را به «انتشار شایعه» متهم کردهاست. پلیس چین به وی هشدار داده که از انتشار چنین اخباری خودداری کند، در غیر اینصورت به جرم تشویش اذهان عمومی بازداشت خواهد شد. این پزشک افشاگر در نهایت خود به این بیماری مبتلا و در یکی از بیمارستانهای ووهان چین بستری شد و جان باخت.[۱۸]
بنابر این گزارشها مقامات دولت چین، تا هفتهها پزشکان را مجبور به سکوت کرده و از اطلاعرسانی عمومی خودداری میکنند و بسیاری از مردم شهر «ووهان» چین، خیلی دیر متوجه گسترش سریع این بیماری در محل سکونت خود میشوند. در نهایت پس از حدود ۷ هفته، دولت چین بهطور رسمی کشف این ویروس را اعلام و شهر ووهان را قرنطینه میکند.[۱۹][۲۰]
این ویروس به سرعت در بیش از بیست کشور دیگر در آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و اقیانوسیه گسترش پیدا کرد.[۲۱] شیوع ویروس از انسان به انسان در چین،[۲۲][۲۳] آلمان،[۲۴] تایلند،[۲۵] ویتنام، تایوان، ژاپن و ایالات متحده تأیید شدهاست.[۲۶]
در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی (WHO) با توجه به وضعیت شیوع ویروس کرونای جدید، وضعیت اضطراری در بهداشت جهانی اعلام کرد.[۲۷][۲۸][۲۹] تا ۴ فوریه ۲۰۲۰، ۲۰٬۶۰۴ مورد آلودگی به کرونا به ثبت رسید که از این تعداد، ۲۰٬۴۱۶ مورد در سرزمین اصلی چین بود.[۲۱] تا به امروز تقریباً یک پنجم موارد تشخیص داده شده منجر به بیماری جدی میشوند.[۳۰] تقریباً تمام موارد ابتلا به کرونا در خارج از چین، در افرادی رخ دادهاست که یا از ووهان سفر کردهاند، یا با کسی که از منطقه سفر کردهاست در تماس مستقیم بودهاند.[۳۱]
بهطور کلی میزان مرگ و میر و عوارض ناشی از عفونت ویروس 2019-nCoV ناشناخته است، هم به دلیل اینکه ممکن است در شیوع فعلی، میزان مرگ و میر در حال تغییر باشد و همچنین به دلیل اینکه تعداد موارد جزئی و بدون علامت که منجر به تشخیص نمیشوند، نامشخص است.[۳۲][۳۳] با این حال، نتایج اولیهٔ مشاهدات، مرگ ۲٬۳٪ از مبتلایان به این ویروس را نشان میدهند.[۳۴][۳۵] و WHO اعلام کردهاست که میزان مرگ و میر در میان مبتلایان، حدود ۳٪ است.[۳۶] تعداد مرگ و میرهای ناشی از این ویروس در استان هوبی، در ۴ فوریه ۲۰۲۰، ۴۲۷ نفر بود.[۲۱][۳۷]
انتقال ویروس از انسان به انسان تأیید شدهاست.[۲۳] ویروسهای کرونا در درجه اول از طریق تماس نزدیک، به ویژه از طریق قطرات تنفسی ناشی از سرفه و عطسه تا حدود ۲ تا ۴٫۵ متر پخش میشوند.۶ فوت (۱٫۸ متر)[۳۸][۳۹] RNA ویروس همچنین در نمونههای مدفوع از بیماران آلوده یافت شدهاست.[۴۰] مطالعات نشان دادهاند که این ویروس میتواند حتی در دوره کمون عفونی شود،[۴۱][۴۲] اما برپایه اعلام سازمان جهانی بهداشت در این زمان به احتمال زیاد انتقال از افراد بدون علامت است و عامل اصلی انتقال نیست.
شماره تولید مثل اصلی (
R
0
{displaystyle R_{0}}
، تلفظ R-جز یا R-صفر)[۴۳] از این ویروس برآورد شدهاست بین ۱٫۴ و ۳٫۹ است.[۴۴][۴۵][۴۶][۴۷][۴۸] این بدان معنی است که، در صورت عدم کنترل، ویروس بهطور معمول در هر عفونت ایجاد شده، ۱٫۴ تا ۳٫۹ مورد جدید ایجاد میکند. مشخص شدهاست که ویروس قادر به انتقال در طول زنجیره ای حداقل چهار نفر است.[۴۹]
ویروس کرونای جدید به نظر میرسد کمخطرتر از سارس باشد و در ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد به صورت شدید بروز یافتهاست.
کروناویروس ها در کلاس (خانواده) ار ان ای داران تک رشته ای خطی ای هستند که زنوم آن ها مستقیماً بهصورت ام ار ان ای عمل می کنند. بنابر این از لحاظ خانوادگی و عملکرد ژنومی، شباهت بسیاری با خانواده پیکورناویروس ها دارند که از خانواده پیکورناویروس ها می توان به رینوویروس (ویروس سرماخوردگی) اشاره کرد.اما، آنها تفاوت های زیادی نیز دارند. تفاوت عمده و چشمگیر کوروناویروس ها با پیکورناویروس ها، در داشتن پوشش می باشد.
با توجه به اینکه نوع ژنوم کروناویروس ها مستقیماً بعنوان ام ار ان ای عمل می ککند، پس برای بیان شدن نیازی به پیرایش و رونوشت ترجمه (نوع یک-دی ان ای به ار ان ای) ندارند، از این رو سریعتر می توانند مورد رونوشت قرار گیرند ، بدون آنکه واسطه ای وجود داشته باشد.
این سرعت زیاد در سرماخوردگی معمولی و تمامی زیرگروه های کلاس مذکور (ssRNA ، عمل مستقیم بهصورت mRNA) نیز مشاهده می شود که دلیل آن همین موردی است که پیشتر توضیح دادیم.
ویروس کرونا میتواند در محیط اطراف و حتی بیمارستانها از طریق تماس با دستگیره در، تخت، دکمهها، میزها، لبه تخت و دست زدن به سطوح پلاستیکی و فلزی دیگری که در تماس مستقیم با فرد بیمار هستند با توجه به اینکه اغلب از جنس فلز و پلاستیک هستند، منتقل شود. همچنین یافتهها نشان میدهد رطوبت بالای هوا طول عمر ویروس کرونا را افزایش میدهد. این مطالعات بیان میکنند که کروناویروسها میتوانند روی سطح مختلف بهطور میانگین بین چهار تا پنج روز باقی بمانند. برخی از آنها نیز میتوانند تا ۹ روز خارج از بدن و در دمای اتاق دوام بیاورند.[۵۰]
*کتاب بیولوژی کمپبل
*کتاب بیولوژی سولومون
*کتاب بیولوژی لیف
*کتاب بیولوژی میدر
*کتاب سلولی-مولکولی ضروریات آلبرتس
*سایت علمی البرز
بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (به انگلیسی: Coronavirus disease 2019) یا کووید-۱۹ (انگلیسی: COVID-19)[۳] که به آن بیماری تنفسی حاد انکاو-۲۰۱۹ یا بهشکل عمومی به آن کرونا نیز میگویند
(انگلیسی: 2019-nCoV acute respiratory disease) نیز گفته میشود، بیماریای عفونی است که بر اثر کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2) ایجاد میشود.[۴][۵][۶] این بیماری دلیل دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس است.[۷][۸] علایم معمول آن تب، سرفه، تنگی نفس و به تازگی نابویایی هستند. درد عضلانی، تولید خلط، گلودرد، ناچشایی و سرخی چشم از جمله نشانههای کمتر معمول آن هستند.[۲][۹][۱۰][۱۱] با این که اکثریت موارد این بیماری باعث علایم خفیف میشود،[۱۲] بعضی از موارد به سینهپهلو و نارسایی چند اندامی پیشرفت میکند.[۷] نرخ مرگ و میر بین ۱٪ و ۵٪ تخمین زده میشود ولی بر حسب سن و دیگر شرایط سلامتی تغییر میکند.[۱۳][۱۴] این بیماری اساساً از طریق قطرات ریز تنفسی افراد مبتلا، وقتی سرفه یا عطسه میکنند، به سایر افراد سرایت میکند.[۱۵]زمان مابین در معرض بیماری قرار گرفتن و بروز نشانهها، بین ۲ و ۱۴ روز است.[۱۶] از طریق شستن دستها و دیگر تدابیر بهداشتی، میتوان از پخش آن جلوگیری کرد.[۱۷][۱۸]
بیماریزایی این ویروس، دستگاه تنفس را تحت تأثیر قرار میدهد و علایمی مشابه سرماخوردگی ساده را ایجاد میکند.
علایم ویروس کرونا شامل: اختلالات تنفسی، آبریزش بینی، سرفه خشک، سرگیجه، گلودرد و بدن درد است که میتواند با سردرد و تب نیز همراه باشد و تا چند روز به طول میانجامد.[۲][۲۱][۲۲][۲۳] در افرادی با نقص دستگاه ایمنی، افراد مسن و کودکان این علایم میتواند شدیدتر شده و منجر به سینهپهلو و برونشیت شود.[نیازمند منبع]
علائم کرونا ویروس سارس۲ که منجر به بیماری کووید ۱۹ میشود، معمولاً چند روز پس از آلوده شدن فرد به ویروس شروع میشود. اما در بعضی افراد ممکن است علائم کمی دیرتر ظاهر شوند. براساس آمارها و تحقیقات انجام شده علائم میتوانند شامل:
تب (در۴۳/۸ درصد افراد هنگام پذیرش و ۸۸/۷ درصد افراد هنگام بستری)، سرفه خشک (در ۶۷/۸ درصد موارد)، اختلال تنفسی، احساس خستگی و درد عضلانی (در ۱۱ تا ۱۴٪ موارد) و اسهال (در ۳٫۸ درصد موارد) باشند.[۲۴][۲۵][۲۶] بهطور متوسط دورهٔ نهفتگی علائم، چهار روز بودهاست. در ۵۶/۴ درصد موارد، کدورت شیشه مات در سیتی اسکن قفسه سینه دیده شدهاست. ۱۷/۹ درصد از بیماران با بیماری غیر شدید و ۲/۹ درصد از بیماران با علائم شدید، هیچگونه مشکلی را در رادیولوژی یا سیتی اسکن خود نشان ندادهاند. در هنگام پذیرش، لنفوپنی (کاهش تعداد لنفوسیتهای در گردش خون) در ۸۳/۲ درصد افراد مشاهده شدهاست.[۲۷]در مقایسه با آنفلوانزا، درصد بیشتری از بیماران کووید۱۹ درگیری ریوی را در سیتی اسکن خود نشان دادهاند.[۲۸]
برخی از افراد هیچ علامتی ندارند، یا فقط علائم خفیف دارند. اما در افراد دیگر، کووید ۱۹ میتواند منجر به مشکلات جدی مانند سینهپهلو، عدم دریافت اکسیژن کافی و حتی مرگ شود. این نشانهها بیشتر در افرادی که مشکلات زمینهای دیگری دارند، دیده میشود.[۲۷]
کرونا در ایران
گمان میرود که حیوانات فروخته شده برای غذا منشأ یا واسطه این ویروس باشند زیرا بسیاری از نخستین کسانی که مبتلا شدند کارگرانی در بازار غذاهای دریایی هوانان بودند. در نتیجه، آنها در معرض تماس بیشتر با حیوانات قرار داشتند. بازاری که با فروش حیوانات زنده برای غذا نیز در شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ مقصر شناخته شد. چنین بازارهایی برای عوامل بیماریزای جدید به عنوان انکوباتور در نظر گرفته میشوند.[۲۹] این شیوع باعث تحریم موقت تجارت و مصرف حیوانات وحشی در چین شدهاست.[۳۰] با این حال، برخی محققان گفتهاند که بازار غذاهای دریایی هوانان ممکن است منبع اصلی انتقال ویروس به انسان نباشد.[۳۱][۳۲] با اینکه تحقیقات اخیر در چین نشان میدهد که خفاش میتواند منشأ احتمالی این ویروس باشد، مصرف سوپ خفاش چندان در این کشور متداول نیست و تحقیقات دربارهٔ منشأ دقیق این ویروس ادامه دارد.[۳۳] .
دکتر علی هرندی فوق دکتری واکسینولوژی و استاد ایمونولوژی بالینی و رئیس گروه تحقیقات ایمنی و واکسن در دانشگاه گوتنبرگ سوئد و عضو هیات علمی در انستیتو تحقیقات بیمارستان کودکان BC و دانشگاه بریتیش کلمبیا در گفتگویی با پلاک ۵۲ می گوید که شکل گیری و گسترش بیماری های واگیردار جدید نظیر سارس، مِرس، زیکا، ابولا و اخیراً Covid-19 تا حد زیادی نتیجه دست اندازی افسار گسیخته بشر به طبیعت و اختلال در اکوسیستم است که یکی از نتایج مخرب آن، دور کردن حیوانات وحشی از زیستگاه های طبیعی خود بوده است. در نتیجه میکروب ها و ویروس هایی که در جریان میلیون ها سال تکامل به صورت همزیستی با این حیوانات وحشی زندگی می کرده اند، نیاز به میزبان جدیدی پیدا کرده که این خود باعث می شود در ماده ژنتیکی آن ها جهش های بی شماری رخ دهد و این امکان را برایشان فراهم سازد تا سلول های انسانی را آلوده ساخته و موجب بیماری های جدید و ناشناخته در انسان شوند. شکل گیری و شیوع این بیماری های جدید -به ویژه بیماری های با منشاء ویروسی- در انسان در آینده نه احتمال، بلکه یک واقعیت است.[۳۴]
” (با انجام توالییابی دیانای به تعداد کافی، بازسازی یک درخت تبارزایی از تاریخ جهش یک خانواده ویروسها امکانپذیر است. تحقیقات در مورد منشأ شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ منجر به کشف بسیاری از کورون ویروسهای خفاش مانند SARS، که بیشتر از جنس Rhinolophus از خفاشهای نعل اسب است. 2019-nCoV در این دسته از کورو ویروسیهای مرتبط با SARS قرار میگیرد. دو توالی ژنوم از Rhinolophus sinicus منتشر شده در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ شباهت ۸۰٪ با 2019-nCoV را نشان میدهد.[۳۵][۳۶] ژنوم سوم ویروس از Rhinolophus affinis , “RaTG13″، شباهت ۹۶٪ با 2019-nCoV دارد.[۳۷][۳۸] برای مقایسه، این میزان تغییر در بین ویروسها مشابه میزان جهش مشاهده شده در طول ده سال در سویه ویروس آنفلوانزا انسانی H3N2 است.[۳۹]) ”
در ۲۷ مارس دانشمندان اعلام کردند که کروناویروس پانگولین عامل شیوع کووید ۱۹ بودهاست.[۴۰][۴۱]
ویروسهای مشابه با عامل بیماری که باعث ایجاد بیماری دنیاگیر شده، در پولکپوستهای قاچاق یافت شدهاست. بطوریکه دانشمندان هشدار دادهاند که پستانداران پولکدار برای جلوگیری از شیوع کروناویروس دیگری در آینده، لازم است که در بازار حیوانات ممنوع شوند.[۴۲]
مطالعهای در دانشگاه سیدنی نشان داده که سارس-کاو۲، ویروسی که باعث کووید ۱۹ میشود، دارای شباهت ژنتیکی با سویههای مختلفی از کروناویروسی است که در حال حاضر جمعیت پولکپوست سوندا (پانگولین مالایی) در جنوب چین را آلوده کردهاست. این تحقیق که در مجله نیچر منتشر شده، هشدار میدهد که «دست زدن به این حیوانات، به احتیاط قابل توجهی نیازمند است».[۴۳]
ویروس در ابتدا از تماس حیوان به انسان منتقل شدهاست. ویروس مرس از شتر به انسان و ویروس سارس از نوعی گربه به انسان انتقال یافته بودند.[نیازمند منبع] در مورد ویروس جدید هنوز منشأ احتمالی به صورت دقیق مشخص نیست.
انتقال انسان به انسان معمولاً زمانی اتفاق میافتد که شخصی با مایعات ترشحی شخص آلوده (مثلاً قطرات سرفه) در تماس باشد. بسته به بیماریزایی ویروس، سرفه، عطسه و دست دادن میتواند سبب انتقال شود. تماس با لوازم و اشیایی که شخص آلوده لمس کردهاست نیز میتواند باعث انتقال بیماری شود.
۲۳۹ دانشمند در نامه ای سرگشاده به سازمان بهداشت جهانی گفتند که شواهدی وجود دارد که نشان میدهد کروناویروس جدید به اندازهای کوچک است که میتواند از طریق هوا جابجا شده و مردم را آلوده کند.[۴۴]
هشدار ۲۳۹ نفر از دانشمندان از ۳۲ کشور جهان دربارهٔ انتقال نوع جدید ویروس کرونا از طریق ذرات ریز در هوا در حالی مطرح شد که سازمان جهانی بهداشت تاکنون راه انتقال اصلی این ویروس را قطرات ریزی که از بینی و دهان فرد مبتلا خارج میشود اعلام کرده بود.[۴۵]
سازمان جهانی بهداشت پروتکلهای متعددی برای آزمایش این بیماری منتشر کردهاست.[۴۶][۴۷] شیوه استاندارد آزمایش واکنش زنجیرهای پلیمراز رونوشت بردار معکوس (rRT-PCR) به صورت ریل تایم است.[۴۸] این آزمایش از طریق نمونههای تنفسی تهیه شده از روشهای گوناگون از جمله سواب حلقی یا نمونهٔ خلط سینه انجام شود.[۴۹] نتایج عموماً ظرف چند ساعت تا دو روز قابل دسترسی است.[۵۰][۵۱] آزمایش خون را هم میتوان مورد استفاده قرار داد ولی برای این کار دو نمونه خون که با فاصله دو هفته از هم گرفته شده باشند مورد نیاز است و نتایج ارزش فوری چندانی ندارند.[۵۲]دانشمندان چینی توانستند یک سویهٔ کروناویروس را ایزوله کرده و توالی اسید نوکلئیک را منتشر کنند تا آزمایشگاهها در سطح جهان بتوانند بهطور مستقل آزمایشهای واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) برای تشخیص عفونت ناشی از ویروس را توسعه دهند.[۷][۵۳][۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]
بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری عدم تماس با افراد و اشیای آلودهاست.
عدم تماس دست به چشم، دهان و بینی و شستن دستها به صورت مداوم با صابون حداقل به مدت ۲۰ ثانیه نیز در جلوگیری از انتشار بیماری موثرند. ماسکهای یک بار مصرف باید بهطور کامل روی دهان و بینی افراد را جهت پیشگیری پوشانده و هر دو ساعت، یکبار تعویض شوند، استفاده از دستکش لاتکس در محیط بیرون نیز مفید است.
از افرادی که دچار سرفه و عطسه و آبریزش بینی هستند حداقل دو متر باید فاصله داشت.
کلیدها و گوشی موبایل و دستگیرههای درها و ماشینها را مرتب با پد الکلی یا محلول ضد عفونی باید ضد عفونی کرد.
تقویت سیستم ایمنی بدن با مصرف مرکبات، خواب کافی و ورزش و همچنین خوردن مایعات مؤثر است.
داروهای ضد ویروس که در مطالعات بالینی اثر بخشی آنها رضایت بخش میباشد.
داروی رمدسیویر دارویی است که گفته میشود قادر به کاهش عوارض ناشی از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ است،[۵۹] و بهصورت اضطراری به تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) رسیدهاست.[۶۰]
داروی فاویپیراویر که در کشور چین برای درمان کووید-۱۹ مورد مطالعه واقع شد و اثر بخشی آن در مطالعات بالینی، نتایج مثبت در پی داشتهاست.[۶۱]
سعید نمکی وزیر بهداشت ایران تأکید کرده که «کووید ۱۹ هنوز هیچ داروی مؤثر و قابل اعتمادی در دنیا ندارد، اما برخی پزشکان ایرانی دو داروی رمدسیویر و فاویپیراویر را تجویز میکردند.»
او گفته که «روز گذشته این دارو را به اندازه کافی توزیع کردیم و هفته آینده اولین تولید ملی این دارو هم عرضه خواهد شد و بنابراین کمبودی در این زمینه نخواهیم داشت. با اینکه ممکن است رمدسیویر به بهبود بیماران کمک و احتمال نیاز به بخش مراقبتهای ویژه را بسیار کم کند، مطالعات به روشنی نشان ندادهاند که این دارو میتواند از مرگ بر اثر کرونا هم جلوگیری کند.»[۶۲]
طی بررسیهای علمی و پزشکی، دانشمندان و محققان چینی و ژاپنی به این نتیجه رسیدند که داروهای مقابله با ویروس ایدز نظیر لوپیناویر/ریتوناویر برای درمان و جلوگیری از پیشروی کروناویروس و حتی درمان این بیماری توانسته مفید باشد و تاکنون بسیاری از بیماران از طریق استفاده از این داروها نجات یافتهاند و در مجموع شواهد نشان داده که داروهای ضد عفونت ویروسی توانسته جان بسیاری از مبتلایان به کروناویروس را نجات بخشد.[۶۳]
در حال حاضر یکی از روشهای نجات افراد مبتلا به کووید ۱۹، استفاده از پلاسمای خون کسانی است که از این بیماری شفا یافتهاند. در یک طرح درمانی-تحقیقی که توسط FDA مجاز شدهاست، این روش مورد استفاده قرار گرفته و طی آن پزشکان امیدوارند با انتقال پلاسمای بیماران بهبودیافته از کووید۱۹ به بیمارانی که حالشان همچنان وخیم است، از سپر دفاعی که سیستم ایمنی بدن بهبودیافتگان در برابر ویروس کرونا تولید کرده برای کمک به بهبودی بیماران فعلی استفاده کنند.[۶۴][۶۵][۶۶]
استفاده از این روش در ایران از روزهای آغازین همهگیری ویروس در اسفند ۱۳۹۸ آغاز گردید و در بیمارستان بقیةالله و بیمارستان دکتر مسیح دانشوری دنبال گردید.[۶۷] ۷ اسفند ماه از داوطلبان خواسته شد با بیمارستان بقیةالله تهران تماس بگیرند.[۶۸]تا کنون ۲۰۰ بیمار ایرانی به این روش بهبود یافتهاند و از ۹ فروردین ۱۳۹۹ رسماً استفاده از این روش آغاز شدهاست.[۶۹][۷۰][۷۱]
مسعود سلیمانی از محققان نخبه ایرانی در حوزه هماتولوژی و سلولهای بنیادی اعلام کرد «بنده به همراه یک تیم تحقیقاتی با استفاده از سلولهای بنیادی مزانشیمی به دنبال تعدیل پاسخ ایمنی بدن در بیماران کرونایی هستیم؛ بنابراین تأکید میکنم که این یک روش درمانی-تحقیقاتی است… این تحقیق تحت نظارت و حمایت معاونت تحقیقات وزارت بهداشت در دو بیمارستان شریعتی و مسیح دانشوری در حال اجرا است، نتایج فاز اول کارآزمایی بالینی آن به زودی توسط وزارت بهداشت و درمان اعلام میشود.»[۷۲][۷۳]
روسیه نخستین کشوری است که رسماً اولین واکسن کرونا را به نام خود ثبت کردهاست. از نظر برخی محققان اما این امر بسیار شتابزده بوده و نتایج آزمایش آن هنوز مشخص نیست. پوتین فرمان داد تا این واکسن مورد استفاده همگان قرار گیرد. رسانههای روسی نام واکسن روسی را “اسپوتنیک وی” عنوان کردهاند.[۷۴]
اولین قربانی این ویروس جدید در خارج از چین، در شهر مانیل فیلیپین که یک شهروند اهل ووهان چین بود نیز در ۱۳ بهمن ماه ۱۳۹۸ ثبت گردید.[۷۵] در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۸ بر اثر ابتلای یک نوزاد در چین به ویروس جدید کرونا سی ساعت بعد از تولد گزارش گردید. این نوزاد کمسنترین فرد مبتلا به این بیماری ویروسی بودهاست. به دلایل نامشخص کودکان به ندرت مبتلا به این ویروس میشوند.[۷۶] مطابق با گزارشهای منتشر شده در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۹۸ آمار مرگ توسط ویروس کرونا از میزان تلفات ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ عبور کرد و به ۸۰۳ نفر رسید. از این مجموع یک نفر در هنگ کنگ، یک نفر در فیلیپین و باقی در چین بودهاست. تلفات ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ بالغ بر ۷۷۴ نفر در ۲۴ کشور جهان بودهاست.[۷۷]
تا تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ ویروس کرونا با گرفتن جان ۹۷ نفر در یک روز، مرگبارترین روز خود را به ثبت رسانده و تعداد کل جان باختگان ویروس کرونا به ۹۰۸ نفر رسید. همچنین آمار مبتلایان به این ویروس از مرز ۴۰ هزار نفر عبور کرد. پایان تعطیلات سال نوی چینی و افزایش ترددهای شهری، دلیل شتاب گرفتن آمار تلفات عنوان شدهاست.[۷۸] در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۹۸ در استان هوبیِ چین ۲۴۲ نفر در اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باختند که بار دیگر رکورد مرگبارترین روز این ویروس ارتقا یافت. همچنین مبتلایان به این ویروس در استان هوبی در ظرف یک روز به ۱۴ هزار و ۸۴۰ نفر رسید که نشان از جهش نگران کننده این ویروس است.[۷۹] در تاریخ ۲۸ بهمن ۱۳۹۸ مقامات چین آمار تلفات ویروس کرونا را نزدیک به ۱۸۰۰ نفر و مبتلایان به آن را بیش از ۷۰ هزار نفر اعلام نمودهاند.[۸۰]
در روز ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ برای نخستین بار در ایران، دو مورد احتمالی ابتلا به ویروس کرونا در شهر قم مشاهده و آزمایشهای تکمیلی جهت بررسی نهایی آن آغاز گردید. در همین راستا گروههای شناسایی و مدیریت بیماریهای واگیر و تیمهای واکنش سریع در این شهر مستقر شدهاند.[۸۱] ساعتی بعد مرگ هر دو نفر از سوی وزارت بهداشت تأیید شد.[۸۲] در روز ۰۲ اسفند ۱۳۹۸ شمار قربانیان ویروس کرونا در ایران به ۴ نفر و مبتلایان به ۱۸ نفر رسید. همچنین ۷۳۵ نفر به ظن داشتن نشانهای بیماری تحت قرنطینه قرار گرفتهاند.[۸۳] همچنین در این روز آمار قربانیان ویروس کرونا به ۲۲۳۳ نفر رسید و تعداد مبتلایان به این بیماری از مرز ۸۰ هزار نفر عبور کرد.[۷۵] تعداد تلفات این بیماری طی این روز در چین ۱۱۸ نفر بوده و طبقه گزارشهای دریافت شده بیماری به کلیساها و زندانها هم رسیدهاست.[۸۴]
در روز ۵ اسفند ۱۳۹۸ شمار قربانیان ویروس کرونا در چین ۲۵۹۲ رسید. تعداد تلافات گزارش شده در سرزمینهای اصلی چین در این روز ۱۵۰ نفر بودهاست. همچنین شمار مبتلایان در چین به کرونا ۷۷۱۵۰ نفر برآورد شدهاست.[۸۵] علاوه بر این تا روز ۵ اسفند مرگ دسته کم ۱۲ نفر توسط مقامات رسمی در ایران بر اثر بیماری کووید-۱۹ مورد تأیید قرار گرفتهاست که این آمار، ایران را در رتبه دوم بعد از چین به لحاظ تعداد تلفات ناشی از شیوع کرونا قرار میدهد. همچنین تعداد مبتلایان در ایران ۴۷ نفر گزارش شدهاند.[۸۶] در روز ۷ اسفند ۱۳۹۸ مطابق با اطلاعیه رسمی وزارت بهداشت ایران تعداد جان باختگان بر سر ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در این کشور ۱۹ نفر و تعداد مبتلایان ۱۳۹ نفر است.[۸۷] بر اساس بررسی بیماران در بیمارستان جینیینتان در شهر ووهان، بیش از نیمی از مبتلایان در این بیمارستان بین ۴۰ تا ۵۹ و ده درصد کمتر از ۳۹ سال داشتند و موارد بیماری در کودکان نادر بودهاست.[۷۶]
در پژوهش مهمی که در تاریخ ۱۴ مه ۲۰۲۰ (۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۹) در مجلهٔ «هوش مصنوعی نیچر» منتشر شد،[۸۸] پژوهشگران با استفاده از ۳ نشانگر زیستی توانستند احتمال مرگ در بیماران مبتلا به نوع شدیدِ کووید-۱۹ را با دقت ۹۰٪، از ۱۰ روز پیش از وقوع آن، پیشبینی کنند. پژوهشگران با آنالیز دقیق نشانگرهای زیستی خون در ۴۸۵ بیمار و همچنین بررسی مشکلات و عوارض کلیوی، قلبی و خونی این بیماران، و دادهکاوی با یادگیری ماشین، به این نتیجه رسیدند که خطر مرگ ناشی از کروناویروس، در صورت بالا بودن سه شاخصه زیر بهطور همزمان، بیشتر است و این بیماران نیازمند مراقبتهای پزشکی بیشتر و دقیقتری هستند:[۸۹]
با عبور تلفات ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان بهداشت جهانی برای بیماری ناشی آن نام رسمی کووید-۱۹ (19-COVID) را که اشارهای دارد به کرونا، ویروس، بیماری و سال ۲۰۱۹ انتخاب نمود.[۹۰]
بزرگترین نمایشگاه تلفنهای همراه، همایش جهانی گوشی همراه، که قرار بود در شهر بارسلون اسپانیا برگزار شود به خاطر نگرانی از ویروس کرونا لغو شد.[۷۹] روز سه شنبه، ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، شرکت اپل، تولیدکننده تلفنهای همراه، گفت که اختلال در فعالیتهای اقتصادی در چین به کاهش تولید و عرضه محصولات این کشور و پائین رفت سود منجر خواهد شد. بخش قابل توجهی از محصولات اپل در واحدهای تولیدی این شرکت در چین تولید میشود.[۹۱] همچنین شرکت هواپیمایی سنگاپور گفتهاست که به دلیل افت تقاضا برای سفرهای هوایی به دلیل شیوع این بیماری، برنامههای پرواز خود را در سراسر جهان و به خصوص در منطقه خاور دور کاهش دادهاست.[۹۱] شیوع کرونا در ایران باعث شد تا کشورهای عراق، ترکیه، قزاقستان، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، اردن و کویت مرزهای خود را به روی ایران ببندند.[۹۲]
سوالات متداول ، بیماری کروناویروس
سوالات متداول افراد دارای حیوان خانگی، بیماری کروناویروس
Novel Coronavirus (2019-nCoV): situation report, 22
https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200211-sitrep-22-ncov.pdf
“Report 4: Severity of 2019-novel coronavirus (nCoV)”
Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)
“New SARS-like virus in China triggers alarm”
پروتکل تشخیص و درمان بیماری کووید ۱۹
The online version of the Iranian daily Hamshahri
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا به اخباری مبنی بر پر شدن سالن تطهیر این سازمان واکنش نشان داد و گفت: اخبار منتشرشده در فضای مجازی به هیچ وجه صحت ندارد اما دقت داشته باشید که سازمان بهشت زهرا بیش از ۸ ماه است که در بحران قرار دارد.
دکتر مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی ستاد کرونا با اشاره به اینکه از هر ۱۰۰ نفر بیمار مبتلا به کرونا که در بخش ویژه بستری میشوند ۵۰ نفر فوت میکنند درباره تنها دارویی توضیح داد که در کاهش مرگ بیماران موثر است.
رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به قیمت بالای داروی رمدسیویر و عدم پوشش بیمهای آن تاکید کرد که داروی هیچ بیماری در بیمارستانها به دلیل بیپولی قطع نخواهد شد.
سعید خال مدیرعامل سازمان بهشت زهرا گفت: بیش از ۸ ماهه که بهشت زهرا در بحران است. روزانه بیش ۲۰۰ فوتی به بهشت زهرا منتقل میشود.
کرونا در ایران
بررسی آمارهای وزارت بهداشت نشان میدهد که طی ۱۰ روز اخیر (۱ تا ۱۰ آبان) به طور متوسط در هر ساعت ۲۸۱ نفر در ایران مبتلا و حدود ۱۵ نفر قربانی این ویروس شدهاند. البته در هر ساعت ۱۸۳ نفر نیز بهبود یافتهاند. در این اینفوگرافیک روند شیوع کرونا در ایران طی یک ماه اخیر (از ۱۰ مهر تا ۱۰ آبان) را مشاهده میکنید.
نماینده تهران در توییتی نوشت: حسن روحانی به درخواستها در خصوص تعطیلی دو هفتهای تهران بیتوجه است.
علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، محدودیتهای جدید بهداشتی ۲۵ مرکز استان و ۴۶ شهرستان جدید را اعلام کرد و از محدودیتهای گروههای شغلی ۳ و ۴ خبر داد.
معاون نظارت بر اماکن عمومی پلیس امنیت تهران بزرگ از تمدید محدودیتهای کرونا و ممنوعیت فعالیت برخی صنوف تا پایان هفته خبر داد.
علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی کرونا، درباره محدودیتهای جدید در تهران توضیح داد.
آمار رسمی وزارت بهداشت از کرونا نشان میدهد حداقل امروز شمار مبتلایان جدید کمتر از ۸ هزار نفر شده است. اما شمار جانباختگان دوباره افزایش یافته به به ۳۸۶ نفر رسیده است. از سوی دیگر مطابق شیب صعودی روزهای قبل، تعداد بیماران بدحال هم افزایش داشته است. هرچند که بستریها نسبت به روز قبل کاهشی بوده است.
اسماعیل علیپور، مدافع سلامت هنگام خاکسپاری یک بیمار کرونا در سقز بهدلیل تذکر به بستگان متوفی برای رعایت فاصلهگذاری اجتماعی هدف حمله با سنگ قرار گرفت و زخمی شد.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا به تشریح مصوبات جدید این ستاد درخصوص تمدید و اعمال محدودیتهای جدید برای کنترل شیوه کووید-۱۹ در ایران پرداخت.
طی ۲۴ ساعت گذشته ۳۸۶ نفر در کشور جان خود را بر اثر ابتلا به کرونا از دست دادند. این آمار در مقایسه با آمار روز گذشته افزایش داشته، اما شمار مبتلایان به کرونا طی این چند ساعت کاهش ۱۹۱ نفری داشته است.
فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران گفت: برای اینکه آمار مبتلایان و قربانیان واقعیتر شود پیشنهاد دادهایم به خصوص در تهران هرچه سریعتر میزان سرانه تست PCR به صورت هوشمند افزایش پیدا کند.
علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا، اسامی ۲۵ مرکز استان و ۴۶ شهرستان جدید را که شامل محدودیتهای جدید کرونایی هستند اعلام کرد و گفت: محدودیتها در ۴۳ شهرستان قبلی تمدید شد. ویدئوی زیر را ببینید.
رئیس جمهوری اعلام کرد: با تصویب ستاد ملی مبارزه با کرونا از روز چهارشنبه به مدت ۱۰ روز محدودیتهای تازهای در مراکز ۲۵ استان و ۴۶ شهرستان کشور اعمال خواهد شد.
عضو شورای شهر تهران با اشاره به افزایش ۱۰۰ درصدی آمار مرگ و میر در پایتخت نسبت به قبل از شیوع کرونا، گفت: برنامهریزیها جهت ایجاد ۳ آرامستان جدید در پایتخت آغاز شده است.
علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزیر علوم گفت: دوران آموزش سنتی و صد درصد چهره به چره به پایان رسیده و بعد از کرونا هم آموزش الکترونیک و از راه دور را خواهیم داشت.
معاون نظارت بر اماکن عمومی پلیس امنیت تهران بزرگ درباره تمدید تعطیلی یک هفتهای صنوف پرتردد و ریسکپذیر در گروههای سه و چهار شهر تهران توضیحاتی ارائه داد.
دکتر مختاری عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره لزوم قرنطینه به دلیل اوج گرفتن کووید-۱۹ در کشور گفت: مساله به شدت جدی است و شاید حکومت نظامی لازم باشد.
سعید جاودانسیرت، رئیس بیمارستان جلیل یاسوج از روزهای سیاه کرونا در استان کهگیلویه و بویراحمد و غفلتها میگوید و به داستان غمانگیز پایان زندگی یک بیمار ۳۳ ساله میپردازد.
سخنگوی وزارت بهداشت گفت: در زمینه واکسن کرونای تولید داخل امیدواریم که براساس اعلام وزیر بهداشت در هفتههای آینده به سمت آزمایش انسانی این واکسن برویم.
براساس آخرین بررسیهای بهعمل آمده تشخیص بهموقع ابتلا به ویروس کرونا، شانس بهبود بیماران را به شکل قابل ملاحظهای افزایش میدهد. این روزها ابتلا به کرونا در ایران رکوردهای جهانی را در نوردیده و ما هماکنون با یک بحران تمام عیار روبرو هستیم
رئیس سازمان غذا و دارو از تایید رمدسیویر برای درمان کوویدـ۱۹ از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا خبر داد و گفت: میزان زیادی از این دارو در داخل کشور تولید میشود.
دکتر مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی ستاد ملی کرونا پیشبینی کرد تا دو هفته دیگر اثرات محدودیتهای اخیر نمایان شود.
عضو مجمع نمایندگان استان تهران از نامه این مجمع به ستاد ملی کرونا برای تعطیلی ۲ هفتهای پایتخت خبر داد.
کارخانه تولید اکسیژن شهرستان درهشهر در استان ایلام که پیش از این تعطیل شده بود، دوباره فعال میشود.
محمد محمدپور، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان شرقی بر اثر ابتلا به کرونا دار فانی را وداع گفت.
زالی گفت: بر اساس گزارشها خوشبختانه هنوز در کانونهای نگهداری از افراد بیپناه و در گرمخانهها، شاهد رشد خوشهای بیماری کرونا نبودهایم.
دکتر مردانی درباره ابتلای مجدد افراد بهبودیافته از کوویدـ۱۹ توضیحاتی ارائه داد.
حقوق همشهریآنلاین متعلق به موسسه همشهری است
Copyright © 2020 HamshahriOnline, All rights reserved
خبرها را در تلگرام تابناک دنبال کنید:
چراغ سبز بورس پس از چند روز (کلیک کنید)
حادثه در مکه (کلیک کنید)
یارانه معیشتی آبان چه زمانی واریز می شود؟ (کلیک کنید)
تغییر مسیر به صفحه:
کرونا در ایران
کروناویروس
کووید 19
هر روز می توانید آمار رسمی و مورد تأیید وزارت بهداشت کشورمان را درباره شمار مبتلایان و جان باختگان ویروس کرونا (بیماری کویید19) اینجا مشاهده کرده و اخبار مرتبط به آن را در ادامه مطالعه کنید.